Ιωάννα Τσάκωνα, Ψυχολόγος – Υγειονομικός Αξιωματικός ΕΛ.Α.Σ – Συγγραφέας παιδικών παραμυθιών (μητέρα 3 υπέροχων παιδιών) facebook: Ioanna Tsakona
Δυστυχώς εδώ και πολλές μέρες παρακολουθούμε μια φρικτή πραγματικότητα… Εαν ήμασταν βιβλίο, σίγουρα οι σελίδες του θα ήταν μαύρες. Ένας τρόπος για να «ανοίξουμε» αυτήν την πραγματικότητα στα παιδιά είναι η παιδική λογοτεχνία. Στο κλείσιμο του παρόντος κειμένου θα σας προτείνω κάποια βιβλία, που μιλούν για τον πόλεμο και την ειρήνη, για την προσφυγιά, την αλληλεγγύη, την ανθρωπιά και το διαρκή αγώνα για μια ζωή ασφαλή.
Πώς άραγε μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά μας για όλα όσα συμβαίνουν; Πως συζητάμε μαζί τους για τον πόλεμο; Τα παιδιά μας εκτίθενται καθημερινά σε πληροφορίες είτε από το σχολείο είτε από την τηλεόραση είτε από το διαδίκτυο. Ακούν εκφράσεις όπως «τρίτος παγκόσμιος πόλεμος», «πυρηνικός πόλεμος» κ.α., τις οποίες δεν κατανοούν και σίγουρα τους δημιουργούν ανησυχία, φόβο και αναστάτωση. Τα παιδιά μου με ρώτησαν πριν μέρες αν υπάρχει πιθανότητα να γίνει πόλεμος στη χώρα μας ή αν πρόκειται να γίνει πόλεμος στον οποίο θα εμπλακεί και η χώρα μας. Τι κρύβουν αυτές οι ερωτήσεις; Πως θα τις χειριστούμε;
*μη ξεχάσεις να κάνεις ένα Like στη σελίδα μας στο facebook juniorsclub.gr —>ΕΔΩ
- Καταρχήν ξεκινάμε από τι πληροφορία έχει λάβει ήδη το παιδί, καθώς έχει περάσει αρκετός καιρός απο την έναρξη του πολέμου. Συνεπώς, αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να είμαστε καλοί ακροατές! Ακούμε προσεκτικά τυχόν απορίες του και το προτρέπουμε να εκφράσει ελεύθερα και αβίαστα τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.
- Κλείνουμε την τηλεόραση και αποφεύγουμε με κάθε τρόπο την έκθεση του παιδιού σε εικόνες βίας καθώς επιδρούν άμεσα στον ψυχισμό του και εντείνουν την ανησυχία και το φόβο του. Αποφεύγουμε επίσης τις έντονες οικογενειακές συζητήσεις, με ιδιαίτερα φορτισμένες λέξεις. Αυτό το οποίο είναι χρήσιμο να κάνουμε ως γονείς, είναι να φιλτράρουμε την κάθε είδηση και να τη δίνουμε στην συνέχεια οι ίδιοι στα παιδιά μας, με τρόπο κατανοητό, λιτό και ψύχραιμο.
- Στην συνέχεια, μιλάμε ανοιχτά και με ειλικρίνεια (και σύμφωνα πάντα με την ηλικία και το αναπτυξιακό στάδιο του κάθε παιδιού) για όλα όσα συμβαίνουν, για τους ανθρώπους που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα και τα σπίτια τους, για την απώλεια και το θρήνο. Εντούτοις, βασικός κανόνας για όλες τις ηλικίες είναι όχι στην υπερβολική πληροφόρηση. Λίγες πληροφορίες είναι αρκετές, χωρίς λεπτομέρειες και φυσικά, πάντα, με τρόπο καθησυχαστικό. Στα μικρά παιδιά είναι ιδιαιτέρως σημαντικό να τονίσουμε πως εμείς δε κινδυνεύουμε, πως είμαστε μακριά και πως εκείνα είναι ασφαλή. Χρησιμοποιούμε απλό λόγο όπως «οι αρχηγοί κάποιων κρατών βρίσκονται σε σύγκρουση καθώς δε βρίσκουν λύση με ειρηνικό τρόπο, να λύσουν τις διαφορές τους». Με τους εφήβους απο την άλλη, κουβεντιάζουμε πιο ανοιχτά, καθώς βρίσκονται σε φάση που αναπτύσσουν την κριτική τους σκέψη και επομένως, οι ερωτήσεις τους θα είναι και πιο ουσιαστικές. Σίγουρα η σκοτεινή αυτή κατάσταση είναι μια ευκαιρία (δυστυχώς) να καταστήσουμε και πάλι σαφές ότι η βία δεν είναι καλός τρόπος προκειμένου να επιλυθεί μια διαφωνία ή σύγκρουση, παρότι κάποιες χώρες επιλέγουν αυτόν τον τρόπο.
- Δεν κρίνουμε ποτέ τα συναισθήματα που θα εκφράσει το κάθε παιδί. Δεν του λέμε δηλαδή πως δεν πρέπει να φοβάται και πως εκείνο είναι δυνατό και δεν επιτρέπεται να κλαίει. Αντιθέτως, δείχνουμε κατανόηση στα συναισθήματά του και «μπαίνουμε στα παπούτσια του».
- Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως δε χρειάζεται να έχουμε απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα του παιδιού. Δε χρειάζεται με άλλα λόγια να νιώθουμε άσχημα όταν λέμε «δε ξέρω».
- Εξίσου σημαντικό να τους τονίζουμε πως γίνονται προσπάθειες έτσι ώστε να είναι ασφαλή τα παιδιά είτε στα καταφύγια είτε με το να έχουν πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια, που στέλνουν άλλες χωρές εκεί, μαζί με τη δική μας. Επίσης, υπογραμμίζουμε στα παιδιά πως υπάρχουν κάποιοι «ειδικοί» σε θέματα επίλυσης συγκρούσεων και πως εκείνοι αναζητούν λύσεις προκειμένου να σταματήσει ο πόλεμος.
- Ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας σε διάφορες ειρηνευτικές διαδικασίες, όπως να δημιουργήσουν ένα κολάζ για την ειρήνη, να γράψουν ένα γράμμα ή να ετοιμάσουν μια ζωγραφιά για την ειρήνη, να συμμετέχουν σε μια εκδήλωση υπερ της ειρήνης ή να πραγματοποιήσουν μαζί σας μια δωρεά. Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, να τονίσουμε την σημασία της προσφοράς σε όσους το έχουν ανάγκη, με όποιον τρόπο μπορεί ο καθένας μας.
- Αν πάλι το παιδί φαίνεται αδιάφορο για το θέμα, δε χρειάζεται να ανοίξουμε καμία συζήτηση επ’ αυτού. Δίνουμε μόνο όσες πληροφορίες μας ζητά το παιδί.
- Συνεχίζουμε να διατηρούμε τη ρουτίνα στην καθημερινότητα των παιδιών μας. Αυτή η ρουτίνα τους προσφέρει ασφάλεια. Βλέποντας το κάθε παιδί ότι συνεχίζονται οι δραστηριότητές του κανονικά, σταδιακά θα εξαλειφθούν όλα τα αρνητικά συναισθήματα όπως φόβος, ανησυχία, ανασφάλεια και αναστάτωση. Όλα αυτά σιγα σιγα θα ξεχαστούν.
- Τέλος, αφιερώνουμε χρόνο στα παιδιά μας! Προσφέρουμε απλόχερα και διαρκώς την αγκαλιά μας, την στοργή μας και τη φροντίδα μας! Αυτά πάντα παρηγορούν και βοηθούν σημαντικά στις δύσκολες στιγμές…
Ενδεικτικές προτάσεις βιβλίων :
Μέλη και Μελέκ (Βάνα Μαυρίδου)
Η βαλίτσα (Chris Naylor -Ballesteros)
H πόλη που έδιωξε τον πόλεμο (Αντώνης Παπαθεοδούλου)
Ο εχθρός (Cali Davide)
O σπόρος της ειρήνης (Ίζαμπελ Πιν)
Πήγες
1. How to talk to Kids and Teens about the crisis in Ukraine (Walbert M., 2022)
2. Μέριμνα – Μη κερδοσκοπική εταιρία για τη φροντίδα παιδιών και οικογενειών που αντιμετωπίζουν μια σοβαρή αρρώστια, μια απώλεια ή το θάνατο
Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε ένα παιδί που διεκδικεί τα δικαιώματά του;
