Η “Χριστουγεννιάτικη Ιστορία” του Κάρολου Ντίκενς – Το βιβλίο και οι κινηματογραφικές μεταφορές

Διήγημα του Κάρολου Ντίκενς, που δημιούργησε τον μοναδικό μεγάλο χριστουγεννιάτικο μύθο της σύγχρονης λογοτεχνίας. Ο πρωτότυπος τίτλος του είναι A Christmas Carol (Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα). Το βιβλίο κυκλοφόρησε στις 19 Δεκεμβρίου 1843 και αμέσως έγινε μεγάλη επιτυχία. Μόλις την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του πούλησε 6.000 αντίτυπα, ασύλληπτο νούμερο για την εποχή εκείνη.

Ήρωας του μυθιστορήματος είναι ο Εμπενίζερ Σκρουτζ, ένας ηλικιωμένος τσιγκούνης, που δεν αισθάνεται συμπόνια για κανέναν από τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του. Στο μυαλό του οι άνθρωποι υπάρχουν μόνο για να του προσφέρουν χρήματα, ενώ απεχθάνεται τα Χριστούγεννα, καθώς θεωρεί ότι προσθέτουν ένα ακόμα χρόνο στην πλάτη του, χωρίς να τον κάνουν πλουσιότερο.

Την παραμονή κάποιων Χριστουγέννων, ο Σκρουτζ δέχεται έναν απρόσκλητο επισκέπτη. Είναι το φάντασμα του νεκρού συνεργάτη του Τζέικομπ Μάρλεϊ, τσιγκούνη και μίζερου, όπως ο Σκρουτζ, που τον προειδοποιεί να αλλάξει χαρακτήρα για να μην έχει την ίδια κατάληξη με αυτόν. Στη συνέχεια, τον επισκέπτονται τα τρία φαντάσματα των Χριστουγέννων και του υποδεικνύουν τα λάθη του, βοηθώντας τον να αγγίξει τη μετάνοια. Μετά την εμπειρία αυτή, ο πρώην εκμεταλλευτής Σκρουτζ αλλάζει άρδην τη συμπεριφορά του και μετατρέπεται στον μεγαλύτερο ευεργέτη της πόλης του.

Το βιβλίο διατρέχουν τα δύο θέματα, που έχουν κομβική σημασία στο έργο του Ντίκενς: η κοινωνική αδικία και η συνακόλουθη φτώχεια, δύο από τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της βικτωριανής Αγγλίας, που βίωνε τον άκρατο καπιταλισμό της Βιομηχανικής Επανάστασης. Ο σπουδαίος άγγλος συγγραφέας το έγραψε σε μία περίοδο, που βρισκόταν και αυτός σε εξαιρετικά άσχημη οικονομική κατάσταση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δεθεί συναισθηματικά με τους ήρωες της ιστορίας του, δίνοντας εξαιρετική ζωντάνια στην αφήγηση. Μάλιστα, ο ίδιος έλεγε, ότι καθώς έγραφε γελούσε κι έκλαιγε ξανά και ξανά.

Το βιβλίο του Ντίκενς ζέστανε τις καρδιές των ανθρώπων και συνεισέφερε στην αναζωογόννηση των Χριστουγέννων ως γιορτή αγάπης και συμπόνοιας, σε μια περίοδο απόλυτης ένδειας για την εργατική τάξη της Αγγλίας. Ο ίδιος πίστευε σε μία «φιλοσοφία Χριστουγέννων», δηλαδή ότι το πνεύμα των Χριστουγέννων πρέπει να κυριαρχεί όλο τον χρόνο στις σχέσεις των ανθρώπων.

Το διήγημα του Ντίκενς από την πρώτη μέρα της κυκλοφορίας του κέρδισε τους κριτικούς, ενώ επαινέθηκε και από τους ομοτέχνους του, με προεξάρχοντα τον Γουίλιαμ Μέικπις Θάκερεϊ, που δεν φείσθηκε επαίνων. Στον αντίποδα, ο σύγχρονος αμερικανός φιλόσοφος Μάικλ Λέβιν, έγραψε μία κριτική του έργου από νεοφιλελεύθερη σκοπιά, για να καταγγείλει τα «μεγάλα ψέμματα» του Ντίκενς και να υπερσπισθεί τον Σκρουτζ «ως ένα επιχειρηματία του οποίου οι ιδέες και πρακτικές ωφελούν, όχι μόνο τον ίδιο, αλλά και τους υπαλλήλους του και την κοινωνία εν γένει».

Η Χριστουγεννιάτικη Ιστορία γνώρισε πολλές μεταφορές στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση, το θέατρο και την όπερα. Ο Σκρουτζ Μακ Ντακ, ο πάμπλουτος τσιγγούνης ήρωας του Γουόλτ Ντίσνεϊ, έχει σημείο αναφοράς τον Εμπενίζερ Σκρουτζ.

Μερικές από τις πιο επιτυχημένες κινηματογραφικές μεταφορές

Η «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» δεν γινόταν να μην μεταφερθεί στην μεγάλη οθόνη. Ανά καιρούς έχουν γίνει πολλές παραλλαγές -κυρίως κινουμένων σχεδίων. Φυσικά, μεταφέρθηκε με επιτυχία τόσο στην τηλεόραση όσο και στο θέατρο.

Mickey’s Christmas Carol (1983)

H ταινία αυτή είναι animated και σε παραγωγή της Walt Disney Pictures. Βλέπουμε για πρώτη φορά στην οθόνη τον Εμπενίζερ Σκρουτζ ως τον πολύ γνωστό ήρωα της Ντίσνεϊ, Σκρουτζ Μακ Ντακ. Ο χαρακτήρας αυτός δανείζεται τα στοιχεία του Εμπενίζερ και πλαισιώνεται από τους υπόλοιπους γνωστούς χαρακτήρες όπως αυτός του Μίκι Μάουζ.

The Muppet Christmas Carol (1992)

Πρόκειται για ένα συνονθύλευμα μιούζικαλ, κωμωδίας και φαντασίας σε σκηνοθεσία του Μπράιαν Χένσον. Στον ρόλο του Σκρουτζ βρίσκεται ο Μάικλ Κέιν και στο πλευρό του βρίσκονται χαρακτήρες από την σειρά Muppet Show. Έλαβε ένθερμες κριτικές και είχε ικανοποιητική απήχηση ενώ ακολούθησε πιστά την αρχική ιστορία.

A Christmas Carol (2009)

Αυτή η κινηματογραφική μεταφορά αποτελεί την τρίτη παραγωγή της Walt Disney Pictures σχετιζόμενη με την «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» μαζί με τις άλλες δύο που αναφέρθηκαν. Είναι 3D animation αλλά με αρκετά σκοτεινή αναπαράσταση της ιστορίας. Ο Τζιμ Κάρεϊ έδωσε την φωνή του στον Σκρουτζ ενώ το σενάριο και την σκηνοθεσία ανέλαβε ο Ρόμπερτ Ζεμέκις, γνωστός για το Πολικό Εξπρές. Ίσως, είναι η πιο επιτυχημένη κινηματογραφική μεταφορά του διηγήματος!