Ο θεσμός μητέρας με παιδιού ξεκινά από τις πρώτες ημέρες της κύησης ενός εμβρύου. Από τότε σχηματίζονται αυτοί οι ακλόνητοι δεσμοί.
Ξέρουμε πόσο σημαντικός είναι ο δεσμός μητέρας – παιδιού, ιδίως τους πρώτους μήνες ζωής. Αλλά αυτός ο δεσμός δεν είναι παρά μια προέκταση ενός δεσμού που άρχισε πολύ καιρό πριν, στην κοιλιά.
Όσα συμβαίνουν μετά τον τοκετό δεν είναι παρά μια επεξεργασία αυτού που συνέβη πριν κι εξαρτάται από αυτό.
Μια μεγάλη ένδειξη της αναγνώρισης του πόσο συγκινησιακά πολύπλοκο και ταυτόχρονα τρωτό είναι το έμβρυο, βρίσκεται στις προσπάθειες εξανθρωπισμού του τοκετού στα τελευταία χρόνια.
Μη ξεχάσεις να κάνεις ένα Like στη σελίδα μας στο facebook juniorsclub.gr —>ΕΔΩ
Από το μεγάλο μάθημα του Φ. Λεμπουαγιέ, του Γάλλου μαιευτήρα που πρώτος κατηγόρησε δημόσια τη βία μερικών διαδικασιών ρουτίνας του νοσοκομειακού τοκετού, πολλά βήματα γίνανε σε όλο τον δυτικό κόσμο προς μια πιο ευαίσθητη αντιμετώπιση του τοκετού και ένα μεγαλύτερο σεβασμό για τις ανάγκες της μητέρας και του παιδιού σε αυτή την τόσο σημαντική στιγμή της ζωής τους.
Η αισθητήρια ανάπτυξη του εμβρύου
Το μωρό, όταν γεννιέται, μεταφέρει μέσα του, μαζί με τον κληρονομικό του πλούτο, όλες τις εμπειρίες που έζησε μέσα στη μήτρα. Τα ενδομητρικά βιώματα θα επηρεάσουν τη σχέση με τη μητέρα, τις μελλοντικές του αντιλήψεις και προτιμήσεις, τον χαρακτήρα του, με δυο λέξεις, την υπόλοιπη ζωή του.
Η επιστήμη επεκτείνεται όλο και πιο πίσω, ως τις ρίζες της ανθρώπινης ζωής, να βρει απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα, να φωτίσει σημεία ακόμα σκοτεινά στη διαμόρφωση των ψυχικών δυσφοριών και διαταραχών και να αποκτήσει μια πληρέστερη εικόνα της εξελικτικής ιστορίας του ανθρώπου.
Η εικόνα ότι το έμβρυο δεν είναι πια ένα παθητικό πλάσμα που μεγαλώνει σε ένα εντελώς προστατευτικό περιβάλλον, αναμένοντας την «αληθινή ζωή», αλλά ένα μικρό ον με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, δραστήριο, ευαίσθητο, συνέχεια επηρεασμένο από τη μητέρα παρακινεί τους γονείς να συσχετίζονται με το παιδί τους ήδη από την περίοδο της κύησης.
Ο παιδαγωγικός τους ρόλος ξεκινάει από τότε και η θετική επαφή με το έμβρυο φαίνεται ιδιαίτερα χρήσιμη για τη μετέπειτα σχέση τους.
Τους εννέα μήνες της κύησης, το έμβρυο όχι απλώς μεγαλώνει αλλά και ωριμάζει σε όλες τις λειτουργίες του. Ας δούμε τώρα αναλυτικά την αισθητήρια ανάπτυξη του εμβρύου.
Η αφή
Το δέρμα είναι το βασικότερο στοιχείο του σώματος, γιατί το περιέχει και το τυλίγει, το χωρίζει και το προστατεύει από το περιβάλλον και συγχρόνως είναι το κύριο μέσο επαφής μαζί του.
Είναι λοιπόν το κατ’ εξοχήν όργανο επικοινωνίας. Το έμβρυο ζει και κινείται στο αμνιακό υγρό. Τα χεράκια του είναι συχνά σε επαφή με το πρόσωπο, πιπιλάει το δάχτυλο.
Ουσιαστικά το δέρμα του εμβρύου δέχεται συνεχώς ερεθίσματα και αποτελεί το πρώτο όργανο συσχετισμού.
Η γεύση και η όσφρηση
Η γεύση είναι ανεπτυγμένη ήδη στο τέλος του πρώτου τριμήνου. Αποδείχτηκε πως εισάγοντας μια γλυκιά ουσία στο αμνιακό υγρό, το έμβρυο καταπίνει πολύ μεγαλύτερη ποσότητα.
Αντίθετα, αντιδρά με γκριμάτσες όταν η ουσία είναι πικρή. Το γεγονός ότι τα νεογέννητα κάποιων χωρών αναγνωρίζουν τις μυρωδιές της τοπικής κουζίνας (όπως τα μωρά της Ινδίας το κάρι) μας φανερώνει πως μέσω του αμνιακού υγρού το έμβρυο δέχεται τέτοιου είδους μηνύματα.
Και η όσφρηση αναπτύσσεται πρώιμα. Αν τοποθετήσουμε δίπλα στο κεφάλι ενός νεογέννητου λίγων ημερών δυο γάζες εμποτισμένες τη μια με το μητρικό γάλα και την άλλη με ξένο, το μωρό θα στρέψει το κεφαλάκι του προς την πρώτη.
Η ακοή
Το αυτί του εμβρύου δέχεται πολλά ερεθίσματα, εσωτερικά και εξωτερικά του μητρικού σώματος. Οι θόρυβοι του εντέρου της μητέρας, λόγω της μικρής απόστασης, του φτάνουν ιδιαίτερα έντονοι.
Ο καρδιακός της χτύπος ρυθμίζει τον χρόνο του εμβρύου και η επιτάχυνσή του, εξαιτίας μιας δυσφορίας ή ενός φόβου, δεν μπορεί βέβαια να περάσει απαρατήρητη.
Και η φωνή της μητέρας φτάνει στο έμβρυο εσωτερικά και αμέσως μετά τον τοκετό το μωρό την αναγνωρίζει.
Τα εξωτερικά ακουστικά ερεθίσματα είναι πολυάριθμα: η φωνή του πατέρα, ενός αδελφού, όλων όσων τριγυρίζουν τη μητέρα, η μουσική, οι θόρυβοι του περιβάλλοντος.
Όσοι ασχολούνται με την προγεννητική ζωή, αλλά κυρίως οι μητέρες, συμφωνούν για τις μουσικές προτιμήσεις του εμβρύου: χαλαρώνει με όλα τα μελωδικά είδη μουσικής και διαμαρτύρεται έντονα όταν ο ήχος είναι πολύ ψηλός, δυνατός, απότομος.
Για παράδειγμα, δείχνει να αγαπάει τον Μότσαρτ και τον Βιβάλντι και να μην εκτιμά τον Βάγκνερ και τη ροκ μουσική. Αν η μέλλουσα μητέρα εργάζεται σε χώρο με ηχορύπανση ή ζει πολύ κοντά σε αεροδρόμιο, το έμβρυο δεν αντιδρά σε αυτούς τους θορύβους όπως θα έκανε αν τους άκουγε σποραδικά.
Η αντίδρασή του στο θόρυβο είναι μια ένδειξη πως ήδη κατέχει κάποια ικανότητα προσαρμογής. Το συνεχές άκουσμα της ανθρώπινης φωνής κατά τη διάρκεια της κύησης βοηθάει το παιδί ήδη από τη μήτρα να συνηθίζει και να αποτυπώνει τους ήχους, τους τόνους και τους ρυθμούς της μητρικής γλώσσας.
Άρα οι γονείς, μιλώντας στο μωρό μέσα στην κοιλιά, εκτός από μια γλυκιά επαφή μαζί του, του προσφέρουν και τα πρώτα εφόδια για την εκμάθηση της γλώσσας.
Το μωρό χαλαρώνει πιο εύκολα όταν ακούει ένα νανούρισμα που η μαμά του τραγούδαγε στην εγκυμοσύνη. Αυτό επιβεβαιώνει πως το έμβρυο ακούει και αποτυπώνει τα ακουστικά ερεθίσματα.
Η όραση
Η όραση είναι παρούσα αν και δεν είναι ακόμα τέλεια ανεπτυγμένη. Εξάλλου το έμβρυο δεν έχει πολλές δυνατότητες να την εξασκήσει στο στενό και σχετικά σκοτεινό περιβάλλον της μήτρας.
Από τη δέκατη έκτη εβδομάδα κύησης, αντιδρά στην έκθεση της μητέρας στις ηλιακές ακτίνες. Μετά τη γέννηση διακρίνει ένα πρόσωπο σε απόσταση 30 – 50εκ. (έτσι εξηγούνται οι μιλώντας σε ένα νεογέννητο, ασυνείδητα, πλησιάζουμε πολύ το πρόσωπο μας στην κούνια, κουνάμε ελαφρά το κεφάλι, ανοίγουμε τα μάτια…).
Όλες οι μελέτες γύρω από το νεογέννητο δείχνουν πως οι αισθήσεις χρησιμοποιούνται ήδη στην εγκυμοσύνη και πως το έμβρυο προετοιμάζεται για την εξωμήτρια ζωή.
Η σημασία της επικοινωνίας μητέρας – εμβρύου
Αναμφίβολα, είναι η αποκλειστική σχέση με τη μητέρα, μέσω διαφόρων καναλιών επικοινωνίας, που επιδρά περισσότερο στην ψυχοσωματική του ευεξία.
Η προγενετική ψυχολογία τονίζει τη σημασία της πρώιμης σχέσης μητέρας – παιδιού, ήδη από τη μήτρα, ως βάση για τη μετέπειτα κοινή τους πορεία και τον σχηματισμό ενός υγιούς χαρακτήρα.
Η χαρά για την εγκυμοσύνη, η αποδοχή του μωρού, η αίσθηση ικανοποίησης μεταδίδονται στο έμβρυο και αποτελούν γι’ αυτό μια πολύτιμη ψυχική τροφή. Η μητέρα επικοινωνεί με το έμβρυο με πολλούς τρόπους. Η πρώτη οδός επικοινωνίας είναι η καθαρά σωματική.
Από τη στιγμή της σύλληψης το μητρικό σώμα προσαρμόζεται στις καινούργιες ανάγκες και παρέχει στο έμβρυο ό,τι χρειάζεται για να αναπτυχθεί.
Η διατροφή, η λήψη φαρμάκων, το κάπνισμα, η χρήση οινοπνευματωδών ή ναρκοτικών ουσιών είναι παράγοντες που παίζουν σημαντικότατο ρόλο στην υγιή σωματική ωρίμανση του εμβρύου, με πιθανές συνέπειες και στην εξέλιξη της ζωής του.
Ένας άλλος δρόμος επικοινωνίας αποτελείται από τη συμπεριφορά της μέλλουσας μητέρας και τον μη λεκτικό διάλογο με το έμβρυο.
Το άγγιγμα της κοιλιάς, τα λόγια προς το μωρό, το τραγούδι ή αντίθετα, οι δυνατές φωνές, οι κινήσεις ήρεμες ή απότομες, το βάδισμα χαλαρό ή βιαστικό, είναι μηνύματα που, φτάνοντας στο έμβρυο, το καθησυχάζουν ή το ενοχλούν.
Αν η θέση της μαμάς του είναι άβολη, οι θόρυβοι και οι φωνές δυσάρεστοι ή όταν η μαμά πίνει πολύ παγωμένο νερό, η απάντηση του είναι άμεση. Οι κλοτσιές που δέχεται η μητέρα δεν αφήνουν αμφιβολίες γύρω από τη δυσαρέσκειά του.
Πολύ σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία μητέρας – εμβρύου και στην υγιή ψυχοσωματική του ωρίμανση παίζουν οι μητρικές νευρο-ορμόνες.
Όταν βρισκόμαστε σε μια κατάσταση δυσφορίας, δυσάρεστης αναμονής, φόβου, εισάγονται στην κυκλοφορία μας κάποιες ουσίες, όπως η αδρεναλίνη. Η αυξημένη παρουσία τους στο αίμα προκαλεί τα δυσάρεστα συμπτώματα του άγχους: ταχυπαλμία, επιτάχυνση της αναπνοής, ιδρώτας, σφίξιμο στο στομάχι κ. ά.
Στην εγκυμοσύνη οι ορμόνες διαπερνούν το «φίλτρο» του πλακούντα και εισβάλλουν στην κυκλοφορία του εμβρύου, προκαλώντας του παρόμοια δυσφορία.
Πρέπει να τονίσουμε εδώ πως, ενώ ο ενήλικος έχει μάθει να αντιμετωπίζει το άγχος, αναπτύσσοντας διάφορους μηχανισμούς άμυνας, το έμβρυο, όπως και το νεογέννητο, είναι τελείως άοπλο, δεν έχει τη δυνατότητα να αμυνθεί από τα αρνητικά ερεθίσματα και τα δέχεται με όλη την έντασή τους.
Ας μην πανικοβληθούν όμως οι μέλλουσες μητέρες.
Το έμβρυο δε ζητάει πολλά: μόνο αγάπη και αποδοχή και τα καθημερινά αναπόφευκτα προβλήματα, με το πιθανό άγχος που δημιουργείται, δεν θα επηρεάσουν ούτε την ανάπτυξή του, ούτε τη σχέση μεταξύ σας.
Η αντίδραση ενός μωρού όταν συνειδητοποιεί ότι είναι στην αγκαλιά της μαμάς του – Βίντεο
