Μαρία Κιούρτη, Μαία-Εκπαιδεύτρια Εκπαιδευτών Μητρικού Θηλασμού-Πρόεδρος Συλλόγου Επιστημόνων Μαιών-Μαιευτών Πάτρας
Θα έχω γάλα; Η πιο συχνή ερώτηση της μέλλουσας μητέρας προς τη μαία της.
Από την Εθνική μελέτη θηλασμού (2009) του Ι.Υ.Π γνωρίζουμε ότι η «ανεπάρκεια Μητρικού Γάλακτος (ΜΓ)» είναι κύρια αιτία διακοπής του θηλασμού και πιθανότατα της απότομης πτώσης των ποσοστών αποκλειστικού θηλασμού από την έναρξη (41%) ως τον 3ο μήνα ζωής (11%).
Είναι γεγονός ότι το ποσοστό των γυναικών που δεν μπορούν να θηλάσουν είναι εξαιρετικά μικρό, μικρότερο από 1% .
Οι μέλλουσες μητέρες καλό είναι να γνωρίζουν ότι αποτελούν το 99% που έχει όσο γάλα χρειάζεται για να θρέψουν τα μωρά τους.
Θεμελιώδης αρχή του μητρικού θηλασμού: Κάθε μητέρα θα τα καταφέρει ΝΑ ΘΗΛΑΣΕΙ ΓΙΑ ΟΣΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΘEΛΕΙ Η ΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΩΡΟ ΤΗΣ, όταν αντιμετωπίζεται με σεβασμό για τις επιλογές της, με την κατάλληλη υποστήριξη, εκπαίδευση και προετοιμασία.
Τα προγράμματα προετοιμασίας για το μητρικό θηλασμο και τη γονικότητα γίνονται από μαίες σε Δημόσια ή Ιδιωτικά Μαιευτήρια ή σε δημόσιες δομές όπως είναι τα ΚέντραΥγείας ,στα εΕξωτερικά Ιατρεία Νοσοκομείων, στα ΙΑΚ, σε βρεφικά καταστήματα και στα εκπαιδευτικά σεμινάρια του Συλλόγου Επιστημόνων Μαιών Πάτρας.
Σημαντικό ρόλο στην επιτυχή εγκατάσταση της γαλουχίας έχει η συνεργασία της μητέρας της μαίας και του παιιδιάτρου με το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον (οικογένεια, κοινωνικός περίγυρος, θηλάζουσες μητέρες, επαγγελματικό περιβάλλον).
Ποια είναι η διαδικασία της γαλουχίας;
Η γαλουχία είναι διαδικασία της αναπαραγωγικής μας φυσιολογίας. O μαστός είναι ένα όργανο με πολλές ιδιαιτερότητες,είναι μαζικός αδένας (που προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη μαζός που σημαίνει «αυτός που υγροποιείται)
Είναι ένας αδένας που αναπτύσσεται διαφορετικά στο κάθε φύλο και ειδικά στις γυναίκες, υφίσταται συνεχείς μεταβολές κατά τη διάρκεια τόσο της ανάπτυξης όσο και του εμμηνορυσιακού κύκλου αλλά και κατά την εγκυμοσύνη και τη γαλουχία επηρεαζόμενος από τα επίπεδα των γενετικών ορμονών.
Ο μητρικός θηλασμός είναι η κατάληξη μίας σειράς μεταβολών, που αρχίζουν στη γυναίκα πριν εμφανιστεί η πρώτη έμμηνος ρύση. Η ορμόνη που προάγει την έκκριση του γάλακτος είναι κυρίως η προλακτίνη, αλλά και η ACTH και τα κορτικοστεροιδή, η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη, τα οιστρογόνα, η προγεστερόνη και τέλος η ινσουλίνη.
Οι ορμόνες αυτές βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα κατά το τελευταίο τρίμηνο της κυήσεως, αλλά παρόλα αυτά η έγκυος γυναίκα δεν παράγει γάλα. Αυτό συμβαίνει γιατί τα οιστρογόνα ενώ αυξάνουν την έκκριση της προλακτίνης και ετοιμάζουν το μαστό για τη γαλουχία, εντούτοις μπλοκάρουν την δράση της προλακτίνης στο μαζικό αδένα και έτσι εμποδίζεται η παραγωγή γάλακτος κατά την κύηση.
Αμέσως μετά τον τοκετό, η απότομη πτώση του επιπέδου των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα των άλλων ορμονών συντελούν στην έναρξη της γαλουχίας.
Η διεργασία αυτή διαφοροποιείται σε θηλασμό προηγούμενου τέκνου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Απαραίτητη στη γαλουχία είναι και η καλή και απρόσκοπτη λειτουργία του “αντανακλαστικού του θηλασμού”.
Καθώς ερεθίζεται η θηλή από το στόμα του βρέφους, κεντρομόλα ερεθίσματα μεταβιβάζονται στον υποθάλαμο, με αποτέλεσμα να παράγονται οι ελκυτικοί παράγοντες που προάγουν την έκκριση της προλακτίνης και ACTH από τον πρόσθιο λοβό της υποφύσεως.
Έτσι τα επίπεδα της προλακτίνης στον ορό της μητέρας τετραπλασιάζονται με την έναρξη του θηλασμού και μετά πέφτούν σιγά-σιγά, ώσπου να έρθει ο επόμενος θηλασμός. Η διέγερση του υποθαλάμου με το “αντανακλαστικό του θηλασμού” προκαλεί επίσης την παραγωγή και έκκριση της ωκυτοκίνης από τον οπίσθιο λοβό της υποφύσεως.
Η ωκυτοκίνη συσπά τα μυοεπιθηλιακά κύτταρα των κυψελίδων του μαζικού αδένα και έτσι το γάλα προωθείται προς τους γαλακτοφόρους πόρους και κόλπους για να καταλήξει στην θηλή. Η ψυχική αγωνία, ο φόβος και η συγκίνηση είναι καταστάσεις που αναστέλλουν την γαλουχία.
Αυτό γίνεται με την αύξηση της ντοπαμίνης στον υποθάλαμο, που αποτελεί τον ανασταλτικό παράγοντα έκκρισης της προλακτίνης. Οι παραπάνω καταστάσεις, καθώς και ο πόνος από ραγάδες των θηλών, υπερπλήρωση των μαστών, διακόπτουν και το δεύτερο σκέλος του αντανακλαστικού του θηλασμού.
Οι αιτίες για την ανεπάρκεια μητρικού γάλακτος.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε και να υποστηρίζουμε σωστά τις γυναίκες με ανεπάρκεια γάλακτος. Το 1% ακούγεται πολύ μικρό ποσοστό, αλλά μεταφράζεται σε περίπου 100 γυναίκες με ανεπάρκεια γάλακτος κάθε χρόνο, οι οποίες δεν εκτιμώνται σωστά και υποφέρουν προσπαθώντας να θηλάσουν.
Οι αιτίες για την ανεπάρκεια μητρικού γάλακτος διακρίνονται σε παθήσεις από τον μαστό όπως: ανεπάρκεια μαζικού αδένα,έλλειψη θηλής, σοβαρή μαστίτιδα, εισολκή θηλής, επίπεδη θηλή.
Φαρμακευτική αλληλεπίδραση, η ανεπάρκεια παραγωγής γάλακτος μπορεί να οφείλεται σε κάποιο φάρμακο που παίρνει η μητέρα, και το οποίο προκαλεί αναστολή της γαλουχίας, Αναστολή της γαλουχίας μπορεί επίσης να προκληθεί εάν μέρος του πλακούντα έχει παραμείνει μέσα στην μήτρα μετά τον τοκετό.
Διαταεαχές του ενδοκρινικού συστήματος (υποθάλαμος,υπόφυση,θυρεοειδής αδένες, κλπ) όπως κάποιο πρόβλημα στον θυρεοειδή αδένα ή στην υπόφυση, ένα καλοήθες μόρφωμα της υπόφυσης (προλακτίνωμα).
Σημαντικός λόγος που δεν θηλάζει μία γυναίκα είναι η θωράκισή της, συνέπεια ψυχολογικών τραυμάτων.
Η ανθρώπινη θωράκιση περιορίζει τη ικανότητα του ατόμου να αντέχει συγκινήσεις. Η ηδονή και το άγχος που μπορεί να νιώθει μία γυναίκα που θηλάζει είναι και τα δύο έντονα και αντιμάχονται το ένα το άλλο.
Το άγχος ηδονής είναι ένα παγκόσμιο συμβάν στο θωρακισμένο κόσμο μας και εξηγεί γιατί μία γυναίκα μπορεί να είναι σωματικά ικανή να παράγει γάλα αλλά συναισθηματικά ανίκανη να θηλάσει.
Διαχείριση του προβλήματος:
-Η Μαία σας θα διαγνώσει την αιτία της ανεπάρκειας του μητρικού γάλακτος.
-Η Μαία σας θα σας δώσει οδηγίες για τη θεραπεία και φροντίδα των μαστών και θα σας βοηθήσει να συνεχίσετε ομαλά τους θηλασμούς.
-Η Μαία σας θα σας συστήσει αφεψήματα και διατροφικά σκευάσματα σύμφωνα με τα πρωτόκολλα και τις οδηγίες της Εθνικής Επιτροπής για το Μητρικό Θηλασμό.
-Η Μαία σας θα σας παραπέμψει σε ειδικό ιατρό αν απαιτείται.
-Η Μαία σας θα σας δώσει διατροφικές οδηγίες για τη περίοδο του μητρικού θηλασμού και θα συνεργαστεί με διατροφολόγο και διαβητολόγο σε παθολογικές καταστάσεις όπως οι διαβητικές Μητέρες με αντλία Ινσουλίνης για την επιτυχή εγκατάσταση του μητρικού θηλασμού.
-Η Μαία σας θα συνεργαστεί με τον παιδίατρο σας για να λυθούν προβλήματα σίτισης ή πρόσληψης βάρους του νεογνού.
Σε άλλες Ευρωπαϊκές Χώρες επιτρέπεται η χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων όπως η δομεπεριδόνη (με άδεια του τοπικού φορέα αντίστοιχο του Εθνικού Οργανισμό Φαρμάκων) που αυξάνουν τα επίπεδα της προλακτίνης, της ορμόνης που είναι κυρίως υπεύθυνη για την παραγωγή γάλακτος, τα συγκεκριμένα φαρμακευτικά σκευάσματα είναι είναι γνωστά ως γαλακταγωγά.
