Τι δεν γνωρίζετε για τα εμβόλια των παιδιών σας;

Το παιδί σας έχει ανάγκη από αγάπη, ασφάλεια και προστασία. Ο εμβολιασμός είναι μια απλή ενέργεια με τεράστια οφέλη για την υγεία και το μέλλον του. Ένα τσιμπηματάκι, ένα δυσάρεστο ίσως ξάφνιασμα, μια έκφραση απορίας και παράπονου, θωρακίζει τη ζωή του. Αναμφισβήτητα τα εμβόλια είναι ο πιο πολύτιμος σύμμαχος του ανθρώπου απέναντι σε επικίνδυνες, συχνά θανατηφόρες ασθένειες, που αποτελούσαν τον εφιάλτη της προηγούμενης γενιάς και σήμερα είναι απλώς μια λέξη μέσα στο βιβλιάριο υγείας του παιδιού σας.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο ανθρώπινος οργανισμός είναι φτιαγμένος έτσι ώστε να προστατεύεται από τις λοιμώξεις. Όταν εκτεθεί σε έναν ιό ή ένα μικρόβιο το ανοσοποιητικό σύστημα «μαθαίνει» από αυτή την εμπειρία και αποκτά αντισώματα. Έτσι, την επόμενη φορά που θα εκτεθεί στην ίδια λοίμωξη, ο οργανισμός τη «θυμάται» και την αντιμετωπίζει πιο γρήγορα, πιο αποτελεσματικά και με ελαφρύτερα (ή καθόλου) συμπτώματα. Αυτό συμβαίνει γιατί ο οργανισμός πλέον «έχει αντισώματα» έχει δηλαδή αποκτήσει ανοσία.

Τι είναι τα εμβόλια;

Με τα εμβόλια ένα άτομο αποκτά ανοσία χωρίς να χρειάζεται να αρρωστήσει. Τα εμβόλια περιέχουν νεκρά ή εξασθενημένα μικρόβια, ιούς, τοξίνες μικροβίων και σήμερα με την πρόοδο της βιοτεχνολογίας μοριακά καθορισμένα συστατικά των μικροοργανισμών. Κατασκευάζονται δηλαδή από τους ίδιους μικροοργανισμούς (ή τμήματά τους) που προκαλούν τις ασθένειες. Οι μικροοργανισμοί όμως που χρησιμοποιούνται για τα εμβόλια είναι είτε νεκροί, είτε πολύ εξασθενημένοι, οπότε δεν μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα.

Όταν λοιπόν οι μικροοργανισμοί αυτοί εισάγονται μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό με τον εμβολιασμό, δημιουργούνται αντισώματα, ακριβώς σαν να είχε αρρωστήσει από τον «κανονικό» μικροοργανισμό. Τα αντισώματα αυτά παραμένουν για πολλά χρόνια, ώστε αν κάποτε η πραγματική ασθένεια προσβάλει το άτομο, να είναι έτοιμα να το προστατέψουν. Με αυτό το σκεπτικό οι εμβολιασμοί βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού να αναπτύξει άμυνα σε μελλοντικές ασθένειες, σαν να είχε εκτεθεί σε αυτές. Μόνο που με τον τρόπο αυτό το παιδί δε χρειάζεται να αρρωστήσει για να αποκτήσει προστασία.

Ποια η χρησιμότητα των εμβολίων;

Αμέσως μετά τη γέννησή του το νεογέννητο έρχεται ξαφνικά σε επαφή με εκατομμύρια μικροοργανισμούς. Η φυσική παθητική ανοσία του βρέφους από τη μητέρα του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και κατά τη διάρκεια του θηλασμού δεν είναι αρκετή για να το προστατεύσει από τυχόν μολύνσεις. Ο οργανισμός του χρειάζεται τεχνητή βοήθεια ώστε να αρχίσει να παράγει αντισώματα με τη χορήγηση μικροοργανισμών ή προϊόντων τους με τη μορφή εμβολίων.

Το τεράστιο όφελος των εμβολίων φαίνεται από στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Συγκεκριμένα στις εκθέσεις του αναφέρεται ότι 10 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο. Το 25 % αυτών των θανάτων οφείλεται σε αρρώστιες που προλαμβάνονται με τους εμβολιασμούς. Συγκεκριμένα έχει υπολογιστεί ότι τα εμβόλια σώζουν 2-3 εκατομμύρια ζωές κάθε χρόνο.

Αν σταματούσαν οι εμβολιασμοί, αρρώστιες που στις μέρες μας βρίσκονται υπό έλεγχο θα ξαναεμφανιζόταν προκαλώντας επιδημίες. Τα εμβόλια συμβάλλουν στην εξαφάνιση ασθενειών που σκότωσαν εκατομμύρια παιδιών κατά το παρελθόν. Ήδη η ευλογιά δεν υπάρχει, ενώ η πολιομυελίτιδα οδηγείται προς εξάλειψη.

Ποιο είναι το Σχήμα Εμβολιασμών στην Κύπρο;

Κάθε χώρα καθιερώνει ένα Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών στο οποίο περιλαμβάνονται τα εμβόλια εκείνα που θεωρεί απαραίτητα για τον εμβολιασμό βρεφών και νηπίων. Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών περιλαμβάνει τα απαραίτητα εμβόλια, τη συνιστώμενη δοσολογία και την ηλικία χορήγησης της κάθε δόσης. Στην Κύπρο, το Σχήμα Εμβολιασμών που εφαρμόζεται είναι από τα πλέον προηγμένα και εξασφαλίζει εξαιρετικές δυνατότητες προστασίας της δημόσιας υγείας. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το Σχήμα Εμβολιασμών τυγχάνει αναθεώρησης με βάση τις συστάσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και της Συμβουλευτικής Επιτροπής Εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας σε σχέση πάντα με τα επιδημιολογικά δεδομένα των λοιμωδών νοσημάτων στην Κύπρο και στο διεθνή χώρο.

Τα εμβόλια αυτά αφορούν τη διφθερίτιδα, τον τέτανο, τον κοκκύτη, την πολιομυελίτιδα, τον αιμόφυλο ινφλουέντζας, το μηνιγγιτιδόκοκκο C, την ιλαρά, την ερυθρά, την παρωτίτιδα, τον πνευμονιόκοκκο, την ανεμευλογιά, τις ηπατίτιδες Α και Β, τη φυματίωση, τη γαστρεντερίτιδα (ROTA), τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων. Τα είδη των εμβολίων καθώς και η συνιστώμενη ηλικία χορήγησης παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί:

ΕΜΒΟΛΙΟ	ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΗΛΙΚΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ
Διφθερίτιδας – Τετάνου – Κοκκύτη (DTaP)	2, 4 και 6 μηνών, επαναλαμβάνεται 18 – 20 μηνών και 4 – 6 χρονών. Στην ηλικία των 14 -15 χρονών χορηγείται εμβόλιο Διφθερίτιδας -Τετάνου τύπου ενήλικα και μετά κάθε 10 χρόνια.
Εμβόλιο Πολυομυελίτιδας (IPV)	2, 4 και 6 μηνών επαναλαμβάνεται 18 – 20 μηνών και 4 – 6 χρονών.
Αιμόφιλου Ινφλουέντζας τύπου b (Hib)	2, 4, 6 μηνών και επανάληψη στην ηλικία 12 – 18 μηνών.
Πνευμονιόκοκκος (PCV 7)	2, 4 και 6 μηνών επαναλαμβάνεται 12-15 μηνών. Ο αριθμός δόσεων ποικίλει ανάλογα με την ηλικία έναρξης του εμβολιασμού. Συνιστάται μέχρι την ηλικία των 59 μηνών.
Εμβόλιο Πνευμονιόκοκκου (PPV 23)	Συνιστάται μόνο σε άτομα 2 ετών και άνω, που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις όπως μεταμοσχευμένα, άτομα με κακοήθειες κ.α.
Εμβόλιο Ηπατίτιδας Β (Hep B)	2, 4 και 8-12 μηνών. Δε χρειάζεται αναμνηστική δόση εκτός συγκεκριμένων ομάδων πληθυσμού μετά από έλεγχο αντισωμάτων π.χ. αιμοδιϋλιζόμενοι.
Εμβόλιο Μηνιγγιτιδόκοκκου C	12-13 μηνών,1 δόση. Σε βρέφη μικρότερα των 12 μηνών χορηγούνται 3 δόσεις.
Εμβόλιο Μηνιγγιτιδόκοκκου Α+C	Άτομα 2 ετών και άνω, που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για μηνιγγιτιδοκοκκικές λοιμώξεις (π.χ άτομα με ασπληνία), σε άτομα που θα ταξιδέψουν σε ενδημικές χώρες και σε όλους τους νεοσύλλεκτους εθνοφρουρούς.
Ιλαράς- Παρωτίτιδας- Ερυθράς (ΜΜR)	13-15 μηνών, 1 δόση. Αναμνηστική δόση 4 – 6 χρονών. Παιδιά άνω των 6 χρονών που δε συμπλήρωσαν τις 2 δόσεις μπορούν να εμβολιαστούν σε οποιαδήποτε ηλικία.
Εμβόλιο Ανεμευλογιάς (Var)	13-18 μηνών η 1η δόση. Αναμνηστική δόση 4 – 6 χρονών.
Εμβόλιο Ηπατίτιδας Α	2 χρονών και άνω- 2 δόσεις. Η 2η δόση χορηγείται 6 -12 μήνες μετά την πρώτη δόση. Σε άτομα υψηλού κινδύνου και σε άτομα που θα ταξιδέψουν σε ενδημικές χώρες.
Εμβόλιο Φυματίωσης (ΒCG)	Βάση επιδημιολογικών δεδομένων δε συστήνεται μαζικός εμβολιασμός στην Κύπρο. Συστήνεται μόνο όπου υπάρχει συνεχής έκθεση ατόμου σε μεταδοτική μορφή πνευμονικής φυματίωσης. Xορηγείται μόνο εάν έχουν αρνητική Mantoux.
Εμβόλιο Αντιγριππικό (Influenza)	Χορηγείται σε ομάδες υψηλού κινδύνου μετά την ηλικία των 6 μηνών και επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, σε παιδιά με χρόνιο αναπνευστικό πρόβλημα, σοβαρή καρδιαγγειακή νόσο, χρόνια νεφρική νόσο, ανοσοκαταστολή, ρευματοειδή αρθρίτιδα, σακχαρώδη διαβήτη.
Εμβόλιο Γαστρεντερίτιδας (Rota Virus)	Χορηγείται σε δύο δόσεις. Η πρώτη δόση χορηγείται στην ηλικία των 2 μηνών και η 2^η δόση μετά από ένα μήνα. Οι δύο δόσεις πρέπει να συμπληρωθούν πριν από την ηλικία των 6 μηνών.
Εμβόλιο καρκίνου τραχήλου της μήτρας ( ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων, HPV)	Συνιστώμενη ηλικία έναρξης πριν την έναρξη σεξουαλικών επαφών. Ηλικίες 9-26 ετών. Χορηγούνται 3 δόσεις. Η 2η δόση 2 μήνες μετά την 1η και η 3η δόση 4 μήνες μετά την 2^η. Κυκλοφόρησε και δεύτερο διδύναμο εμβόλιο HPV 16,18 για γυναίκες μέχρι και 45 ετών.

Προετοιμασία παιδιού για εμβολιασμό

Μερικές φορές είναι δύσκολο να πούμε ποιος φοβάται πιο πολύ το εμβόλιο, το παιδί ή οι γονείς του. Τα εμβόλια πρέπει να αναφέρονται μπροστά στα παιδιά ως κάτι απαραίτητο και μη διαπραγματεύσιμο. Δεν πρέπει να ακούγεται η απειλή «θα σε πάρω να κάνεις εμβόλιο αν δεν πίνεις το γάλα σου» αλλά ούτε η παρηγοριά «θα τον κάνουμε «ντα» το γιατρό που σε τσίμπησε!» Η φράση «μη φοβάσαι δεν πονάει καθόλου» δεν πρέπει να λέγεται γιατί είναι ψέμα. Όλες οι ενέσεις πονούν λίγο. Καλύτερα να το γνωρίζει το παιδί παρά να νιώθει ότι το κορόιδεψαν. Η φράση «μην κλαις ρεζίλη μ’ έκανες» αποτελεί άχρηστη ψυχολογική βία.

Οι γονείς θα πρέπει να λένε την αλήθεια στα μεγαλύτερα παιδιά και να τους εξηγούν πως το εμβόλιο θα τα βοηθήσει να παραμείνουν υγιή και να τα ενθαρρύνουν. Δεν πειράζει αν τα παιδιά κλάψουν.

Τη στιγμή του εμβολιασμού

Τη στιγμή του εμβολιασμού οι γονείς θα πρέπει να προσπαθήσουν να είναι ήρεμοι. Τα παιδιά πολύ εύκολα καταλαβαίνουν τη δική τους ανησυχία. Είναι χρήσιμο να προσπαθήσουν να αποσπάσουν την προσοχή του παιδιού τους. Μπορούν να τα προτρέψουν να μετρήσουν, να τραγουδήσουν μαζί τους ή να τους δείξουν ένα παιχνίδι ή μια όμορφη εικόνα. Μια σφιχτή αγκαλιά του μωρού τους κατά τη διάρκεια του εμβολιασμού είναι αρκετά βοηθητική. Πάντα είναι χρήσιμο ένα «ΜΠΡΑΒΟ» όταν τελειώσει το εμβόλιο. Θα μπορούσαν οι γονείς να προγραμματίσουν κάτι ευχάριστο για μετά, ώστε να γίνει λιγότερο δυσάρεστη η ανάμνηση του εμβολιασμού όπως για παράδειγμα μια βόλτα στην παιδική χαρά.

Όσο δύσκολο κι αν είναι το εμβόλιο για το παιδί αλλά και για τους γονείς, οι γονείς δεν πρέπει να ξεχνούν ότι οι εμβολιασμοί είναι η καλύτερη προστασία από μεταδοτικές ασθένειες! Είναι σημαντικό όλοι οι γονείς να γνωρίζουν τη σοβαρότητα των ασθενειών από τις οποίες προφυλάσσονται τα παιδιά τους και το όφελος τελικά που αποκομίζουν τα παιδιά που έχουν εμβολιαστεί πλήρως.

Μετά από τον εμβολιασμό

Ωστόσο αν και τα εμβόλια προφυλάσσουν τα παιδιά από σοβαρότατες και μερικές φορές θανατηφόρες ασθένειες μπορεί μετά τον εμβολιασμό να προκαλέσουν κάποια δυσφορία στο παιδί. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων αναφέρονται σε τρεις κατηγορίες, τοπικές, γενικευμένες και αλλεργικές αντιδράσεις. Οι τοπικές αντιδράσεις είναι πιο συχνές και περιλαμβάνουν πόνο, οίδημα, ερυθρότητα στην περιοχή χορήγησης εμβολίου. Παρουσιάζονται μέσα σε λίγες ώρες και είναι συνήθως ήπιας μορφής. Οι γενικευμένες αντιδράσεις περιλαμβάνουν πυρετό, ανησυχία, κακουχία, μυαλγίες, πονοκέφαλο, ανορεξία, εξάνθημα. Πιο συχνές μετά την χορήγηση εμβολίων με ζωντανούς εξασθενημένους ιούς. Παρουσιάζονται μια με δύο βδομάδες μετά από την χορήγηση του εμβολίου. Σοβαρή αλλεργική αντίδραση παρατηρείται πάρα πολύ σπάνια.

Αν μετά από τον εμβολιασμό το παιδί είναι ζεστό ή ανήσυχο, θα πρέπει να ελεγχθεί με θερμόμετρο η θερμοκρασία του σώματός του. Αν έχει πυρετό οι γονείς μπορούν να χορηγήσουν αντιπυρετικό φάρμακο ώστε το παιδί να νιώσει καλύτερα. Είναι σημαντικό το παιδί να πιει αρκετά υγρά και να φοράει ελαφρά ρούχα. Αν παρουσιαστεί οίδημα (πρήξιμο) στην περιοχή του εμβολίου, η τοποθέτηση δροσερών κομπρεσών τοπικά είναι πολύ αποτελεσματική και ανακουφιστική. Αν το παιδί παραμένει ανήσυχο για διάστημα μεγαλύτερο των 24 ωρών, είναι απαραίτητη η επικοινωνία με τον Παιδίατρό του.

Τα εμβόλια είναι ασφαλή;

Ναι, είναι πολύ ασφαλή. Όπως όλα τα φάρμακα μπορεί να παρουσιάσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι πως είναι πολύ ασφαλέστερα από το ενδεχόμενο νόσησης του παιδιού από την ασθένεια.
Εξάλλου για να τεθεί σε χρήση ένα εμβόλιο πρέπει να πληροί κάποιες προϋποθέσεις. Να μην προκαλεί νόσο ή σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Να προκαλεί μεγάλης διάρκειας ισχυρή ανοσία. Το εμβολιαζόμενο άτομο δεν πρέπει να μεταδίδει την νόσο σε άτομα που δεν έχουν νοσήσει. Να παρασκευάζεται εύκολα και να μπορεί να μετρηθεί η ποσότητα (τίτλος) των αντισωμάτων.

Τι γίνεται αν το παιδί χάσει μια δόση;

Θα συνεχίσει τους εμβολιασμούς από εκεί που έχει μείνει. Οι προηγούμενες δόσεις δε χάνονται.

Τα εμβόλια μπορεί να προκαλέσουν άσθμα, αυτισμό ή διαβήτη;

Όχι. Μεγάλες μελέτες που έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται, απέδειξαν ότι δεν υπάρχει καμιά συσχέτιση των εμβολιασμών με αυτές τις νόσους.

Αν ένα παιδί έχει νοσήσει χωρίς να είναι αυτό γνωστό και μετά εμβολιαστεί για τη νόσο κινδυνεύει;

Όχι, δε διατρέχει κανένα κίνδυνο.

Χρειάζονται οι επαναληπτικοί εμβολιασμοί;

Ο επαναληπτικός εμβολιασμός αναγκάζει τον οργανισμό να θυμηθεί και να ξαναφτιάξει μεγάλο αριθμό αντισωμάτων, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίζει επαρκώς την είσοδο μικροβίων ή ιών.

Υπάρχει κάποια άλλη εναλλακτική μέθοδος αντί του εμβολιασμού;
Όχι. Τα εμβόλια έχουν σώσει εκατομμύρια παιδικές ζωές και δεν υπάρχει κανένα μέτρο πρόληψης που να μπορεί να τα αντικαταστήσει!

Αξίζει να θυμάσαι

Με τα εμβόλια η σύγχρονη ιατρική επιστήμη έχει καταφέρει να καταπολεμήσει και να εξοντώσει, στις χώρες όπου οι εμβολιασμοί είναι συστηματικοί, παθογόνους μικροοργανισμούς που προκαλούν τις επικίνδυνες ασθένειες της παιδικής ηλικίας. Με τον μαζικό εμβολιασμό δημιουργείται φραγμός στην εμφάνιση και εξάπλωση επιδημιών. Είναι δικαίωμα του κάθε παιδιού να προστατευτεί από τις μολυσματικές ασθένειες και κανένας δεν μπορεί να εξαιρέσει ένα παιδί από το σχήμα εμβολιασμών, αν δεν υπάρχουν σοβαρές αντενδείξεις.

πηγή: paidiatros

Δείτε επίσης