Παρά το ότι οι αεροπορικές πτήσεις αποτελούν παγκοσμίως ένα όλο και πιο διαδεδομένο τρόπο μετακίνησης, η φοβία για τα αεροπλάνα αποτελεί ένα αρκετά συχνό φαινόμενο στις μέρες μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τουλάχιστον ένα άτομο που φοβάται τα αεροπλάνα ή που δεν του αρέσει να ταξιδεύει με αεροπλάνο και προτιμάει (όταν αυτό είναι δυνατόν), άλλα μέσα μεταφοράς. Τι μπορεί, λοιπόν, να κάνει κάποιος που διακατέχεται από αυτή τη φοβία, ώστε να την αντιμετωπίσει αποτελεσματικά;
Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι να αναγνωρίσει το άτομο αυτό που του συμβαίνει και να αποδεχτεί τη φοβία του για τα αεροπλάνα. Βεβαίως, όλοι οι άνθρωποι έχουν φοβίες και άγχη. Παρόλα αυτά, πολλές φορές, οι φοβίες αυτές καθιστούν κάποιον δυσλειτουργικό στην καθημερινότητα του και τον δυσκολεύουν στην κοινωνική και επαγγελματική του ζωή. Στην περίπτωση αυτή, η διαχείριση της φοβίας διέρχεται αρχικά από την συνειδητοποίηση. Για το λόγο αυτό, η αποφυγή ή η άρνηση της ψυχικής κατάστασης που περιγράφεται ως φοβία για τα αεροπλάνα διογκώνει και εντείνει την ίδια τη φοβία. Συνεπώς, το άτομο, αν πραγματικά επιθυμεί να ξεπεράσει το σύνολο των συναισθημάτων δυσφορίας που αισθάνεται κάθε φορά που καλείται να ταξιδέψει αεροπορικώς, θα πρέπει να βρει το θάρρος να ζητήσει τη βοήθεια ενός εξειδικευμένου επαγγελματία ψυχικής υγείας. Εκείνος θα τους βοηθήσει καταρχάς να βρουν τρόπους να διαχειριστούν τη φοβία για τα αεροπλάνα και κατ’ επέκταση να συμφιλιωθούν μαζί της έως ότου την ξεπεράσουν εντελώς.
Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την επιστημονική και επαγγελματική μας εμπειρία κατά την ψυχολογική στήριξη ατόμων που υποφέρουν από φοβία για τα αεροπλάνα πριν, μετά και κατά τη διάρκεια των πτήσεων, μερικές από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους αντιμετώπισης της φοβίας είναι οι εξής:
• Πρώτα απ´ όλα, μπορεί κάποιος να δοκιμάσει να εφαρμόσει διάφορες τεχνικές χαλάρωσης, μεταξύ των οποίων είναι οι ασκήσεις αναπνοής.
• Ασκήσεις διαχείρισης άγχους, στις οποίες είναι καλό να έχει εξασκηθεί το άτομο προηγουμένως, στο γραφείο του ψυχολόγου και στο σπίτι του, ώστε να είναι περισσότερο εξοικειωμένος με αυτές για να μπορεί να τις χρησιμοποιήσει όταν βρίσκεται σε πραγματικές καταστάσεις που πυροδοτούν τη φοβία.
• Να ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης διαχείρισης και αντιμετώπισης της φοβίας, βασισμένο στο συμπεριφορικό και γνωσιακό μοντέλο. Επειδή οι άνθρωποι συμπεριφέρονται και αντιδρούν με βάση το πώς νοηματοδοτούν το περιβάλλον τους και τις διάφορες καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται, είναι σημαντικό οι συνεδρίες συμβουλευτικής στήριξης για την αντιμετώπιση της φοβίας για τα αεροπλάνα, να επικεντρωθούν στις αντιλήψεις και τις προσδοκίες του ατόμου, οι οποίες επηρεάζουν τη στάση και τη συμπεριφορά του. Αυτό σημαίνει ότι, αν μπορέσει το άτομο να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται και αντιλαμβάνεται μια συγκεκριμένη κατάσταση, θα επηρεαστεί και θα διαμορφώσει ανάλογα και τις συμπεριφορές του.
Ας υποθέσουμε πράγματι, για να δώσουμε ένα πρακτικό παράδειγμα, ότι ένα άτομο με φοβία για τα αεροπλάνα βρίσκεται σε μια πτήση κατά τη διάρκεια της οποίας υπάρχουν αναταράξεις. Τι θα μπορούσε να κάνει για να αντιμετωπίσει τα αρνητικά σενάρια και τις σκέψεις θανάτου που του δημιουργούνται;
Αυτό που θα μπορούσε να κάνει για να βοηθήσει τον εαυτό του είναι να προσπαθήσει να σκεφτεί λογικά και να παραδεχτεί το εξής: “παρόλο που πάντα στη ζωή υπάρχουν δύο ενδεχόμενα, το αρνητικό και το θετικό, με βάση την εμπειρία και την κοινή λογική, το πιθανότερο είναι ότι στο τέλος τα πράγματα θα έχουν θετική έκβαση”.
Επομένως, αν καταφέρει το άτομο να κρατήσει στο μυαλό του αυτή την σκέψη, ότι δηλαδή, κατά πάσα πιθανότητα η “περιπέτεια” του θα έχει αίσιο τέλος, θα αλλάξουν, σταδιακά, τόσο η ψυχολογία του όταν πετάει με αεροπλάνο, όσο και η συμπεριφορά του, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο αγχωμένος και νευρικός.
Επιπλέον, επειδή οι σκέψεις και η στάση ενός ατόμου απέναντι σε μια κατάσταση επηρεάζουν τη συμπεριφορά του, αλλά και το αντίστροφο, το εν λόγω πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης που προτείνουμε στοχεύει επίσης στην αλλαγή της συμπεριφοράς, αποσκοπώντας στη μεταβολή της στάσης του απέναντι στη φοβία και την κατάσταση μέσα στην οποία αυτή εμφανίζεται. Πιο πρακτικά,
Το άτομο πρέπει να αποφεύγει τις συμπεριφορές που έχει νομίζοντας ότι βοηθάει τον εαυτό του να αισθανθεί καλύτερα, ενώ στην πραγματικότητα εντείνει το άγχος και τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει.
Να εκδηλώνει συμπεριφορές που το βοηθούν να διαχειρίζεται τη φοβία πριν και κατά τη διάρκεια των πτήσεων. Για παράδειγμα, να τρώει, να διαβάζει, να ακούει χαλαρωτική μουσική, να βλέπει ταινίες ή βίντεο, να συζητάει με άλλους συνεπιβάτες και να μοιράζεται τις αγχογόνες σκέψεις του με το πλήρωμα του αεροσκάφους.
• Επιπρόσθετα, για τη διαχείριση και την αντιμετώπιση της φοβίας για τα αεροπλάνα προτείνεται να πετάξει το άτομο μαζί με κάποιο κοντινό του πρόσωπο που γνωρίζει το πρόβλημα του και μπορεί να τον στηρίξει συναισθηματικά και πρακτικά κατά τη διάρκεια της πτήσης. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι βέβαια το συγκεκριμένο άτομο να δείχνει κατανόηση στη δυσκολία του άλλου και να μην θεωρεί το πρόβλημα του αμελητέο ή ανούσιο, γιατί στην περίπτωση αυτή μπορεί η παρουσία του να τον δυσκολέψει ακόμα περισσότερο.
• Γενικότερα, είναι καλό να εστιάζει το άτομο στις θετικές πλευρές μιας κατάστασης, ενός ταξιδιού, στην προκειμένου περίπτωση. Μπορεί να σκεφτεί τα καινούρια μέρη που θα δει, τις εμπειρίες που θα αποκτήσει και τους ανθρώπους που θα συναντήσει ή θα γνωρίσει εκεί.
Εν κατακλείδι, θα σημειώναμε ότι μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της φοβίας για τα αεροπλάνα, είτε αυτή συνυπάρχει με άλλες φοβίες είτε όχι (όπως λόγω χάρη με την υψοφοβία), πέρα των εκπαιδευτικών, συμβουλευτικών και ψυχοδυναμικών διαστάσεων της, θα πρέπει να συμπληρώνεται με τη βιωματική επαφή με το αντικείμενο του φόβου, πλαισιωμένη από την παρουσία του εξειδικευμένου σε θέματα αεροφοβίας ψυχολόγου.
