από την Κατερίνα Βασιλοπούλου, Νηπιαγωγό – Ειδική Παιδαγωγό MSc
Όλοι οι γονείς υποστηρίζουν ότι αγαπούν τα παιδιά τους και θέλουν το καλύτερο γι’ αυτά, όμως συχνά, κυρίως λόγο του χαρακτήρα τους, χειρίζονται με λάθος τρόπο σημαντικές καταστάσεις, με αποτέλεσμα να μεταδίδουν στα παιδιά τους λάθος μηνύματα και πολλές φορές να τους προκαλούν ψυχολογικά προβλήματα.
Τέτοιοι τύποι γονέων είναι:
1.Υπερπροστατευτικοί γονείς, που δείχνουν την αγάπη τους στο παιδί πολύ έκδηλα, με ιδιαίτερη στοργή, σε σημείο που ανησυχούν υπερβολικά γι’ αυτό, συμμετέχουν σε κάθε του ασχολία, ελέγχουν τα πάντα γύρω του, δεν του λένε ποτέ όχι, δεν αντέχουν να το δουν στεναχωρημένο ή στερημένο από τίποτα κ.α.
Όλα αυτά έχουν ως συνέπεια, τέτοιοι γονείς, να διδάσκουν στο παιδί τους ότι ο κόσμος είναι τρομακτικός και ότι χρειάζεται συνεχή προστασία και το παιδί να αισθάνεται αδύναμο, ευάλωτο, να μην αναπτύσσει τις δεξιότητες και ικανότητες του, να νιώθει ανίκανο να επιβιώσει χωρίς προστασία και συχνά γίνεται μελαγχολικό και αυτοκαταστροφικό.
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς υποστηρίζουν ότι συμπεριφέρονται έτσι γιατί το χρειάζεται το υπερευαίσθητο παιδί τους, όμως η αλήθεια είναι ότι η υπερπροστασία δεν καλύπτει ανάγκες των παιδιών, αλλά φόβους και ανασφάλειες των γονέων.
2.Απορριπτικοί ή αδιάφοροι γονείς, αποδοκιμάζουν το παιδί, είναι φειδωλοί σε αμοιβές, δεν δείχνουν την αγάπη τους στο παιδί, του ασκούν συχνά αρνητική κριτική, το θεωρούν παρείσακτο, έχουν μια τάση για αναζήτηση τελειότητας και επιδιώκουν τη βελτίωση του παιδιού τους μέσω αυστηρής κριτικής και συχνά η απορριπτική και αδιάφορη συμπεριφορά περιλαμβάνει μια επιθετική, εχθρική στάση, θυμό, ψυχολογική ή σωματική βία, υποτίμηση του παιδιού κ.α.
Λόγοι που κάνουν τους γονείς να συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο, οφείλονται στο συνειδητό (π.χ. οικονομικές δυσκολίες, αλλαγές στη ζωή που επιφέρει το παιδί, άγχος και ανασφάλεια για το γονεϊκό ρόλο κ.α.) και στο ασυνείδητο (π.χ. προσωπικά βιώματα γονέων, δηλαδή να ένιωσαν και οι ίδιοι απόρριψη ως παιδιά, εχθρότητα για να πληγωθεί ο άλλος γονέας κ.α.).
Το παιδί με απορριπτικούς ή αδιάφορους γονείς, βιώνει μια δύσκολη κατάσταση και ζει διαρκώς με το φόβο ότι όλοι θα το απορρίπτουν, επιζητά συνεχή επιβεβαίωση, επιδιώκει την προσοχή και την τρυφερότητα των άλλων που έχει τόσο ανάγκη, δεν πιστεύει στον εαυτό του και συνήθως είναι ηττοπαθές, θλιμμένο, θυμωμένο, επιθετικό με αυτοκαταστροφικές τάσεις κ.α.
3.Γονείς που χρησιμοποιούν αυταρχικό, στερεοτυπικό τρόπο, είναι γονείς που αποφασίζουν μονομερώς, χωρίς να αναγνωρίζουν δικαιώματα στο παιδί τους, είναι καταπιεστικοί, απαιτούν υπακοή σε απόλυτους κανόνες, ‘διαπαιδαγωγούν’ με τον έλεγχο, τον δεσποτισμό, τη βία, λειτουργούν ως φιγούρες εξουσίας που στοχεύουν στη διαμόρφωση μιας απόλυτα πειθαρχημένης προσωπικότητας και η συμπεριφορά τους είναι αποτέλεσμα προσωπικών βιωμάτων τους.
Το παιδί με αυταρχικούς γονείς βρίσκεται σε συνεχή προσπάθεια να ικανοποιεί τις απαιτήσεις των γονιών του παραγγονίζοντας τα δικά του συναισθήματα, γίνεται αυτό που θέλουν οι άλλοι να είναι, προκειμένου να αποφύγει συγκρούσεις, υποτάσσεται στους άλλους, χαρακτηρίζεται από έλλειψη αυτοεκτίμησης και δομημένης ταυτότητας.
4.Επιτρεπτικοί γονείς, είναι οι γονείς που δεν επιβάλλουν καθόλου όρια, δεν έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις από το παιδί τους, είναι θερμοί απέναντι του, αλλά δεν το στηρίζουν όσο χρειάζεται, αποδέχονται την κάθε συναισθηματική έκφραση του (ακόμα και αρνητική), θεωρούν ότι δεν μπορούν να κάνουν πολλά για τα δυσάρεστα συναισθήματα του, το καθοδηγούν ελάχιστα σε θέματα συμπεριφοράς, δεν του διδάσκουν μεθόδους επίλυσης προβλημάτων κ.α.
Η συμπεριφορά των επιτρεπτικών γονέων μπορεί να οφείλεται στο υπερβολικό άγχος για το γονεϊκό τους ρόλο, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε σύγχυση και να μην μπορούν να θέσουν όρια ή να διαχειριστούν αποτελεσματικά δύσκολες καταστάσεις.
Το παιδί των επιτρεπτικών γονέων, δεν μαθαίνει να χειρίζεται τα συναισθήματα του, έχει δυσκολίες στην εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, αδυνατεί να κατανοήσει κοινωνικά μηνύματα, κανόνες, όρια, κάτι που ίσως το δυσκολέψει στη σύναψη φιλικών σχέσεων με συνομηλίκους του και γενικά στην ενήλικη ζωή του.
5.Οι συναισθηματικοί μέντορες, είναι οι δημοκρατικοί γονείς, που σέβονται τα δικαιώματα του παιδιού τους, του δείχνουν στοργή και αγάπη, έχουν απαιτήσεις από αυτό, που διαμορφώνονται ανάλογα με την ηλικία και δυνατότητες του, ανταποκρίνονται στις ανάγκες του, του ασκούν έλεγχο, αλλά με ευέλικτο τρόπο, έχουν ουσιαστική επικοινωνία μαζί του, αφουγκράζονται ανησυχίες του, έχουν ενσυναίσθηση, δεν αγχώνονται για την έκφραση των συναισθημάτων του, δεν του υποδεικνύουν πώς πρέπει να νιώσει, δεν το πιέζουν, το καθοδηγούν και του διδάσκουν μεθόδους επίλυσης προβλημάτων, θέτουν όρια στο παιδί, αλλά το ενθαρρύνουν να παίρνει πρωτοβουλίες, προωθούν την αυτονομία και αυτάρκεια του παιδιού και απαιτούν απ’ το αυτό ώριμη συμπεριφορά κ.α.
Το παιδί με δημοκρατικούς γονείς, γίνεται ανεξάρτητο, μαθαίνει να στηρίζεται στις δυνάμεις του, έχει αυτοπεποίθηση, αυτοέλεγχο, διαχειρίζεται σωστά τα συναισθήματα του και προσπαθεί να βρει λύσεις σε δύσκολες καταστάσεις, ώστε να τις ξεπεράσει, λειτουργεί αποτελεσματικά στο γνωστικό τομέα, έχει πολύ καλές επιδώσεις στο σχολείο, ανάλογες των δυνατοτήτων του, είναι αυτόνομο και υπεύθυνο, διαμορφώνει υγιείς σχέσεις με τους άλλους, λειτουργεί ομαδικά, είναι συνεργατικό κ.α.
Έρευνες αποδεικνύουν ότι οι συναισθηματικοί μέντορες είναι οι ιδανικοί γονείς, διότι διαπαιδαγωγούν σωστά το παιδί τους και το προετοιμάζουν κατάλληλα για την ενήλικη ζωή του.
