της Μηρτσέκης Βασιλικής
Μερικές φορές η συνεργασία μεταξύ των γονέων και του σχολείου αμφισβητείται. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν ο δάσκαλος ανησυχεί για το μαθητή και οι γονείς δυσκολεύονται να σχετιστούν με τον δάσκαλο ή να δεχτούν τις γνώσεις του.
Αποτρέψτε προβλήματα
Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί μια δύσκολη συνεργασία μεταξύ σπιτιού και σχολείου είναι να υπάρχει μια καλή σχέση συνεργασίας με όλους τους γονείς. Αν έχετε δημιουργήσει μια καλή σχέση , οι πιθανότητες είναι μικρές όσον αφορά στο να δημιουργηθούν σημαντικά προβλήματα. Βασικό όμως είναι τα μέρη (γονείς και δάσκαλοι) να συνεργάζονται σε δύσκολα θέματα.
Όταν οι γονείς αισθάνονται πως οι εκπαιδευτικοί είναι δεκτικοί απέναντί τους (όχι υποτακτικοί) με σεβασμό για την προσωπικότητά τους,όταν δείχνουν ότι ενδιαφέρονται για να ακούν τους γονείς και παρουσιάζουν μια θετική στάση απέναντί τους, οι περισσότεροι γονείς τότε συνεργάζονται πιο εύκολα. (Pate & Andrews, 2006).Επιπλέον, φαίνεται να είναι σημαντικό το γεγονός ότι ο δάσκαλος είναι διατεθειμένος να προσφέρει κάτι επιπλέον όταν είναι απαραίτητο για την αντιμετώπση ενός κινδύνου που αφορά το παιδί .Η αμοιβαία επικοινωνία μεταξύ των εκπαιδευτικών και των γονέων, εφόσον και τα δύο μέρη έχουν τη θέση τους -και αυτό έχει διευκρινιστεί από την αρχή – θα προωθήσει τη διαφάνεια στις ενέργειες των δύο μερών ,και τη συνεργασία.
Γονείς που αντιδρούν
Όταν ένα παιδί ή ένας έφηβος αντιμετωπίζει δυσκολίες στο σχολείο, οι περισσότεροι γονείς είναι ευάλωτοι στη συνάντηση με το δάσκαλο ή άλλους επαγγελματίες.
Μερικοί γονείς είναι πιο ευάλωτοι από άλλους, και δεν θα προχωρήσουν στη συνάντηση μαζί τους καθώς είτε δεν ξέρουν τι είναι αυτό που δημιουργεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί τους και κρατούν αμυντική στάση (από ντροπή ή από θυμό ή γιατί οι προσδοκίες τους σχετικά με το παιδί τους ματαιώνονται και δεν είναι έτοιμοι ή δεν ξέρουν να τις αντιμετωπίσουν)είτε γιατί δεν θέλουν ,παρόλο που βλέπουν το πρόβλημα ,να το παραδεχτούν μπροστά σε κάποιον τρίτο ακόμα και αν είναι ο δάσκαλος των παιδιών τους καθώς θεωρούν ότι μπορούν μόνοι τους να διορθώσουν το «πρόβλημα»και δεν θέλουν κανένας να τους το επισημαίνει.
Μιλώντας σε κάποιον είναι από μόνο του ένα ευαίσθητο θέμα, ειδικά αν πρόκειται για θέματα δυσκολιών του παιδιού τους και αυτό το ξέρουν καλά…Όταν ο δάσκαλος καλεί ένα γονέα σε συνάντηση αυτή πρέπει να υλοποιηθεί με υψηλό βαθμό ευαισθησίας και σεβασμού.
Σε αντίθετη περίπτωση oι γονείς εύκολα θα κρατήσουν αμυντική στάση η οποία μπορεί να προκαλέσει ισχυρές συναισθηματικές αντιδράσεις (μεταξύ δασκάλου και γονέα).
Αν ο δάσκαλος γνωρίζει τη γενική στάση που κρατούν οι γονείς σε ζητήματα που περιστρέφονται γύρω από την ανησυχία τους για το παιδί, μπορεί να βοηθήσει με τον τρόπο του ώστε να διευκολύνει αυτό το είδος της ενημέρωσης και της συνεργασίας…
Μερικοί γονείς όταν είναι ευάλωτοι το δείχνουν αυτό με το να είναι λυπημένοι ή σιωπηλοί κατά την επικοινωνία αλλά άλλοι μπορεί να είναι θυμωμένοι και να προχωρήσουν σε κακή κριτική του δασκάλου και του σχολείου (παρόλο που δεν έχουν σκοπό ή πρόθεση ο εκπαιδευτικός και το σχολείο να βλάψουν κανένα αλλά αντίθετα θέλουν να βοηθήσουν ένα νέο παιδί να εντοπίσει και να διορθώσει μια λάθος συμπεριφορά(.. Με το να είναι προετοιμασμένοι λοιπόν οι δάσκαλοι πως οι γονείς μπορούν να κρατήσουν αυτές τις στάσεις και γνωρίζοντας ότι μπορεί να αντιμετωπίσουν από τη μεριά των γονέων αυτό το είδος των συναισθηματικών αντιδράσεων, πρέπει να διαθέτουν σχέδια έκτακτης ανάγκης για το τι μπορεί κανείς να πει και να κάνει τη δεδομένη στιγμή.
Έτσι ο εκπαιδευτικός θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί στην αντίδραση των γονέων με τον κατάλληλο τρόπο και να προωθήσει το διάλογο με τους γονείς και μαζί να επικεντρωθούν στο τι ο μαθητής χρειάζεται όσον αφορά τη βοήθεια και την υποστήριξη του τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι με στόχο την εξάλειψη της προβληματικής κατάστασης.
Λογική η διαφωνία
Πολλοί εκπαιδευτικοί δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στη συνεργασία με τους γονείς γιατί οι γονείς δεν συμφωνούν μαζί τους για το ότι ο δάσκαλος αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα με έναν μαθητή.
Όλο και περισσότεροι εκπαιδευτικοί μεταφέρουν τόσο στους σχολικούς συμβούλους τους όσο και στις ενδοσχολικές συνεργασίες μεταξύ εκπαιδευτικών ότι οι γονείς αρνούνται να δουν ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα που αφορά τα παιδιά τους.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, ίσως μπορεί να είναι ένα πλεονέκτημα για το δάσκαλο να γνωρίζει πως η έρευνα εδώ και πολλά χρόνια και από πολλές χώρες ,έχει δείξει ότι οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς πραγματικά σπάνια συμφωνούν για το ποιο είναι το πρόβλημα ενός μαθητής (Achenbach, 1987? Renk & Φαρών, 2004).
Τα παιδιά και οι νέοι άνθρωποι δεν εμφανίζουν τα ίδια προβλήματα και την ίδια συμπεριφορά. σε όλα τα κοινωνικά πλαίσια. Ενεργούν συχνά με διαφορετικό τρόπο στο σπίτι και διαφορετικά στο σχολείο, διότι οι διαφορετικές καταστάσεις που βιώνουν προκαλούν και διαφορετική συμπεριφορά.
Το σπίτι και το σχολείο έχουν διαφορετικές απαιτήσεις και προσδοκίες και αυτές θα πρέπει να εκπληρώνουν τα παιδιά, ως εκ τούτου αυτό που γίνεται αντιληπτό ως πρόβλημα σε αυτό το πλαίσιο (σχολείο)δεν γίνεται αντιληπτό με τον ίδιο τρόπο στο άλλο .Οι εκπαιδευτικοί λοιπόν έχοντας αυτή τη γνώση θα πρέπει να εξηγήσουν στους γονείς ότι το παιδί ζει σε διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια και αυτό σημαίνει και διαφορετική συμπεριφορά Με την αποδοχή αυτής της συνειδητοποίησης των διαφορετικών πλαισίων δράσης του παιδιού από τους γονείς (που πράγματι θέλουν χρόνο πολλές φορές να το κατανοήσουν και ο δάσκαλος πρέπει να τους τον δώσει χωρίς να χάσει την επαφή του μαζί τους αλλά διακριτικά να ενημερώνει για το πρόβλημα του παιδιού )μπορούν δίνοντας στοιχεία ο ένας στον άλλο να καταλήξουν σε μια ολιστική εικόνα του παιδιού.
Συνάντηση με συγκρούσεις
Πολλοί εκπαιδευτικοί δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να συνεργαστούν με τους γονείς, ειδικά αν οι γονείς είναι θυμωμένοι.
Όταν εργάζονται από κοινού για την ανάπτυξη και την εκπαίδευση των παιδιών, είναι φυσικό πως δεν θα συμφωνούν πάντοτε για τα πάντα. Για την αντιμετώπιση των διαφωνιών και των συγκρούσεων ένα μέρος του καθενός πρέπει να συνεργαστεί στενά με τον άλλο. Οι συγκρούσεις όμως μπορούν να θεωρηθούν ως έκφραση της δέσμευσης και των δύο μερών (γονέων και εκπαιδευτικών) για τη στήριξη της εκπαίδευσης και μάθησης των μαθητών καθώς και την ανάπτυξη τους(Nordahl, 2007).Μερικές φορές η σύγκρουση λοιπόν είναι μια αναπόφευκτη έκφραση αυτής της συμφωνίας αν και είναι περίπλοκη.
Τι γίνεται αν υπάρξει σύγκρουση μεταξύ εκπαιδευτικού και γονέα;
Πρώτα από όλα είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε γιατί υπάρχει γονική διαφωνία και γιατί οι αντιδρούν έτσι οι γονείς. Η επαγγελματική και παιδαγωγική κατάρτιση του εκπαιδευτικού μπορεί να βοηθήσει για να ηρεμήσει την κατάσταση .Πώς? Είναι σημαντικό ο δάσκαλος να δείχνει ότι αναγνωρίζει τα συναισθήματα που έχουν οι γονείς. Αυτό μπορεί να προωθήσει την εμπιστοσύνη των γονέων και τελικά να τους βοηθήσει να ηρεμήσουν και να ακούσουν όσα έχει να πει ο δάσκαλος.. Συχνά υπάρχει επίλυση των συγκρούσεων με το να αναγνωρίζουν και τα δύο μέρη το δικαίωμα να διαφωνούν, και αυτό βοηθάει ώστε να βρει κανείς περαιτέρω στρατηγικές επίλυσης της σύγκρουσης υπό το φως της εν λόγω διαφωνίας.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ.. αιτία μιας σύγκρουσης ανάμεσα σε έναν δάσκαλο και ένα γονέα είναι ότι οι γονείς δεν στηρίζουν ένα μέτρο του σχολείου παρά το ότι αισθάνονται ότι το παιδί έχει προβλήματα. Πιστεύουν ότι αυτοί μόνο έχουν το δικαίωμα να επιβάλλον ένα μέτρο το οποίο θα «συμμορφώσει»το παιδί τους και θεωρούν προσβλητικό το μέτρο και αντιπαιδαγωγικό επειδή επιβάλλεται από το δάσκαλο.
Σε αυτή τη σύγκρουση αυτός που είναι αρμόδιος να λύσει τα ζήτημα είναι ο ίδιος ο εκπαιδευτικός . Στη αρχή θα πρέπει να βρει έναν χώρο όπου ο γονέας θα ναι πιο ήρεμος και θα νιώθει πιο ασφαλής (πχ να μην είναι παρουσία 10 εκπαιδευτικών στο γραφείο.Ο γονέας νιώθει ευάλωτος και θα προσπαθήσει να επιβληθεί με όποιον τρόπο μπορεί) Κατόπιν και είναι εξίσου σημαντικό για να ηρεμήσει η κατάσταση,ο εκπαιδευτικός αφού δώσει το χρόνο στο γονέα να ηρεμήσει ,να ακούσει τι έχει να του πει ο γονέας .Αμέσως μετά θα του εξηγήσει ο ίδιος τι έγινε.
Θα πρέπει να εξηγήσει στο γονέα ότι στο διαφορετικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται ο μαθητής( και που είναι το σχολείο )υπάρχουν κανόνες και νόρμες που πρέπει να ακολουθεί το παιδί και αρμόδιοι είναι το σχολείο και ο ίδιος για την τήρησή τους αλλά δεν έχει καμία αντίρρηση να ακούσει τις λύσεις του ίδιου του γονέα που θα πρέπει όμως να εναρμονίζονται με το πλαίσιο που διέπει τη σχολική κοινότητα.. Από εκεί και πέρα τα πράγματα είναι πιο εύκολα και για τις δύο μεριές.Σε περίπτωση πάλι που ο γονέας επιμένει στη δική του άποψη (καθώς υπάρχουν άνθρωποι με υπερτονισμένο «εγώ»)το εκπαιδευτικός ζητά άμεσα από τον διευθυντή του σχολείου να μεσολαβήσει ως ανώτερο στέλεχος εκπαίδευσης και να διευθετησει το ζήτημα. Είναι σημαντικό να επικεντρωθούν οι λύσεις στο μέλλον και στο τι θα κερδίσει το παιδί καθώς και στις μελλοντικές πιθανές συμπεριφορές που θα προκύψουν με το μέτρο και όχι να παραμείνουν στην περιγραφή του προβλήματος.
Πως να αποφύγετε τις συγκρούσεις.
Αν κάποιος είναι προετοιμασμένος ότι μπορεί να προκύψουν συγκρούσεις, και έχει μερικές στρατηγικές για το πώς να ανταποκριθεί σε αυτές, θα αποφύγει τα χειρότερα. Πάρα πολύ μεγάλη έμφαση πρέπει να δίνεται πάνω από όλα στη συναίνεση και τη συνεργασία. Αυτό θα γίνει αν διευκρινιστεί από την αρχή και σε ήρεμο κλίμα και τόνο ότι όλα όσα θα ειπωθούν από τον εκπαιδευτικό είναι για το καλό και μόνο του μαθητή .Αν από φόβο, γιατί δεν θέλουμε μια πιθανή σύγκρουση με το γονέα ,κλείσουμε τα μάτια μπροστά σε κάτι που αφορά το παιδί ,οδηγούμαστε σε αποφυγή ανάληψης των ευθυνών που βαραίνουν τόσο το γονέα όσο και το δάσκαλο, κάτι που θα έχει βεβαιωμένα μελλοντικές αρνητικές επιπτώσεις στο παιδί τόσο σε επίπεδο συμπεριφοράς όσο και στάσης απέναντι στη ζωή. Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθούν οι περιττές συγκρούσεις είναι να δοθεί έμφαση στη δημιουργία μια σχέσης με όλους τους γονείς αρχικά και κερδίζοντας την εμπιστοσύνη τους..Αυτό μπορει να επιτευχθεί αν από την αρχή της χρονιάς που θα αναλάβετε μια τάξη ακολουθήσετε μικρά και σταθερά βήματα.. Καλέστε τους γονείς σε μια πρώτη συνάντηση χωρίς να αναφερθείτε στο τι περιμένετε από αυτούς όσον αφορά το μαθησιακό κομμάτι των παιδιών και φυσικά δεν θα αναφερθείτε στον προγραμματισμό της ύλης..Δεν τους ενδιαφέρει αυτό άμεσα. ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ το γονέα, είναι να γνωρίσει ποιος είναι ο δάσκαλος του παιδιού του και αυτό θα το κάνετε μέσα σε μια γενική συζήτηση.
Ορίστε λοιπόν «μέρα πρώτης γνωριμίας».Εκείνη τη μέρα εξηγήστε τους ποιος’α είστε εσείς,, πώς εργάζεστε ,τι προσέχετε, που δίνετε βάση, τι σας ενδιαφέρει, και ανοίξτε ένα εύκολο θέμα συζήτησης που αφορά την ανάπτυξη του παιδιού και που σε γενικές γραμμές οι γονείς έχουν άμεση σχέση όπως «παιδί και παιχνίδι» .Στο τέλος και πριν κλείσει η συνάντησή σας αλλά και οι επόμενες αφήνετε μια πόρτα ανοιχτή για συνεργασία όποτε το θελήσουν οι γονείς και ζητήστε το ίδιο να κάνουν και αυτοί .Επίσης ένα μεγάλο λάθος που κάνουμε σαν εκπαιδευτικοί είναι στην πρώτη συνάντηση να ζητάμε να μας πουν ιδιαιτερότητες των παιδιών τους.Μα δεν σας ξέρουν. Πόσο εύκολο είναι αλήθεια , εσείς, από την πρώτη μέρα ,την πρώτη φορά, να εμπιστευτείτε έναν ξένο;Πως λοιπόν το περιμένετε από τους γονείς.
Αν θέλετε κάτι τέτοιο ορίστε μια μέρα μέσα στην επομένη βδομάδα και ενημερώστε τους πως θα περιμένετε να μιλήσετε εάν και εφόσον το επιθυμούν και ότι είστε πρόθυμοι να συνεργαστείτε για το καλό του παιδιού.Εάν έχετε μια καλή σχέση ως βάση, θα μιλάτε πιο εύκολα και για δύσκολα θέματα.
Όταν προκύπτουν συγκρούσεις, ο δάσκαλος και το σχολείο είναι που έχουν την κύρια ευθύνη να προσπαθήσουν να επιλύσουν την κατάσταση. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουν είναι να αναλύσουν την κατάσταση με σκοπό να καταλάβουν οι γονείς τι έχει συμβεί και πώς μπορούν να λυθούν τα προβλήματα. Ωστόσο, δεν πρέπει βιαστούν να δώσουν μια λύση
Κανείς δεν λέει ότι η συνεργασία σχολείου και γονέων είναι εύκολη ,.Μπορούμε όμως να βρούμε μια βάση.Και αυτό είναι προς το συμφέρον των μαθητών μας –παιδιών τους
