Το 2022 ξάφνιασε η είδηση ότι ο 67χρονος ηθοποιός Bruce Willis αποσύρεται από την υποκριτική καθώς πάσχει από αφασία. Η αφασία περιγράφεται ως μία δυσκολία που εντοπίζεται στην ομιλία και στον λόγο, που μπορεί να οφείλεται σε ποικίλες αιτίες, πολύ συχνά στο εγκεφαλικό, αλλά στην περίπτωση του δημοφιλούς ηθοποιού φαίνεται ότι η αφασία ήταν το πρώτο σύμπτωμα μιας μορφής άνοιας που ονομάζεται μετωποκροταφική. Και μόνο η λέξη άνοια είναι ικανή να τρομάξει και τους πιο ψύχραιμους, πόσο μάλιστα όταν εμφανίζεται σε σχετικά νεότερες ηλικίες ή όταν οι ειδικοί μας εξηγούν ότι είναι πολύ λίγα αυτά που μπορούν να κάνουν για να βοηθήσουν την κατάσταση. Ετσι, ο φόβος για την απώλειας της μνήμης, πολλές φορές συνυφασμένη με την απώλεια της ίδιας της προσωπικότητάς μας, μας οδηγεί να θέλουμε να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας ώστε να τη διατηρήσουμε όσο καλύτερα γίνεται.
Γνωρίζουμε όλοι, έχουμε ακούσει, έχουμε διαβάσει, ότι ένας συνδυασμός υγιεινών επιλογών στον τρόπο ζωής, όπως η καλή διατροφή, η τακτική άσκηση και η κοινωνική συναναστροφή θα μπορούσε ίσως να συμβάλει στην επιβράδυνση του ρυθμού απώλειας μνήμης και στη μείωση του κινδύνου άνοιας.
Τα στοιχεία όμως από τις διάφορες έρευνες ήταν μέχρι τώρα ανεπαρκή για την αξιολόγηση της επίδρασης του υγιεινού τρόπου ζωής στην πορεία της μνήμης.
Σήμερα ωστόσο, μια σημαντική δεκαετής μελέτη δείχνει ότι ο συνδυασμός πολλαπλών επιλογών υγιεινού τρόπου ζωής (όσο περισσότερες τόσο το καλύτερο) συνδέεται με την άμβλυνση της ταχύτητας μείωσης της μνήμης.
Η ταυτότητα της έρευνας
Στην κινεζική μελέτη για τη γνωστική ικανότητα στον πληθυσμό που μεγαλώνει, της οποίας τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό «BMJ», οι ερευνητές ανέλυσαν 29.000 ενηλίκους ηλικίας άνω των 60 ετών με φυσιολογική γνωστική λειτουργία, με στόχο να βρουν ποιες επιλογές υγιεινής ζωής, σε ποια συχνότητα και συνδυασμό προστατεύουν τη μνήμη μας καθώς μεγαλώνουμε.
Κατά την έναρξη της μελέτης το 2009, η λειτουργία της μνήμης μετρήθηκε με τη χρήση τεστ και οι συμμετέχοντες ελέγχθηκαν για το γονίδιο APOE, το οποίο είναι το ισχυρότερο γονίδιο-παράγοντας κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Στη συνέχεια, τα άτομα παρακολουθήθηκαν για 10 χρόνια με περιοδικές αξιολογήσεις. Οι ερευνητές καθόρισαν 6 παράγοντες υγιούς τρόπου ζωής: υγιεινή διατροφή, τακτική άσκηση, ενεργή κοινωνική επαφή, γνωστική δραστηριότητα, αποχή από το κάπνισμα και μη κατανάλωση αλκοόλ.
Στη συνέχεια οι συμμετέχοντες βαθμολογήθηκαν ανάλογα με τις συνήθειές τους σε σχέση με τα παραπάνω.
Με βάση τη βαθμολογία τους, η οποία κυμαινόταν από μηδέν έως έξι, οι συμμετέχοντες κατατάχθηκαν σε ομάδες τρόπου ζωής – ευνοϊκή (ακολουθούσαν τέσσερις έως έξι παράγοντες), μέτρια (ακολουθούσαν δύο έως τρεις παράγοντες) ή δυσμενή (ακολουθούσαν 0 έως 1 παράγοντα) – και σε ομάδες φορέων και μη φορέων του γονιδίου APOE.
Οι ερευνητές από το Εθνικό Κέντρο Νευρολογικών Διαταραχών στο Πεκίνο της Κίνας κατέληξαν στο ότι «ένας συνδυασμός θετικών υγιεινών συμπεριφορών σχετίζεται με βραδύτερο ρυθμό μείωσης της μνήμης σε γνωστικά φυσιολογικούς ηλικιωμένους», όπως έγραψαν οι ίδιοι στο επιστημονικό περιοδικό και στη συνέχεια προσέθεσαν ότι η άσκηση πολλαπλών υγιεινών επιλογών τρόπου ζωής μαζί σχετιζόταν με μικρότερη πιθανότητα εξέλιξης σε ήπια γνωστική διαταραχή και άνοια.
Σε τι έγκειται ο υγιεινός τρόπος ζωής
Οι ερευνητές θέλοντας να μας δώσουν κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το τι μπορούμε να κάνουμε για να διασφαλίσουμε μια καλή μνήμη μεγαλώνοντας, εξηγούν ότι οι συνήθειες που θα μας βοηθήσουν είναι:
* Η υγιεινή διατροφή, που θεωρείται η κατανάλωση τουλάχιστον 7 από τις ακόλουθες 12 ομάδες τροφίμων: φρούτα, λαχανικά, ψάρια, κρέας, γαλακτοκομικά, αλάτι, λάδι, αβγά, δημητριακά, όσπρια, ξηροί καρποί και τσάι.
* Το γράψιμο, το διάβασμα, τα παιχνίδια με χαρτιά ή άλλα παιχνίδια τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα που ανήκουν στη γνωστική δραστηριότητα.
* Η αποφυγή του αλκοόλ.
* Η άσκηση για περισσότερα από 150 λεπτά την εβδομάδα με μέτρια ένταση ή περισσότερα από 75 λεπτά με έντονη ένταση.
* Το να μην έχουμε καπνίσει ποτέ ή να είμαστε πρώην καπνιστές.
* Η κοινωνική επαφή τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, που περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως η επίσκεψη σε συγγενείς και φίλους, η συμμετοχή σε συναντήσεις ή σε πάρτι.
Τι έδειξε η έρευνα ότι θα μας βοηθήσει στην διατήρηση της μνήμης
Μετά τη συνεκτίμηση παραγόντων που ενδέχεται να επηρεάσουν τα αποτελέσματα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι κάθε μεμονωμένη υγιής συμπεριφορά σχετιζόταν με βραδύτερη από τον μέσο όρο μείωση της μνήμης σε διάστημα 10 ετών.
Η υγιεινή διατροφή είχε την ισχυρότερη επίδραση στην επιβράδυνση της μείωσης της μνήμης, ακολουθούμενη από τη γνωστική δραστηριότητα και στη συνέχεια από τη σωματική άσκηση.
Τα άτομα με το γονίδιο APOE που είχαν υγιή ζωή στο σύνολό τους παρουσίασαν επίσης βραδύτερο ρυθμό μείωσης της μνήμης από τα άτομα με APOE που ακολουθούσαν λιγότερο υγιεινές συνήθειες, πράγμα που σημαίνει ότι οι υγιεινές επιλογές έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα σε σχέση με το ενδεχόμενο εμφάνισης άνοιας από ό,τι η κληρονομικότητα.
Συνολικά, τα άτομα με τέσσερις έως έξι υγιείς συμπεριφορές ή δύο έως τρεις είχαν σχεδόν 90% και σχεδόν 30% αντίστοιχα λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια ή ήπια γνωστική εξασθένηση σε σχέση με εκείνους που ήταν οι λιγότερο υγιείς.
Τι είναι η μετωποκροταφική άνοια του Bruce Willis
Πρόκειται για έναν γενικό όρο για κάθε ασθένεια που προκαλεί σταδιακή απώλεια εγκεφαλικού ιστού στους μετωπιαίους και κροταφικούς λοβούς – το μπροστινό και το πλαϊνό μέρος του εγκεφάλου.
Αν και σχετικά σπάνια, αποτελεί μία από τις συχνότερες αιτίες άνοιας σε άτομα κάτω των 65 ετών, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 40% των περιπτώσεων πρώιμης εμφάνισης. Τα πρώτα συμπτώματα που παρουσιάζει εντοπίζονται στις αλλαγές της συμπεριφοράς του ατόμου που πάσχει.
Το πρόβλημα είναι ότι αυτού του είδους τα συμπτώματα καθιστούν την επικοινωνία με τους συγγενείς και τους αγαπημένους του ασθενούς πολύ δύσκολη και ότι η διάγνωση είναι δύσκολη καθώς τέτοια συμπτώματα μπορεί να παρουσιάζουν και κάποιοι τύποι όγκων, το εγκεφαλικό κ.ά.
Σε κάθε περίπτωση η μετωποκροταφική άνοια είναι μία ασθένεια για την οποία δεν υπάρχει κάποια θεραπεία και η οποία επηρεάζει πολύ, πρώτα την προσωπικότητα, έπειτα τη δυνατότητα για επικοινωνία και τέλος τη ζωή του ασθενούς σε όλα τα επίπεδα.
