Σαν σήμερα 4 Οκτωβρίου, η καμπάνες στην πόλη της Πάτρας χτυπούσαν χαρμόσυνα και ο κόσμος βγήκε στους δρόμους για να γιορτάσει την Απελευθέρωση από τους Γερμάνούς!
Την ίδια ημέρα 4 Οκτωβρίου 1828, η Πάτρα απελευθερώνεται από τους Τούρκους. Μια ημέρα που δεν πρέπει να ξεχνάει ποτέ κανένας Πατρινός!
4 Οκτωβρίου 1944 και ο πόλεμος τελείωσε για την Πάτρα! Η Γερμανική μπότα δε θα απειλούσε κανέναν Έλληνα, κανέναν κάτοικο των Πατρών.
Ο Γιώργος Μόσχος περιγράφει στο βιβλίο του «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση» εκείνη τη μέρα που ήρθε να αλλάξει ξανά την ιστορία της πόλης και των ανθρώπων της.
“Κατά τις μάχες από τη Δευτέρα 2 έως την Τετάρτη 4 Οκτωβρίου 1944 για την απελευθέρωση – εκ μέρους του ΕΛΑΣ και των Βρετανών – της Πάτρας από τους Γερμανούς, σε τριάντα ένα ανέρχονται οι φονευθέντες Έλληνες, εκ των οποίων οι είκοσι εννέα είναι άμαχοι κάτοικοι των Πατρών, που σκοτώθηκαν από πυρά των ναζί.
Από ημερών πριν την έναρξη των μαχών κλιμάκιο της VIII Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ βρίσκεται στο χωριό Σούλι. Παραμονές το κλιμάκιο εγκαθίσταται στην Οβρυά, ενώ η Διοίκηση του ΙΙ Τάγματος πιάνει το Γηροκομειό και ο ΙΙ Λόχος καταλαμβάνει τα υψώματα πάνω από τα Συχαινά.
Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ είναι το ΙΙ Τάγμα, οι δυο Ομάδες Κρούσεις, ο Λόχος Διοίκησης και η Ε.Π. (αντάρτικη Αστυνομία), σύνολο 850 μαχητών. Το υπόλοιπο 12ο Σύνταγμα είναι αγκιστρωμένο σε μάχες εναντίον των Ταγματασφαλιτών του Παπαδόγκωνα, στην Τρίπολη. Οι Βρετανοί ανέρχονται σε 200 μάχιμους, που κινούνται από το δρόμο Ιτεών προς Πάτρα. Οι Γερμανοί φθάνουν τους 400 μάχιμους, ενώ οι 1800 Ταγματασφαλίτες τους, χωρίς να ειδοποιήσουν τους ναζί, έχουν παραδοθεί στους συμμάχους και τον ΕΛΑΣ, το βράδυ της 1 Οκτωβρίου στο Ψαροφάι Πατρών. Το αναρρωτήριο των ανταρτών έχει εγκατασταθεί στην Μέντζενα.
Το πρωί της 2-10-44, ξεκινούν οι μάχες, με κυκλωτικό σχέδιο. Το αρχηγείο του ΕΛΑΣ, την επόμενη ημέρα 3-10-44, εγκαθίσταται στο κέντρο ’’Διάκος’’ στο Γηροκομειό και από εκεί κατευθύνει τις μάχες, ενώ το κλιμάκιο της VIII Ταξιαρχίας ΕΛΑΣ πιάνει το αρχοντικό του Δάρα, διαγωνίως απέναντι από το σημερινό νεκροταφείο Εγλυκάδα.
Τερματίζονται το ξημέρωμα προς την 4η Οκτωβρίου 1944, ώρα 5 π.μ., όταν και οι τελευταίοι Γερμανοί υποχωρώντας επιβιβάστηκαν σε πλωτά μέσα που τους περίμεναν στην παραλία του Αγ. Ανδρέα Πατρών και στο Ρίο, απ’ όπου πέρασαν την Ιτέα, στις ακτές της Στερεάς Ελλάδας. Πίσω τους άφησαν 25 νεκρούς και ισάριθμους αιχμαλώτους.\
Η Απελευθέρωση της Πάτρας από τους Τούρκους 4-10-1828
Προς το τέλος της Επανάστασης του 1821 η Ρωσία βρέθηκε σε πόλεμο με τους Τούρκους. Οι Γάλλοι φοβήθηκαν πως οι Ρώσοι θα έστελναν στρατεύματα προς το νοτιά. Γι’ αυτό κι έστειλαν στις 30 Αυγούστου του 1828 τον Μαιζών, που αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στο Πεταλίδι Μεσσηνίας στην Εκστρατεία του Μωριά με 13-15.000 στρατό. Στις 3 του Οκτώβρη, η 3η Γαλλική Μεραρχία με επικεφαλής τον Γάλλο Στρατηγό Σνάιντερ αποβιβάστηκε στην Άνθεια, κοντά στην παλιά Πάτρα.
Την επόμενη μέρα επισκέφτηκε τον Σνάιντερ μια αντιπροσωπεία από τον Τούρκο Φρούραρχο της Πάτρας. Ο Τούρκος αρνήθηκε να δώσει το κάστρο στους Γάλλους, με αποτέλεσμα αυτός να το πολιορκήσει στενά το φρούριο και αυτό μετά από λίγη ώρα να παραδοθεί. Έτσι αναγκάστηκαν οι οικογένειες των Τούρκων και των Αιγυπτίων να φύγουν.
Οχτακόσιοι Τούρκοι που δεν δέχτηκαν τη συνθηκολόγηση πήγαν στο κάστρο του Ρίου και δεν παραδίδονταν. Ξαφνικά, στις 22 του Οκτώβρη, ξεχώρισαν καινούρια καράβια που έρχονταν προς την Πάτρα. Τα καράβια ήταν γαλλικά από το Ναβαρίνο και μετέφεραν 1500 άντρες με σκοπό να πολιορκήσουν το κάστρο. Έπειτα από στενή πολιορκία, το κάστρο παραδόθηκε.
Μετά την απελευθέρωση της Πάτρας, η πόλη ήταν ερειπωμένη. Κτίρια κατεστραμμένα, ερείπια παντού και τα χωράφια ήταν ακαλλιέργητα. Σιγά σιγά άρχισαν να κατεβαίνουν ομαδικά από τα βουνά Μοραΐτες αλλά και Ζακυνθινοί, Κερκυραίοι, Λευκαδίτες, Κεφαλλονίτες, καθώς επίσης και Μεσολογγίτες. Ξεκίνησαν να φτιάχνουν την ερειπωμένη πόλη και όλο και περισσότεροι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν σ’ αυτήν. Αυτό ήταν το ξεκίνημα της σύγχρονης Πάτρας.
Βιβλιογραφία
Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Α’, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα “Επανάστασις 1826-8”
Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β’, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα “Μαιζών
Διαβάστε επίσης:
