«Μάχη» με τα κιλά τους αλλά κυρίως με την εικόνα τους δίνουν οι Έλληνες έφηβοι. Ένας στους πέντε εφήβους κάνει μονίμως δίαιτα, ενώ την ίδια στιγμή το 30% «βαθμολογεί» το σώμα του αρνητικά, με πλεόνασμα κιλών, και με τα κορίτσια να εμφανίζονται αυστηρότερα με το σώμα τους έναντι των αγοριών. Στενή σχέση φαίνεται ότι έχουν αναπτύξει οι Έλληνες έφηβοι με τα φρούτα και τα λαχανικά, το πρωινό αλλά και την συχνή φυσική δραστηριότητα.
Πρόκειται για στοιχεία που προκύπτουν από μελέτη του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ιδρύματος Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες, τη φυσική δραστηριότητα και το σωματικό βάρος των εφήβων, που εκπονήθηκε με την επιστημονική ευθύνη της ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κυρίας Άννας Κοκκέβη.
Ειδικότερα, δύο στους 5 εφήβους (43,2%) δήλωσαν ότι λαμβάνουν πρωινό και τις 7 ημέρες της εβδομάδας και οι μισοί μαθητές (51,8%) λαμβάνουν πρωινό και τις 5 ημέρες του σχολείου. Πρωινό λαμβάνουν σε υψηλότερο ποσοστό τα αγόρια συγκριτικά με τα κορίτσια (54,5% και 49,0% για λήψη πρωινού όλες τις ημέρες του σχολείου) και οι 11χρονοι συγκριτικά με τους 13χρονους και τους 15χρονους. Από το 2006 στο 2014 αυξάνεται σημαντικά το ποσοστό των εφήβων που λαμβάνουν πρωινό όλες τις ημέρες τους σχολείου (από 43,0% σε 51,8%, αντίστοιχα). Ωστόσο, ποσοστό 28,0% ανέφεραν ότι δεν τρώνε ποτέ πρωινό μαζί με τη μητέρα ή τον πατέρα τους.
Ένας στους 3 εφήβους ανέφερε ότι καταναλώνει φρούτα και λαχανικά τουλάχιστον 5 ημέρες της εβδομάδας με το αντίστοιχο ποσοστό να αυξάνεται διαχρονικά (από 23,5% το 2002 σε 31,6% το 2014). Συχνή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό τα κορίτσια (33,6%) συγκριτικά με τα αγόρια (29,6%), με την εν λόγω συνήθεια να μειώνεται με την ηλικία των εφήβων (από 37,2% στους 11χρονους σε 26,4% στους 15χρονους).
Γλυκά και αναψυκτικά Ένας στους 3 εφήβους ανέφερε ότι καταναλώνει γλυκά ή αναψυκτικά τουλάχιστον 5 ημέρες της εβδομάδας με το αντίστοιχο ποσοστό να μειώνεται διαχρονικά (από 45,4% το 2006 σε 32,7% το 2014). Συχνή κατανάλωση γλυκών και αναψυκτικών αναφέρουν σε παρόμοιο ποσοστό αγόρια και κορίτσια με την εν λόγω συνήθεια να αυξάνεται με την ηλικία των εφήβων (από 20,5% στους 11χρονους σε 41,3% στους 15χρονους).
Χαμηλό αλλά άξιο αναφοράς ποσοστό 15χρονων (3,4%) αναφέρουν ότι τρώνε φρούτα και λαχανικά το πολύ μία φορά την εβδομάδα ενώ παράλληλα καταναλώνουν γλυκά ή αναψυκτικά τουλάχιστον 5 ημέρες.
Ποσοστό 7,7% των εφήβων ανέφεραν κατανάλωση καφέ τουλάχιστον 5-6 ημέρες την εβδομάδα με το αντίστοιχο ποσοστό για τους 15χρονους να εκτοξεύεται σε 16,3%. Ένας στους 9 μαθητές αναφέρει κατανάλωση ενεργειακών ποτών τουλάχιστον μία ημέρα την εβδομάδα, τα αγόρια σε σχεδόν τετραπλάσιο ποσοστό συγκριτικά με τα κορίτσια (18,1% και 4,9%, αντίστοιχα). Η κατανάλωση ενεργειακών ποτών είναι υψηλότερη στους 13χρονους(14,9%) και 15χρονους (14,4%) μαθητές, σε σχέση με τους 11χρονους (5,0%).
Άσκηση και φυσική δραστηριότητα Ένας στους 3 εφήβους (36,0%) ανέφερε ότι έκανε φυσική δραστηριότητα (διάρκειας τουλάχιστον 60 λεπτών) τουλάχιστον 5 ημέρες την τελευταία εβδομάδα από τη διεξαγωγή της έρευνας με τα αγόρια να αναφέρουν φυσική δραστηριότητα σε υψηλότερο ποσοστό (44,5%) συγκριτικά με τα κορίτσια (27,6%). Ένας στους 7 εφήβους (14,4%) ανέφερε ότι έκανε φυσική δραστηριότητα το πολύ μία ημέρα την τελευταία εβδομάδα από τη διεξαγωγή της έρευνας.
Το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν συχνή φυσική δραστηριότητα μειώνεται σημαντικά με την ηλικία από 39,8% στην ηλικία των 11 ετών σε 37,3% στην ηλικία των 13 ετών και σε 30,7% στην ηλικία των 15 ετών. Διαχρονικά, από το 2002 στο 2010, το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν ότι έκαναν φυσική δραστηριότητα τουλάχιστον 5 ημέρες την εβδομάδα μειώνεται σημαντικά (από 40,3% σε 33,1%) ενώ το 2014 παρουσιάζει αυξητική τάση (36,0%).
Η εικόνα για το σώμα τους Σύμφωνα με τις απαντήσεις των εφήβων αναφορικά με το ύψος και το βάρος τους, προκύπτει ότι ένας στους 12 (8,1%) κατηγοριοποιείται ως ελλιποβαρής, ένας στους 5 (21,3%) ως υπέρβαρος και ποσοστό 3,9% ως παχύσαρκοι. Το ποσοστό υπέρβαρων/παχύσαρκων αγοριών (25,2%) είναι σημαντικά υψηλότερο από εκείνο των κοριτσιών (17,5%).
Ένας στους 4 (24,0%) 11χρονους, ένας στους 5 (21,4%) 15χρονους και ποσοστό 18,9% των 13χρονων είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Από το 1998 στο 2014 σχεδόν διπλασιάζεται το ποσοστό των υπέρβαρων/παχύσαρκων εφήβων από 11,0% σε 21,3%.
Ένας στους 4 εφήβους αξιολογούν το σώμα τους ως παχύ, σε υψηλότερο ποσοστό τα κορίτσια (29,5%) συγκριτικά με τα αγόρια (19,7%). Παρόλο που διαχρονικά το ποσοστό των υπέρβαρων/παχύσαρκων εφήβων αυξάνεται συνεχώς, το ποσοστό εκείνων που θεωρούν το σώμα τους παχύ μειώνεται (από 31,9% το 1998 σε 24,7% το 2014).
Ένας στους 9 μαθητές (11,1%) θεωρούν το σώμα τους παχύ ενώ σύμφωνα με το Δείκτη Μάζας Σώματός τους, το βάρος τους είναι φυσιολογικό ή χαμηλότερο του φυσιολογικού. Το βάρος τους υπερεκτιμούν (ως παχύ) σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό τα κορίτσια (16,1%) συγκριτικά με τα αγόρια (6,0%). Αντίστροφα, ποσοστό 7,9% των εφήβων θεωρούν ότι το σώμα τους είναι κανονικό ή αδύνατο, ενώ σύμφωνα με το ΔΜΣ είναι υπέρβαροι/παχύσαρκοι, περισσότερο τα αγόρια (11,6%) από ό, τι τα κορίτσια (4,2%).
Η ταυτότητα της έρευνας Η «Έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων μαθητών» διεξάγεται στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος «Health Behaviour in School-Aged Children» (HBSC, www.hbsc.org) υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). H έρευνα επαναλαμβάνεται ανά τετραετία σε περισσότερες από 40 χώρες παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο ζωής των εφήβων και τους κινδύνους που απειλούν την υγεία τους. Στη χώρα μας το πρόγραμμα πραγματοποιείται από το ΕΠΙΨΥ από το 1998 με την επιστημονική ευθύνη της ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κυρίας Άννας Κοκκέβη. Στην έρευνα του 2014 συμμετείχε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 4.141μαθητών εφηβικής ηλικίας (ΣΤ΄ Δημοτικού, Β΄ Γυμνασίου και Α΄ Λυκείου) από 245 σχολικές μονάδες. Οι μαθητές απάντησαν σε ανώνυμο ερωτηματολόγιο που συμπλήρωσαν μέσα στις τάξεις τους. Η έρευνα υλοποιήθηκε χάρη στη μερική οικονομική ενίσχυση από τη UNICEF και στην εθελοντική συμβολή μελών και φοιτητών ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας.
]]>
