Υπό εξαφάνιση πιστεύαμε πως βρίσκεται το είδος της γυναίκας με το ήσυχο φόρεμα, τα μαλλιά κομμωτηρίου, να περιμένει τον άντρα και τα παιδιά της να γυρίσουν στο σπίτι ενώ εκείνη ετοίμαζε γλυκά σε μια άψογη κουζίνα. Νομίζαμε ότι η σκλάβα του σπιτιού, που καθάριζε, σιδέρωνε, περνούσε σκούπα, μαγείρευε και χαμογελούσε δεν ήταν παρά μια διαφημιστική αφίσα της τέλειας νοικοκυράς του 1960 και ότι είχε σβήσει οριστικά.
Αλλά, νά τη, ξαναζεί στα social media! Η νέα τέλεια γυναίκα είναι δραστήρια, αθλητική, απελευθερωμένη από την ανδρική κυριαρχία: η εικόνα της έχει εκσυγχρονιστεί. Την βλέπουμε πλέον να ταξιδεύει, να κάνει γιόγκα. Eίναι χαριτωμένη και χαμογελαστή, το εσωτερικό του σπιτιού της είναι άψογο, τα πιάτα είναι συλλεκτικά, τα λουλούδια φρέσκα, τα χαλιά μοδάτα, οι καναπέδες σουηδικοί και τα κέηκ σπιτικά.
Αλλά κυρίως, πάνω από όλα, είναι ευτυχισμένη που είναι μητέρα. Είναι ευτυχισμένη, νιώθει πλήρης και περήφανη. Το φωνάζει με όλους τους δυνατούς τρόπους, με όλα τα πιθανά hashtags και όλες τις αναρτήσεις στο Instagram. Κι όσο πιο όμορφες και ήσυχες είναι οι φωτογραφίες της, τόσο πιο πολλά Like κάνει.
Μια από αυτές τις γυναίκες «happymamas» είναι η αμερικανίδα James Kicinski-McCoy. Είναι η μαμά με τους περισσότερους ακολούθους στο Instagram ; 244 000 την ακολουθούν. Η αμερικανίδα, όπως λέει, είναι «μητέρα τεσσάρων πανέμορφων παιδιών», είναι «παντρεμένη με έναν υπέροχο σύζυγο» και μοιράζεται την καθημερινότητά της με την οικογένειά της, τη δουλειά της και τις προσπάθειές της να «ετοιμάσει η ίδια σπιτικό ψωμί».
Ψωμί μόνη της ψήνει και η Mimi Thorisson, μια άλλη τέλεια μητέρα και σύζυγος, η οποία καταγράφει τον τέλειο κόσμο της από την περιοχή Μεντόκ της Γαλλίας όπου διαμένει (παρότι αμερικανίδα).
Το μπλογκ της λέγεται Manger, είναι μια πραγματική ωδή στα ραφινάτα πράγματα και στα αγνά προϊόντα. Η Τόρισον είναι περιτριγυρισμένη από τα υπέροχα παιδιά της, τα υπέροχα σκυλιά της και το φανταστικό της σπίτι με τα πανέμορφα ασημένια μαχαιροπήρουνα.
Οπως οι δύο παραπάνω τέλειες μητέρες υπάρχουν στο Facebook και στο Instagram χιλιάδες ομάδες σούπερ μανάδων που μοιράζονται τις εμπειρίες τους. Η «αρρώστεια» της σούπερ μαμάς έχει χτυπήσει εδώ και χρόνια και τις επώνυμες, οι οποίες δεν διστάζουν να βγάζουν τα παιδιά τους στα social media. Πρωταθλήτριες στο είδος είναι η Αντζελίνα Τζολί και η Βικτόρια Μπέκαμ, αλλά εσχάτως ενέσκηψε και η Μπλέικ Λάβλι, η Τζέσικα Αλμπα, η Ναταλία Βοντιάνοβα, η Χίλαρι Νταφ οι οποίες δηλώνουν παντού ότι είναι «ευτυχισμένες μαμάδες» και δείχνουν να κολυμπούν στην ευδαιμονία και την ευφορία.
Ο πατέρας λείπει από το κάδρο
Ο πατέρας είναι διακριτική παρουσία και συμμετέχει ελάχιστα σε αυτή την θορυβώδη γιορτή της αφοσίωσης των γυναικών στην οικογένειά τους. Σπάνια εμφανίζεται στα στιγμιότυπα της καθημερινότητας που παραμένουν βασίλειο των μητέρων και επανεμφανίζεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις: οικογενειακά τραπέζια, διακοπές, σαββατοκύριακα, γενέθλια. Διατηρεί έτσι τις παραδοσιακές λειτουργίες του πατέρα: είναι ανάξιος και λίγο απών.
Αλλά όταν κάνει την εμφάνισή του στα στιγμιότυπα είναι άψογος: ποτέ κακοχτενισμένος και ατημέλητος, άψογα ντυμένος όπως και τα παιδιά του. Αυτός είναι ο ιδανικός άντρας που εμφανίζεται στον λογαριασμό της Luisa Fernanda Espinosa: είναι χρηματιστής και βρίσκεται συνεχώς σε ταξίδια για δουλειές, ή ο άντρας της γαλλίδας Natacha Birds, μητέρας δύο παιδιών.
Η παρέλαση και επίδειξη αυτής της απίστευτης μητρικής ευτυχίας έχει ωθήσει τις αμερικανίδες έφηβες να υιοθετούν εικονικά παιδιά στο Instagram. Είναι εύκολο επί της αρχής: κλέβεις φωτογραφίες που βρίσκεις στο ίντερνετ και επινοείς μια νέα ζωή στο παιδί που «υιοθέτησες».
Η Καμίγ Φρουαντβό-Μετρί, συγγραφέας του βιβλίου «Η θηλυκή επανάσταση -Gallimard, 2014) γράφει ότι ο στόχος της γυναικείας ευτυχίας μέσω των παιδιών είναι πολύ ισχυρός σήμερα. Επικοινωνιακά και κοινωνικά η γέννηση ενός παιδιού παρουσιάζεται ως η μεγαλύτερη ευτυχία. Ετσι, οι γυναίκες πρέπει απολύτως να συμπέσουν με αυτό το πρότυπο».
«Θεωρείται αδιανόητο για μια γυναίκα να μην ποστάρει φωτογραφίες από το νεογέννητο παιδί της, οι άλλοι θα νομίζουν ότι είναι άσχημο ή έχει κάποιο πρόβλημα!» δηλώνει ο μαιευτήρας Τιερί Χαρβέ στην Le Monde.
Πράγματι, σήμερα για να θεωρείται κάποιος επιτυχημένος στη ζωή του, θα πρέπει να δημοσιοποιεί την προσωπική του ευτυχία καθώς και εκείνη των παιδιών του. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει κάποιος να περάσει ώρες για να ντύσει το παιδί του στα λινά, να εξαφανίσει τους λεκέδες από την κουζίνα ή να κάνει κομμωτήριο στην ανήλικη κόρη. Ο διευθυντής του μαιευτηρίου του Παρισιού δηλώνει ότι είδε σταδιακά τα smartphones να κατακλύζουν τις αίθουσες τοκετού και στη συνέχεια παρακολούθησε τη ιδιωτική ζωή των ασθενών του να γίνεται ένα συνεχές στοίχημα.
«Παλιότερα, όταν οι μητέρες γυρνούσαν στο σπίτι τους, ξεκουράζονταν. Τώρα, ακόμη και στα σπίτια τους, με τα τάμπλετ και τα smartphones, απορροφώνται από το κοινωνικό φαίνεσθαι. Βάζουν στον εαυτό τους θέματα που τις καταπονούν, στην πραγματικότητα», λέει. Κι αυτό γιατί στο παιχνίδι της επίδειξης της ευτυχίας, αυτός που κερδίζει δεν είναι ο πιο ευτυχισμένος πραγματικά αλλά αυτός που μιμείται καλύτερα την ευτυχία. Οι γυναίκες πρέπει να περάσουν το σαλόνι τους και τα παιδιά τους στο φίλτρο Earlybird του Instagram, για να δείχνουν ομορφότερα. Κι όταν δεν κατορθώνουν να το κάνουν τόσο καλά όσο οι μαμάδες σταρ, απογοητεύονται και πιστεύουν ότι έχασαν κάτι.
Για παράδειγμα η μπλόγκερ Sandrine Prévost, 34 ετών η οποία στο τέλος κατέρρευσε από αυτή την τυραννία της ευτυχισμένης μητέρας. «Γιατί εμείς δεν κατορθώνουμε να έχουμε αυτή την τέλεια εικόνα; Γιατί τα δικά μας παιδιά δεν είναι τόσο ήσυχα όσο δείχνουν εκείνα στις φωτογραφίες; Γιατί το σπίτι μου δεν μοιάζει με τα σπίτια στα περιοδικά;» έγραψε στις αναγνώστριές της τον Φεβρουάριο του 2015. Προσπαθώντας να μοιάσει σε αυτό το δύσκολο μοντέλο, η νεαρή μητέρα τριών παιδιών παρολίγον να πάθει burn-out.
Σήμερα παραδέχεται ότι ήταν υπερβολική σε όλα: «Λοιπόν, είναι αλήθεια, προσπαθώ να κάνω όμορφες φωτογραφίες για το μπλογκ γιατί οι όμορφες φωτογραφίες πουλάνε. Αλλά θέλω να ξέρετε ότι οι φωτογραφίες μου απαιτούν πολύ δουλειά και πολύ καθαριότητα στο σπίτι για να πουλήσουν. Αλλά το σπίτι μου δεν είναι τέλειο! Μου συμβαίνει να καθυστερώ ώρες σε κάποια εκκρεμότητα του σπιτιού, να έχω γεμάτα πανέρια με άπλυτα ρούχα, τα παιδιά μου να μου τραβάνε τα μαλλιά και να φωνάζω μαζί και να γελάω! Αλλά ξέρετε ποιά είναι τώρα η διαφορά; Οτι αναγνωρίζονται πως πρόκειται για κάτι φυσιολογικό, δεν ντρέπομαι πια».
Το να δείχνεις πως η οικογενειακή ζωή είναι τέλεια από το να τη ζεις υπάρχει διαφορά. Χρειάζεται καλό γούστο, χρόνο και ικανότητες. Ορισμένες μαμάδες σταρ, επαγγελματίες της εικόνας και της επικοινωνίας (γραφίστριες, φωτογράφοι και στυλίστριες) το να ανανεώνουν τα μπλογκ τους και να γεμίζουν τα social media με εικόνες εκπροσωπεί μια πλήρη δραστηριότητα.
Η James Kicinski-McCoy το λέει ξεκάθαρα: «Το μπλογκ μου είναι εμπορικό, κερδίζω χρήματα». Το γράφει ότι οι φίρμες της στέλνουν ρούχα, καλλυντικά, είδη διακόσμησης. Και ομολογεί ότι συνεργάζεται με οίκους που την πληρώνουν, όπως η Stella McCartney, η Bugaboo, η Gap, κλπ. για τα ποστ που ανεβάζει.
Η Μέγκαν, μίλησε στην Le Monde για την δική της εμπειρία. Μητέρα δύο παιδιών, θυμάται ότι έκλαιγε μπροστά στο κομπιούτερ της όσο ήταν έγκυος βλέποντας «τις επαγγελματίες της μητρότητας και τη σκηνοθεσία τους». «Ξέρω ότι δεν είναι η πραγματική ζωή, έχω συνείδηση ότι αυτές οι γυναίκες ανεβάζουν μόνο τις όμορφες εικόνες, ότι έχουν συμβόλαιο γι’αυτό, αλλά σκέφτομαι ότι δεν τις φτάνω ούτε στο μικρό τους νυχάκι. Αυτά που ανεβάζουν αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπω τη ζωή. Λέω στον εαυτό μου ότι εγώ έχω χάσει κάτι», δηλώνει. Προσθέτει ότι όταν μπαίνει στα social media νιώθει χειρότερα για την καθημερινότητά της: το χρώμα που ξέφτισε στο δωμάτιο του γιού της είναι η απόδειξη ότι δεν τα κατάφερε τόσο καλά όσο οι άλλες.
H θυσία της μάνας
Πώς γίνεται και μια γενιά ελεύθερων και ανεξάρτητων γυναικών να συγκρίνουν τα σαλόνια και τα παιδιά τους με των άλλων; Η διάσημη γαλλίδα συγγραφέας και φιλόσοφος Ελιζαμπέτ Μπαταντέρ περιέγραψε ήδη την θυσία της μάνας στο βιβλίο της «Η μάχη: η γυναίκα και η μητέρα». Οπως γράφει, η γυναίκα πέρασε από το «πρώτα εγώ» της δεκαετίας του 1970 και 1980 στο «το παιδί μου πρώτα». Η φιλόσοφος εκτιμά ότι αυτή η τάση είναι βήματα προς τα πίσω για τις γυναίκες. Γιατί, όπως λέει, αυτές οι γυναίκες, απαλλάχθηκαν από την πατριαρχική τυραννία και υπέκυψαν σε μια άλλη τυραννία, πιο γλυκιά, αλλά τυραννία τέλος πάντων: σε εκείνη των παιδιών τους.
Αρχικά ο κόσμος των μπλογκς ξεκίνησε ως μια σφαίρα που θα απελευθέρωνε τις γυναίκες από τα παιδιά-βασιλιάδες. «Τα πρώτα μπλογκς γράφηκαν με χιούμορ, γελούσαμε με τα προβλήματά μας. Μιλούσαμε για συγκεκριμένα πράγματα. Είμασταν λίγο ανάξιες μητέρες!», οι μητέρες που άφηναν λίγο το παιδί να δει τηλεόραση για να κοιμηθούν μια ώρα, δηλώνει η Ιζαμπέλ Κανταρέρο που ξεκίνησε το μπλογκ Mon blog de maman το 2005.
Αλλά σιγά σιγά, το παιδί έγινε κεντρικός στόχος στα μπλογκ. Αγκαλιές στο ξύπνημα, βόλτες στο δάσος, τα πρώτα βήματα, γιορτές γενεθλίων και όλα αυτά μια σοφιστικέ αρχιτεκτονική. Επρεπε να είσαι μέλος της πιο ευτυχισμένης #familytime.
Η ερευνήτρια Καμίγ Φρουαντβό-Μετρί επισημαίνει ότι όταν οι γυναίκες υπέμεναν τις εγκυμοσύνες, ίσως το έβλεπαν σαν σκλαβιά ή ένιωθαν σαν υπηρέτριες. Σήμερα που αποφασίζουν μόνες τους, τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Πότε να αποκτήσουν παιδιά; Πώς να συνδιάσουν παιδιά και καριέρα; Είναι η καλή στιγμή;
«Οι μητέρες είναι υπεύθυνες για την επιλογή τους. Αυτή η υπερ-υπερυπευθυνότητα προκαλεί μια υπερ-επένδυση στο στόχο. Οταν γεννιέται το παιδί είναι τόσο προγραμματισμένο, προετοιμασμένο και αναμενόμενο που γίνεται υπερ-επένδυση πάνω του», αναφέρει η ερευνήτρια.
«Πολλές μητέρες δεν μιλούν για αυτή την συνεχή πίεση», επιβεβαιώνει και ο ψυχαναλυτής Ζεράρ Μπονέ στην Le Monde. Εχει γράψει το βιβλίο «Η Αγωνία» (2015) και διαπιστώνει ότι υπάρχει μια αυξανόμενη πίεση στους νέους γονείς, ειδικά στις γυναίκες, οι οποίες υφίστανται πίεση από την τελειότητα που διαχέουν οι εικόνες παντού γύρω τους. «Η διαφημιζόμενη ευτυχία είναι σαν μια πατερίτσα που επιτρέπει να περπατήσεις καλύτερα μπροστά σε όλους. Για πολλές μαμάδες, που έχουν προσωπικά προβλήματα, το παιδί χρυσώνει το χάπι και τους δίνει μια θετική εικόνα στα μάτια των άλλων. Πρέπει το παιδί μου να είναι τέλειο ώστε να είμαι κι εγώ», προσθέτει.
Η απάντηση των «φυσιολογικών» μαμάδων
Αντιδρώντας στην μητρική ευτυχία που διαφημίζεται αφειδώς στα social media, πολλές γυναίκες ανεβάζουν στο Instagram την «αληθινή τους ζωή». Ετσι εμφανίστηκαν τα #Loveyourlines (« αγαπήστε τις ραγάδες σας») ou #takebackpostpartum (« πώς να είστε μετά τον τοκετό »), οι γυναίκες μιλούν ελεύθερα για τα ίχνη που άφησε η εγκυμοσύνη στο σώμα τους.
Με τη λέξη κλειδί #WomenIRL (« Γυναίκες στην αληθινή ζωή»), διηγούνται τις μαύρες νύχτες που περνούν, την κούραση, την ανησυχία, τις δυσκολίες του ζευγαριού. Αυτή η λέξη κλειδί επινοήθηκε το 2015 από το αμερικανικό μηνιαίο περιοδικό Real Simple και το λάτρεψαν οι μητέρες. Σήμερα, ο λογαριασμός #WomenIRL έχει πάνω από 150 000 εγγραφές και πάνω από 50 000 φωτογραφίες που ανέβηκαν στο Instagram. Εκεί βλέπεις παιδιά που ουρλιάζουν στο σούπερ μάρκετ, τα κρεβάτια των γονιών γεμάτα με χνουδωτά αρκουδάκια, κροκέτες ψαριού κατεψυγμένες ή παραβρασμένα μπιφτέκια στο φαγητό κλπ.
Για να ανακουφίσει λίγο τη μητέρα, η Βαλερί Λαβαλέ, στο μπλογκ της Allo Maman Dodo, άρχισε να «πειράζει» τις πιο δημοφιλείς φωτογραφίες στα social media. Εκεί βλέπουμε ότι στο ψυγείο δεν υπάρχουν μόνο τα τέλεια βιολογικά λαχανικά, αλλά κρύες μπύρες και στο σαλόνι τα έπιπλα είναι απεριποίητα. Στο μπλογκ της ανεβαίνουν και βίντεο με χαοτικά πρωινά που περνάει με τα παιδιά της 4 και 6 ετών («Ζητήστε από ένα παιδί 4 ετών να φορέσει μόνο τα παπούτσια του και θα δείτε», γράφει, για παράδειγμα) και χιλιάδες μητέρες σχολιάζουν από κάτω, ευγνώμονες που κάποια τα λέει.
«Προσπάθησα να κάνω τέλειες φωτογραφίες αλλά δεν τα κατάφερα ποτέ. Λατρεύω κάποιους λογαριασμούς στο Instagram αλλά εγώ ήθελα να απενοχοποιήσω τις μητέρες. Προσπαθώ να δείξω ότι η μητρότητα είναι κάτι θετικό, αλλά ότι δεν πρέπει να πιάνει όλο το χώρο ή να μας βάζει σε πίεση», γράφει.
Πιό έντονη είναι η κριτική της αμερικανίδας φωτογράφου Σούζαν Κόπις, στη σειρά φωτογραφιών με τον τίτλο Domestic Bliss. Βλέπουμε τη μητέρα να έχει πάντα σφιγμένο πρόσωπο, στη μπανιέρα με τα παιδιά της και το σεσουάρ ακριβώς δίπλα, σαν να θέλει να το πάρει για να αυτοκτονήσει. H να σερβίρει την χαριτωμένη οικογένεια και δίπλα να βρίσκεται μια κρεμάλα.
«Είχα έναν εσωτερικό κόσμο που έκρυβα, ενώ ένιωθα καταθλιπτική και δυστυχισμένη. Επί χρόνια, κράτησα αυτά τα αισθήματα σε μια γωνιά του μυαλού μου και μια μέρα αποφάσισα να τα εξερευνήσω. Ηταν πολύ διασκεδαστικό να τα βγάλω από μέσα μου και να τα φέρω στο φως», δηλώνει.
