Ενώ ο μέσος όρος ζωής στην Ελλάδα είναι τα 80 έτη, με το 5% του πληθυσμού να είναι άνω των 80 ετών, στην Ικαρία το ποσοστό των κατοίκων άνω των 80 αγγίζει το 13%. Για τον λόγο αυτό, το νησί του νοτανατολικού Αιγαίου έχει συχνά αποτελέσει τόπο έντονης ερευνητικής δραστηριότητας σχετικά με τους παράγοντες που συντελούν στη μακροζωία.
Παλαιότερη μελέτη έδειξε ότι οι κάτοικοι της Ικαρίας ακολουθούν σε σημαντικό βαθμό (>65%) το μεσογειακό μοντέλο διατροφής, είναι δραστήριοι, απέχουν από το κάπνισμα, έχουν εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα στρες και κατάθλιψης, ενώ πίνουν καθημερινά καφέ, ιδιαίτερα ελληνικό.
Πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη έδειξε ότι το 90% των κατοίκων καταναλώνει τουλάχιστον έναν ελληνικό καφέ ημερησίως, ενώ 6 στους 10 είχαν μέτρια έως υψηλή κατανάλωση καφέ (>200 ml καθημερινά). Η συνήθεια αυτή φαίνεται ότι λειτουργεί ευεργετικά για την καρδιά, αφού, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, όσο υψηλότερη η κατανάλωση καφέ, τόσο καλύτερη η λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων, που είναι δείκτης καρδιακής υγείας. Ακόμη, τα άτομα που έπιναν κυρίως ελληνικό καφέ είχαν καλύτερηαγγειακή λειτουργία από τα άτομα που έπιναν οποιοδήποτε άλλο είδος καφέ, ανεξάρτητα από την ποσότητα που κατανάλωναν!
Τι είναι αυτό που κάνει τον ελληνικό καφέ τόσο ξεχωριστό;
Ο ελληνικός καφές (πιο γνωστός ως τούρκικος στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης) είναι ένα είδος καφέ που παρασκευάζεται με ψήσιμο. Αυτό το είδος καφέ είναι πλούσιο σε καφεΐνη (έως 65 mg καφεΐνης σε ένα φλιτζάνι 80 ml) αλλά και ιδιαίτερα πλούσιο σε πολυφαινόλες, που εντάσσονται στην κατηγορία των αντιοξειδωτικών. Συγκεκριμένα, ο ελληνικός καφές περιέχει μία κατηγορία πολυφαινολών που ονομάζονται διτερπένια (καφεστόλη και καχεόλη). Το αν είναι η καφεΐνη, οι πολυφαινόλες ή ο συνδυασμός τους στον ελληνικό καφέ που συνδέεται με βελτιωμένη καρδιαγγειακή λειτουργία, μένει να αποδειχθεί στο μέλλον.
Η σχέση της καφεΐνης με την αρτηριακή πίεση, το λιπιδαιμικό προφίλ, την αντίσταση στην ινσουλίνη και τα μεταβολικά νοσήματα είχε κατηγορηθεί στο παρελθόν. Ωστόσο, αυτό δεν αποδεικνύεται σε μεταγενέστερες μελέτες, που εστιάζουν στα μακροπρόθεσμα οφέλη της κατανάλωσης καφεΐνης.
Πρόσφατες μετα-αναλύσεις, μάλιστα, δεν συσχετίζουν την κατανάλωση μέτριας ποσότητας καφέ με οποιοδήποτε μεταβολικό νόσημα, όπως τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης και η υπέρταση.
Αντιθέτως, ο καφές φαίνεται ότι έχει ευεργετική δράση ενάντια στο διαβήτη, τη νόσο του Πάρκινσον αλλά και τη συνολική θνησιμότητα. Η προστατευτική δράση του καφέ στην υγεία της καρδιάς μας είναι εντονότερη σε άτομα που καταναλώνουν μέτρια ποσότητα καφέ (2-4 φλιτζάνια την ημέρα) – μάλιστα είναι εμφανής και σε πληθυσμούς που καταναλώνουν καφέ δίχως καφεΐνη. Επομένως, ο ρόλος των αντιοξειδωτικών ουσιών του καφέ φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την υγεία. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για τον ελληνικό καφέ.
Μήπως τελικά ο πρωινός ελληνικός καφές είναι ένα από τα μυστικά των κατοίκων της Ικαρίας για μακροζωία;
Γράφει ο Γεώργιος Σαλταούρας, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc
