του Μανώλη Σουρή, Ψυχολόγου – Κοινωνικού Συμβούλου -Υπ. Δρ. Παιδοψυχιατρικής – MPH Δημόσιας Υγείας (Κοινωνικής Ιατρικής)
Μέσα στην γενική ανησυχία που έχει προκύψει τον τελευταίο διάστημα από την διάδοση του κορονοϊού και την αναμενόμενη απόφαση για κλείσιμο όλων των εκπαιδευτικών δομών, οι γονείς καλούνται να ενημερώσουν τα παιδιά και να τα προστατεύσουν από την παραπληροφόρηση.
Οι γονείς οφείλουν να καθησυχάσουν τις αγωνίες τους ενώ παράλληλα θα πρέπει να επιστήσουν την προσοχή τους για να ακολουθήσουν οδηγίες όπως να πλένουν σχολαστικά τα χέρια τους ή να μην έρχονται σε στενή επαφή με τα ηλικιωμένα μέλη της οικογένειας.
διαβάστε επίσης: Παιδικές φοβίες και φόβοι: Τρόποι να βοηθήσουμε το παιδί μας…
Σε λίγο πρωτάκι… – Νέες απαιτήσεις και προσδοκίες!
Μιλώντας στο παιδί σας για τον κορονοϊό:
-Γενικά, μιλάμε στα παιδιά κυρίως για όσα μπορούμε να ελέγξουμε, όπως το να ακολουθούμε τους κανόνες προσωπικής υγιεινής και όχι για τα σενάρια που μπορεί να επικρατήσουν αν κάτι δεν πάει καλά.
-Ξεκαθαρίστε στο παιδί δε γνωρίζετε τα πάντα σχετικά με το θέμα αλλά τονίστε ότι υπάρχουν αρμόδιοι φορείς που εξηγούν σε όλους μας τι πρέπει να κάνουμε σε περιπτώσεις σαν αυτές.
-Αφού απαντήσουμε σε όλες τις απορίες τους, καλό είναι να συνεχίσουμε την κουβέντα με κάτι ευχάριστο και καθόλου απειλητικό. Σίγουρα λέμε την αλήθεια και ανάλογα με την ηλικία και την γνωστική ωριμότητα του παιδιού διαλέγουμε τι να αφήσουμε έξω και πως τους μιλάμε.
-Εξηγείστε στα παιδιά ότι η ανθρωπότητα έχει περάσει πολλές παρόμοιες καταστάσεις και δεν «τελείωσε» ο κόσμος. Με προσοχή και ηρεμία θα τα καταφέρουμε και αυτή τη φορά.
Για παιδιά κάτω των 12 ετών:
Αν τα παιδιά σας είναι κάτω των 12 δε χρειάζεται να βλέπουν/ακούν κάθε δελτίο ειδήσεων. Κάποιος περιορισμός δεν βλάπτει.
Καλύτερα να τους εξηγήσετε εσείς παρά να βλέπουν τις προεπιλεγμένες δραματικότερες εικόνες και αναφορές των ειδήσεων. Θα ανησυχήσουν για εσάς και τους παππούδες και τις γιαγιάδες.
Πείτε και δείξτε τους ότι θα κάνετε τα αδύνατα δυνατά να προστατέψετε τον εαυτό σας και το ίδιο θα πράξουν και οι γιαγιάδες και παππούδες. Δείξτε τους ότι έχετε αυτοπεποίθηση στο τι λέτε.
Μην ξεχνάμε ότι μικροί και μεγάλοι νιώθουμε καλύτερα όταν τα διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου μας, τα υπεύθυνα για τη λογική σκέψη αλλά και για τα συναισθήματα, συνεργάζονται αρμονικά.
Το πρόβλημα με τα πολύ έντονα συναισθήματα, όπως ο φόβος, είναι ότι χάνεται αυτή η αρμονική συνεργασία, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει πρόσβαση στη λογική σκέψη. Έτσι, υπάρχουν στιγμές που τα παιδιά «κατακλύζονται» από τα συναισθήματά τους, χωρίς να μπορούν να τα ελέγξουν.
Ο ρόλος μας ως ενηλίκων σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να λειτουργήσουν και πάλι τόσο με τη λογική όσο και με το συναίσθημά τους.
Τι πρέπει να κάνουμε ;
1. Αρχικά, τα βοηθάμε να ηρεμήσουν, ώστε να αποκτήσουν ξανά πρόσβαση στο μέρος του εγκεφάλου όπου γίνεται η λογική επεξεργασία. Για να συμβεί αυτό, χρειάζεται να νιώσουν ότι τα νιώθουμε.
Εδώ παίζει σημαντικό ρόλο η γλώσσα του σώματος, οι εκφράσεις του προσώπου μας και ο ήρεμος τόνος φωνής.
2.Εξηγούμε στο παιδί ότι όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και αποδεκτά, έτσι και ο φόβος, όμως δεν ισχύει το ίδιο για όλες τις συμπεριφορές. Διερευνούμε τι είναι αυτό που νιώθει πραγματικά και στη συνέχεια βρίσκουμε από κοινού πιο λειτουργικούς τρόπους.
3.Σε δεύτερη φάση, τα βοηθάμε να εκφράσουν αυτό που νιώθουν και να βρουν τρόπους να το αντιμετωπίσουν. Έτσι, αποκτούν ξανά τον έλεγχο των συναισθημάτων τους, με αποτέλεσμα αυτά να παύουν σταδιακά να είναι τόσο έντονα ή απειλητικά.
Αυτό γίνεται άλλοτε πιο άμεσα, μέσα από τη συζήτηση, και άλλοτε πιο έμμεσα, μέσα από το παιχνίδι, τη ζωγραφική, τα βιβλία και τις ιστορίες. Αν, για παράδειγμα, βλέπουμε το παιδί να είναι φοβισμένο, μπορούμε να του ζητήσουμε να ζωγραφίσει αυτό που φοβάται ή να διαβάσουμε μαζί μια σχετική ιστορία, συζητώντας πώς νιώθουν οι ήρωες, ενώ στη συνέχεια το βοηθάμε να σκεφτεί τρόπους αντιμετώπισης. Κάθε παιδί, ωστόσο, έχει τη «δική του γλώσσα» και είναι σημαντικό να βρούμε με ποιον τρόπο εκφράζεται καλύτερα.
Όταν ο οργανισμός νιώσει «απειλή», ενεργοποιούνται οι άμυνες μας για να προστατευτούμε από τα έντονα συναισθήματα, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται ο συντονισμός μεταξύ των γνωστικών και των συναισθηματικών λειτουργιών του εγκεφάλου μας. Έτσι, όταν τα παιδιά βιώσουν ένα στρεσσογόνο γεγονός και δεν τα βοηθήσουμε να επεξεργαστούν τα συναισθήματα αυτά κατάλληλα, τότε υπάρχει περίπτωση αυτά να παραμείνουν «ανεπίλυτα», αποτελώντας σημαντική πηγή στρες και φόβου.
Χρειάζεται, λοιπόν, να αρχίσουν να αφηγούνται αυτά που σκέφτονται. Η αφήγηση λειτουργεί ως μια «γέφυρα» μεταξύ λογικής και συναισθήματος, με αποτέλεσμα τα συναισθήματα αυτά να σταματούν να επηρεάζουν σε ασυνείδητο επίπεδο. Η διαδικασία αυτή, ωστόσο, απαιτεί λεπτούς χειρισμούς και σεβασμό στον ρυθμό που κάθε παιδί μπορεί να επεξεργαστεί τα γεγονότα. Είναι σημαντικό να αντέξουμε τα συναισθήματα του παιδιού, για να μπορέσει να τα αντέξει και το ίδιο.
Όταν ένα παιδί είναι αγχωμένο, λυπημένο, τρομοκρατημένο ή ακόμα και υπερβολικά χαρούμενο έχουμε την τάση να προσπαθούμε να το κάνουμε να ηρεμήσει. Αυτό όμως που θα έπρεπε να κάνουμε είναι να το βοηθήσουμε να διαχειριστεί τα συναισθήματά του και να του δείξουμε πως κάτι τέτοιο συμβαίνει σε όλους, ακόμα και σε μας. Πείτε τους ότι δεν είναι μόνα και ότι και οι μεγάλοι φοβούνται ή αγχώνονται.
Θυμάστε όταν ήμασταν παιδιά που πιστεύαμε πως κανείς δεν μας καταλαβαίνει;
Σίγουρα δεν μπορούμε να προσπαθήσουμε να λύσουμε όλα τα προβλήματα των παιδιών. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τους δείξουμε ότι είμαστε κι εμείς ευάλωτοι. Με αυτό τον τρόπο θα έχουμε την ευκαιρία να τους δείξουμε ότι τα καταλαβαίνουμε.
