Στοιχεία δημοσκοπήσεων δείχνουν ότι το ποσοστό των κοριτσιών που λένε ότι δεν τους επιτρέπεται να αποτύχουν αυξάνεται από 18% στην ηλικία των 12 σε 45% στα 13.
Αυτή η αύξηση οφείλεται σε λάθος χειρισμούς γονιών και εκπαιδευτικών. Εάν θέλουμε να δούμε τα κορίτσια μας να μεγαλώνουν με εμπιστοσύνη και αυτοσεβασμό, θα πρέπει να αλλάξουμε άρδην συνήθειες και στερεότυπα που τρέφουμε αιώνες. Το θέμα που προκύπτει εδώ, σύμφωνα με έρευνες, είναι πως τα κορίτσια στην πλειονότητά τους δεν αναπτύσσουν σωστά αυτούς τους μηχανισμούς άμυνας για να διανύσουν ομαλά την εφηβεία τους και να εξελιχθούν σε ισορροπημένους ενήλικες. Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι, πάνω-κάνω, κοινοί για όλα τα κορίτσια του κόσμου διαχρονικά.
Τα κοινωνικά στερεότυπα
Όταν βλέπουμε αγοράκια να εκφράζουν το θυμό τους φωνάζοντας και ουρλιάζοντας το δικαιολογούμε και σκεφτόμαστε «αγόρια είναι, τι να κάνουμε!». Όταν, όμως, ένα κορίτσι θυμώνει δεν του επιτρέπουμε να εκδηλώσει τα συναισθήματά του όπως θέλει. Το κάνουμε ασυνείδητα, αλλά το κάνουμε συχνά. Ένα κορίτσι δεν πρέπει να φωνάζει ή να χτυπάει αλλά να δείχνει κατανόηση, να χαμηλώνει το κεφάλι και να καταπίνει το τοξικό συναίσθημα του θυμού.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει όταν ζητάμε από τα παιδιά να χρωματίσουν μία ζωγραφιά. Ίσως να μην το είχατε σκεφτεί με αυτόν τον τρόπο αλλά, αν το παρατηρήσετε, θα δείτε πως όταν τα αγόρια βγουν εκτός πλαισίου με τον μαρκαδόρο τους θα χαμογελάσουμε και θα τους πούμε ευγενικά πως δεν πειράζει. Το θεωρούμε φυσιολογικό για ένα αγόρι να μην υπακούει σε τέτοιου είδους κανόνες. Όταν, όμως, ένα κορίτσι βγει από τα πλαίσια, δεν είμαστε τόσο επιεικείς. «Οφείλει» να το κάνει ολόσωστα και το πιέζουμε μέχρι να τα καταφέρει.
Η καλλιέργεια της τελειομανίας
Στερεοτυπικά και μόνο, τα κορίτσια ενθαρρύνονται και επιβραβεύονται για την ευχάριστη προσωπικότητά τους, την ευγένεια, τη συνέπεια και την σύνεση που επιδεικνύουν. Πρέπει να τα κάνουν όλα, να τα κάνουν καλά και να μην δυσαρεστούν κανέναν. Φράσεις όπως «θα είσαι το καλύτερο κορίτσι», «οι μανάδες είναι ήρωες» ή «θα γίνεις η καλύτερη μαθήτρια» αποτυπώνονται βαθιά μέσα μας και δημιουργούν πρότυπα συμπεριφοράς.
Όσο είναι μικρά, ανταποκρίνονται, εισπράττουν ένα τεράστιο μπράβο και μοιάζουν έχουν αυτοπεποίθηση. Όταν, όμως, η εφηβεία τους χτυπά την πόρτα, η συμπεριφορά τους επηρεάζεται από την αλλαγή των ορμονών.
Δεν είναι πια τα τέλεια πρότυπα που προσπαθήσαμε να φτιάξουμε. Κλαίνε, θυμώνουν, φωνάζουν, αμφισβητούν, παίρνουν κακούς βαθμούς και τολμούν να βγουν από το πλαίσιο. Αντί, λοιπόν, για το μεγάλο «Μπράβο» που είχαν συνηθίσει να εισπράττουν, ξαφνικά βιώνουν μια απόρριψη που τα ωθεί να χάνουν την αυτοπεποίθησή τους και μάλιστα στην πιο μεταβλητή και ρευστή ηλικιακή περίοδο.
Αθλητικές δραστηριότητες
Και πάλι στερεοτυπικά, τα αγοράκια ασχολούνται με αθλητικές δραστηριότητες όπως ποδόσφαιρο, μπάσκετ ή πολεμικές τέχνες. Τα κορίτσια, από την άλλη, πρέπει να μάθουνε μπαλέτο ή ρυθμική, γαλλικά και πιάνο. Ένα κατευθυνόμενο στερεότυπο το οποίο διατηρούμε άθελά μας και το μεταβιβάζουμε αυτομάτως στα παιδιά. Όλο αυτό, όμως, έχει επιπτώσεις στην εξέλιξη των κοριτσιών που δύσκολα φανταζόμαστε όταν τα καμαρώνουμε με τις τούλινες φουστίτσες του μπαλέτου.
Σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες, η συμμετοχή σε ομαδικά ανταγωνιστικά σπορ οπλίζει το παιδί με χαρακτηριστικά όπως η ανθεκτικότητα, η ανάληψη ρίσκου και ευθύνης, η διαχείριση της απόρριψης και της ήττας. Χαρακτηριστικά τα οποία χρησιμοποιεί στην εφηβεία του για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που προκύπτουν και τα οποία τα κορίτσια στερούνται.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως, σύμφωνα πάντα με την ίδια μελέτη, το 94% των γυναικών που κατέχουν υψηλόβαθμες θέσεις εργασίας, συμμετείχαν σε ανταγωνιστικά αθλήματα.
Τα πρότυπα ομορφιάς
Τα πρότυπα ομορφιάς δεν είναι γυναικείο «προνόμιο». Όπως τα κορίτσια, έτσι και τα αγόρια πρέπει να πληρούν κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να γίνονται αρεστά στο άλλο φύλο. Ειδικά στην εφηβεία που ακόμα αναζητάς την ταυτότητά σου, τα πρότυπα σ’ επηρεάζουν σε ασύλληπτο βαθμό. Παρόλα αυτά, για τα κορίτσια τα πράγματα είναι λίγο πιο δύσκολα και απαιτητικά. Δεν αρκεί το μαύρο eyeliner ή ένα σκισμένο τζιν για να είσαι όπως το πρότυπο που σου πλασάρεται. Χρειάζεται να αδυνατίσεις, να αλλάξεις χρώμα στα μαλλιά, να βγάλεις τα φρύδια σου, και χίλια άλλα που μόνο εμείς οι γυναίκες καταλαβαίνουμε. Μία κατάσταση αγχωτική από μόνη της, η οποία προσθέτει επιπλέον βάρος στην αυτοπεποίθηση των κοριτσιών.
«Είμαι άσχημη, άχρηστη και δεν με αγαπάει κανείς»
Εν κατακλείδι: πόσες φορές είπατε στην εφηβεία σας «Είμαι άσχημη και άχρηστη. Δεν μ’ αγαπάει κανείς. Δεν με θέλει κανείς»; Εάν το είπατε πολλές, τώρα καταλαβαίνετε το γιατί. Και κάπως έτσι θα νιώσουν και οι κόρες μας στα 13, εάν συνεχίσουμε να τις επιφορτίζουμε με στερεοτυπικούς επαίνους για τις σχολικές τους επιδόσεις και την άψογη συμπεριφορά τους. Γιατί θα έρθει η στιγμή που αυτό το «Μπράβο» θα το χρειαστεί να το πάρουμε πίσω, και τότε η ζημιά που θα προκληθεί στην αυτοπεποίθησή τους θα αναιρέσει όλες τις προσπάθειες που κάναμε για να είναι δυνατές και ευτυχισμένες.
