από τον Γεώργιο Πατριαρχέα, Ιατρός Ακτινοδιαγνώστης
Η προδιάθεση στα καρδιαγγειακά νοσήματα έχει βρεθεί ότι εξαρτάται τόσο από περιβαλλοντικούς όσο και από γενετικούς παράγοντες.
Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες συμπεριλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη φυσική δραστηριότητα, τη διατροφή, τη κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, το κάπνισμα και το στρες.
Η γενετική προδιάθεση οφείλεται σε μεταλλάξεις και πολυμορφισμούς σε μια πληθώρα γονιδίων, τα οποία κυρίως εμπλέκονται στους μηχανισμούς πήξης του αίματος, τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, το μεταβολισμό των λιπιδίων, της γλυκόζης, της ομοκυστεΐνης ή του σιδήρου.
Ο συνδυασμός συσσωρευμένων γενετικών μεταλλαγών και πολυμορφισμών με δυσμενείς περιβαλλοντολογικούς παράγοντες, αυξάνει το ρίσκο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Οι σημαντικότεροι και πλέον τεκμηριωμένοι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα είναι οι ακόλουθοι:
1. Κάπνισμα.Το κάπνισμα τσιγάρων, πούρων ή πίπας, όπως επίσης και το παθητικό κάπνισμα, έχει συσχετισθεί με όλες της μορφής καρδιαγγειακής νόσου, καθώς και με παθήσεις των πνευμόνων και με νεοπλασίες. Η διακοπή του καπνίσματος ελαττώνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων τουλάχιστον στο μισό, ενώ σε άτομα που έχουν υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου το μέτρο αυτό επιφέρει την πλέον εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα στην πρόληψη επανεμφάνισης καρδιακού επεισοδίου.
2. Παχυσαρκία. Η παχυσαρκία αποτελεί πλέον επιδημία στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Η συσχέτιση του αυξημένου δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ = Σωματικό Βάρος / Ύψος2) σχετίζεται γραμμικά με την ανάπτυξη καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η διατήρηση του ΔΜΣ σε επίπεδα 20-25 kg/m2 είναι η βέλτιστη προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου.
3. Καθιστική ζωή. Η σωματική δραστηριότητα και η τακτική αερόβια άσκηση έχει φανεί ότι προστατεύουν αποτελεσματικά έναντι των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Μισή ώρα καθημερινής αερόβιας άσκησης, όπως π.χ. περπάτημα, αρκούν για να προστατευτεί η υγεία των αγγείων.
4. Δυσλιπιδαιμία. Τα αυξημένα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, και ιδιαίτερα της LDL («κακή» χοληστερόλη) σχετίζονται άμεσα με την εμφάνιση καρδιαγγειακών επιπλοκών. Οι δυσλιπιδαιμίες μπορεί να σχετίζονται με τη διατροφή και τον καθιστικό τρόπο ζωής, υπάρχουν όμως και κληρονομούμενες μορφές που μπορεί να οδηγήσουν σε εμφάνιση αθηροσκλήρωσης από μικρή σχετικά ηλικία. Η αντιμετώπιση της πάθησης στηρίζεται σε συνδυασμό υγιεινοδιαιτητικών μέτρων και κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής. Ο στόχος της θεραπείας είναι διαφορετικός για κάθε ασθενή ανάλογα με τους υπόλοιπους παράγοντες κινδύνου και ο τρόπος αντιμετώπισης θα αποφασιθεί με τη βοήθεια του θεράποντος ιατρού.
5. Αρτηριακή υπέρταση. Η αυξημένη αρτηριακή πίεση αποτελεί μείζονα παράγοντα για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και αρρυθμιών, όπως η κολπική μαρμαρυγή. Η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης σε χαμηλά επίπεδα στους ασθενείς επιτυγχάνεται με υγιεινοδιαιτητικά μέτρα και όταν αυτά δεν επαρκούν, με τη χορήγηση κατάλληλης αντιϋπερτασικής αγωγής. Η πρώιμη αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης επιφέρει σημαντικά οφέλη και προστατεύει τους πάσχοντες από την εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων (ελάττωση των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων σε ποσοστό έως 35% και των εμφραγμάτων σε ποσοστό έως 20%).
6. Σακχαρώδης διαβήτης. Η εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη (αυξημένο σάκχαρο αίματος) σχετίζεται με βλάβες των μικρού και μεσαίου μεγέθους αρτηριών του οργανισμού (μικροαγγειοπάθεια και μακροαγγειοπάθεια αντίστοιχα). Οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη θεωρούνται εξ’ ορισμού ως υψηλού κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων, και ως τέτοιοι ωφελούνται από παρεμβάσεις σε όλους τους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Σήμερα, επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (ένας δείκτης της καλή ή μη ρύθμισης σακχάρου αίματος) < 6,5% θεωρούνται σημαντικός στόχος για την προστασία των ασθενών αυτών.
Άτομα που έχουν περισσότερους από έναν παράγοντες κινδύνου εμφανίζουν πολλαπλάσιο κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Σήμερα, χάρη σε μεγάλες μελέτες που έχουν διεξαχθεί στο παρελθόν, υπάρχει η δυνατότητα να υπολογισθεί η πιθανότητα ένα άτομο να εμφανίσει καρδιαγγειακή νόσο με βάση τους παράγοντες κινδύνου που έχει.
Εξετάσεις που πρέπει να κάνετε:
Είτε είστε άνδρας είτε γυναίκα, όταν δεν παρουσιάζετε παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακές νόσους, θα πρέπει να κάνετε:
• Στα 30 σας: Ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα. Ελέγχουμε αν υπάρχουν: διαταραχές ρυθμού, υπερτροφία ή ισχαιμικές αλλοιώσεις στην καρδιά.
• Στα 40 σας: Έναν υπέρηχο καρδιάς. Διερευνάται τυχόν υπερτροφία της καρδιάς, καθώς και η κατάσταση των βαλβίδων και του μυός της καρδιάς. Η εξέταση αυτή (εφόσον είναι καλά τα αποτελέσματά της) είναι σκόπιμο να επαναλαμβάνεται κάθε 3 με 4 χρόνια.
Είτε είστε άνδρας είτε είστε γυναίκα, όταν παρουσιάζετε παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα (κάπνισμα, υπέρταση, κληρονομικό ιστορικό για πρώιμη εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, υπερλιπιδαιμία, παχυσαρκία ή σακχαρώδη διαβήτη), θα πρέπει να κάνετε:
• Στα 30 σας: Έναν υπέρηχο καρδιάς και μια δοκιμασία κοπώσεως. Με τη δοκιμασία κοπώσεως φαίνεται αν πρόκειται να προκύψει κάποια καρδιολογική νόσος στο μέλλον. Αν τα αποτελέσματα των παραπάνω εξετάσεων (υπέρηχος καρδιάς και δοκιμασία κοπώσεως) είναι αρνητικά, αλλά οι παράγοντες κινδύνου δεν τροποποιούνται και συνεχίζουν να υφίστανται, οι εξετάσεις αυτές πρέπει να επαναλαμβάνονται ανά τριετία και μετά την ηλικία των 40 ετών ανά έτος.
Στο διαγνωστικό κέντρο Πατριαρχέας, στην Πάτρα (Φιλοποίμενος 24- τηλ:2610.273009) δίνουμε έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.
