Οι καρκίνοι κεφαλής & τραχήλου είναι δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους και συνήθως διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο ή μεταστατικό στάδιο.
Συχνά εξάλλου αποδεικνύονται δυσβάσταχτοι για τους ασθενείς. Η θέση ανάπτυξή τους (π.χ. στο στόμα, το λάρυγγα, τη ρινική κοιλότητα) μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα κατάποσης και ομιλίας.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, οι θεραπείες (π.χ. η ακτινοθεραπεία στο πρόσωπο, η χημειοθεραπεία ή μια παραμορφωτική χειρουργική επέμβαση) μπορεί να δημιουργήσουν πρόσθετα προβλήματα.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι η συγκεκριμένη ομάδα ασθενών «έχει τα υψηλότερα ποσοστά σοβαρής κατάθλιψης με αυτοκτονικό ιδεασμό απ’ όλους τους άλλους πάσχοντες από καρκίνο», κατά την κυρία Αμάντα Ψυρρή, αναπληρώτρια καθηγήτρια Παθολογίας-Ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Έβδομος συχνότερος
Οι καρκίνοι κεφαλής & τραχήλου αποτελούν τον έβδομο συχνότερο καρκίνο παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο καταγράφονται 600.000 νέες περιπτώσεις και έως 300.00 θάνατοι.
Όπως συμβαίνει με όλους τους καρκίνους, έτσι και σε αυτή την περίπτωση η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστική για την επιβίωση. Στο τελικό στάδιο με πολλαπλές μεταστάσεις το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης υπολογίζεται σε λιγότερο από 4%.
Όπως εξηγεί η κυρία Ψυρρή, η αντιμετώπιση των καρκίνων κεφαλής & τραχήλου αρχίζει με χειρουργική επέμβαση και, αναλόγως με την περίπτωση, μπορεί να συνεχισθεί με χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία. Στο θεραπευτικό πλάνο μπορεί επίσης να προστεθούν και βιολογικές θεραπείες.
Αν υπάρξει υποτροπή, μπορεί να χρειασθεί νέος κύκλος θεραπειών. Ωστόσο στο 30-40% των περιπτώσεων οι ασθενείς έχουν τοπικά προχωρημένη ή μεταστατική νόσο και έχουν κάνει πολλές θεραπείες αλλά δεν ανταποκρίνονται.
Τα φρένα του ανοσοποιητικού
«Για τους ασθενείς αυτούς εγκρίθηκαν την τελευταία διετία δύο ανοσοθεραπείες που ανήκουν στους αναστολείς των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού», λέει η κυρία Ψυρρή, η οποία είναι υπεύθυνη του Ογκολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Αττικόν και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Καρκίνου Κεφαλής & Τραχήλου (ΕΕΚΚΕΤ).
Τα έως τώρα αποτελέσματα από την ανοσοθεραπεία στους ασθενείς είναι πολύ καλά.
«Σε ικανοποιητικό ποσοστό περιστατικών η ανοσοθεραπεία εξαφανίζει τους όγκους και βελτιώνει την ποιότητα της ζωής», λέει η κυρία Ψυρρή. «Στους ασθενείς με τοπικά προχωρημένη ή μεταστατική νόσο, η επιβίωση στον ένα χρόνο από τη διάγνωση από 19,7% που ήταν με τις χημειοθεραπείες έφτασε το 34% με τις ανοσοθεραπείες.
»Έχουμε επίσης ασθενείς με πολυανθεκτική νόσο οι οποίοι φθάνουν την διετία και κάποιοι μπορεί να ιαθούν. Οι εκβάσεις αυτές μέχρι πριν από λίγο καιρό ήταν ανήκουστες».
Ποιότητα της ζωής
Τα νέα φάρμακα σταθεροποιούν επίσης τα συμπτώματα των ασθενών. Και βελτιώνουν παραμέτρους της ποιότητας της ζωής όπως η καθημερινή δραστηριότητα και η κοινωνική επάρκεια.
Επιπλέον, «ως φαίνεται δρουν και μετά το τέλος της χορήγησής τους, πιθανώς επειδή το ανοσοποιητικό έχει μνήμη», προσθέτει η κυρία Ψυρρή. «Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αρκετοί ασθενείς να παραμένουν σε ύφεση για αρκετούς μήνες έπειτα από την ολοκλήρωση της ανοσοθεραπείας».
Συνολικά, στην ανοσοθεραπεία φαίνεται ότι ανταποκρίνονται ένας στους τρεις ασθενείς με καρκίνο κεφαλής & τραχήλου. Ωστόσο οι ειδικοί ελπίζουν ότι η αναλογία αυτή θα είναι ευνοϊκότερη, αν η θεραπεία αρχίσει νωρίτερα ή συνδυαστεί με χημειοθεραπεία. Και ήδη έχουν αρχίσει τις σχετικές μελέτες.
Κάπνισμα, αλκοόλ η κύρια αιτία
Οι καρκίνοι κεφαλής & τραχήλου έχουν ως κύριο αιτιολογικό παράγοντα το κάπνισμα (οι εννέα στους δέκα πάσχοντες είναι καπνιστές).
Άλλος σημαντικός παράγοντας κινδύνου είναι το ποτό, ενώ ο κίνδυνος αυξάνεται ακόμα περισσότερο όταν αυτά τα δύο συνδυάζονται.
Υπάρχει, όμως, μια κατηγορία όγκων στις αμυγδαλές και τη βάση της γλώσσας (οροφάρυγγας) που προκαλούνται σε μη καπνιστές από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Ο ιός αυτός μεταδίδεται με το σεξ και είναι περισσότερο γνωστός ως αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Σε κάποιες χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Σουηδία, το 70% των νέων περιπτώσεων καρκίνου του οροφάρυγγα οφείλονται πλέον στον ιό HPV.
Οι περισσότεροι πάσχοντες από καρκίνο κεφαλής-τραχήλου είναι άνδρες.
