Ιατρός Μαριάννα Σταματιάδου-Ειδική Παθολόγος, Λιπιδιολόγος-Διαβητολόγος, Διατροφολόγος
Στοιχεία σχετικά με το κάπνισμα των έφηβων:
•Στους νεαρούς έφηβους (ηλικίας 13 έως 15) περίπου ένας στους πέντε σε όλο τον κόσμο καπνίζει.
•Περίπου 80.000 ως 100.000 παιδιά σε όλο τον κόσμο αρχίζουν να καπνίζουν κάθε μέρα–(το ήμισυ των οποίων ζουν στην Ασία).
•Τα στοιχεία δείχνουν ότι περίπου το 50% των ατόμων που αρχίζουν το κάπνισμα στα εφηβικά τους χρόνια, θα συνεχίσουν να καπνίζουν για τουλάχιστον 15 έως 20 χρόνια.
•Μελέτες δείχνουν ότι οι έφηβοι επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την διαφήμιση προϊόντων καπνού.
•Περίπου το ¼ των νέων που καπνίζουν, θα πεθάνουν από το κάπνισμα.
•Η πρώιμη έναρξη του καπνίσματος, συνδέεται με βαρύτερα πρότυπα του καπνίσματος , με μικρότερη πιθανότητα διακοπής , καθώς και μεγαλύτερη πιθανότητα να αρρωστήσει κάποιος από ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα .
•Ένα παιδί που ξεκινά το κάπνισμα στα 14 έτη η και λιγότερο, είναι 5 φορές πιο πιθανό να πεθάνει από καρκίνο του πνεύμονα, από ότι ένα άτομο που ξεκινά στην ηλικία των 24 ετών και άνω , και έχει 15 φορές περισσότερες πιθανότητες σε σχέση με κάποιον που δεν έχει καπνίσει ποτέ.
•Οι έφηβοι καπνιστές είναι ποιο πιθανό να έχουν υποσκαφθεί ένα γιατρό η άλλους επαγγελματίες υγείας για μια συναισθηματική η ψυχολογική διαταραχή.
•Οι έφηβοι που καπνίζουν έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες από τους μη καπνιστές να χρησιμοποιούν αλκοόλ , είναι οκτώ φορές πιο πιθανό να χρησιμοποιούν μαριχουάνα και 22 φορές πιο πιθανό να κάνουν χρήση κοκαΐνης. Το κάπνισμα συνδέεται με μια σειρά από άλλες επικίνδυνες συμπεριφορές , όπως η εμπλοκή σε καυγάδες και η σε σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη.
Γιατί όμως αρχίζουν τα παιδιά το κάπνισμα;
«Οι παραστάσεις του περιβάλλοντος παίζουν κυρίαρχο ρόλο»
Το κάπνισμα των γονέων είναι πολύ σημαντικό, όπως σημαντικός είναι και ο ρόλος των χώρων διασκέδασης.
Η καφετέρια, το Ίντερνετ καφέ, οι χώροι νυκτερινής διασκέδασης των εφήβων, αλλά και οι τουαλέτες των σχολείων αποτελούν χώρους παραγωγής νέων καπνιστών».
Άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η διαφήμιση, δηλαδή η ανεξέλεγκτη γιγαντοαφίσα.
«Σε πρόσφατη ανακοίνωση του Πανεπιστημίου Κρήτης (Κ. Βαρδαβάς και συνεργάτες) αποδεικνύεται ότι κάθε μαθητής της πόλης του Ηρακλείου εκτίθεται κατά μέσον όρο σε 108 γιγαντοαφίσες που διαφημίζουν τσιγάρο και κάπνισμα κατά την καθημερινή μετάβασή του από το σπίτι στο σχολείο και αντίστροφα».
Οι καπνοβιομηχανίες γνωρίζουν πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η επιρροή των μέσων μαζικής ενημέρωσης .
Γι’ αυτό οι καπνοβιομηχανίες, πληρώνουν τεράστια χρηματικά ποσά σε παραγωγούς ταινιών για την προώθηση των τσιγάρων στις ταινίες-λέγεται τοποθέτηση προϊόντων.
Μασκότ χαρακτήρων κινουμένων σχεδίων.
Διαφημιστικές προσφορές προώθησης (μπουφάν, παπούτσια, αναπτήρες, τσάντες και άλλα)
Μετατόπιση της ευθύνης: Οι καπνοβιομηχανίες υπερτονίζουν ότι οι νέοι έχουν την δυνατότητα επιλογής για το αν θα καπνίζουν.
Κάνοντας το κάπνισμα να φαίνεται «μαγκιά».
Εμφάνιση της χρήσης του καπνού ως δραστηριότητα των ενηλίκων:
Οι καπνοβιομηχανίες στέλνουν υποκριτικά το μήνυμα ότι το κάπνισμα είναι μόνο για ενήλικες αλλά και ότι ένα παιδί μπορεί να ωριμάσει από το κάπνισμα.
Οι κίνδυνοι
Οι επιδράσεις του καπνίσματος στο αναπνευστικό σύστημα των εφήβων είναι τεράστιες και αποδεδειγμένες:
Συχνά επεισόδια βρογχίτιδας
Μειωμένη άμυνα
Μειωμένη λειτουργικότητα
Υπολειπόμενη ανάπτυξη του αναπνευστικού συστήματος
«Ιδίως εάν υπάρχει ιστορικό ασθματικής βρογχίτιδας σε μικρότερη παιδική ηλικία ή ακόμη και στην οικογένεια, οι επιπτώσεις είναι πολύ μεγαλύτερες»,
«Και δυστυχώς παραγνωρίζονται τόσο από τον ίδιο τον έφηβο όσο και από το περιβάλλον του, που πολλές φορές εμμένει ακόμα καθηλωμένο στην αναχρονιστική θεώρηση ότι το κάπνισμα είναι φυσική εξέλιξη της ενηλικίωσης».
Οι επιπτώσεις στα κορίτσια
« οι κοπέλες που αρχίζουν να καπνίζουν πριν από τα 18 χρόνια τους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο στειρότητας ή και αποβολών», «Εάν οι κοπέλες αυτές μείνουν έγκυες, οι επιπτώσεις στο έμβρυο αρχίζουν από την εμβρυική κιόλας ηλικία. Το πιο σωστό είναι να αποφασίσουν να διακόψουν το τσιγάρο πριν μείνουν έγκυες. Αλλιώς το μωρό μπορεί να γεννηθεί με μικρότερο βάρος γέννησης για την ηλικία κύησης και με μικρότερη περίμετρο κεφαλής. Και ο πατέρας όμως που καπνίζει έχει συμβολή στα προβλήματα υγείας του μωρού και ιδίως στο αναπνευστικό σύστημά του».
Κατά τον θηλασμό, οι κίνδυνοι για το παιδί είναι εξίσου σοβαροί.
«Όταν η θηλάζουσα μητέρα καπνίζει, η νικοτίνη συγκεντρώνεται στο γάλα δύο φορές περισσότερο από όσο στο αίμα της μητέρας και περνά άμεσα στο μωρό», «Αυτό συμβαίνει κυρίως τις πρώτες ώρες μετά το τελευταίο τσιγάρο».
Δηλητήριο για τα παιδιά τα αποτσίγαρα
Αμαρτίες γονέων παιδεύουσιν τέκνα.
«Όταν και οι δύο γονείς καπνίζουν, το παιδί μπαίνει 5-7 φορές πιο συχνά σε νοσοκομείο για αναπνευστικά προβλήματα, κυρίως βρογχικό άσθμα», «Πρέπει να γνωρίζουν ακόμα ότι ο παθητικός καπνιστής εισπνέει το μεγαλύτερο μέρος της νικοτίνης του καπνιστή, ο οποίος εισπνέει κυρίως τις άλλες ουσίες του καπνού».
Οι γονείς να μην καπνίζουν και να μην επιτρέπουν ούτε στους επισκέπτες τους να καπνίζουν μπροστά στα παιδιά τους».
Προσοχή! Είναι πολύ σημαντικό να μην αφήνετε αποτσίγαρα σε τασάκια μέσα στο σπίτι, ιδίως ύστερα από μια κοινωνική εκδήλωση.
«Εάν ένα παιδάκι πάρει και μασήσει ένα αποτσίγαρο, αυτό μπορεί σε 24 ώρες να του προκαλέσει τον θάνατο», «Θα αισθάνεται ζάλη, θα κάνει εμέτους, θα έχει διαταραχή συνείδησης και θα πεθάνει, εάν δεν προφτάσουν να το πάνε στο νοσοκομείο για πλύση στομάχου».
Βήματα βοήθειας για εφήβους καπνιστές
1. Ενημέρωση και ήρεμος διάλογος
2. Σωματική άσκηση
3. Υγιεινή διατροφή
4. Εάν χρειάζεται, ψυχολογική βοήθεια
* Τα ειδικά φάρμακα δεν συνιστώνται (απευθύνονται αποκλειστικά σε ενηλίκους)
Εάν το παιδί σας έχει την ακόλουθη συμπεριφορά, θα πρέπει να υποψιασθείτε ότι καπνίζει κρυφά και να είστε σε εγρήγορση:
-Έχει κακή απόδοση στα μαθήματα.
-Kάνει σκασιαρχεία.
-Έχει επιθετική συμπεριφορά.
«Εάν μάθετε ότι το παιδί σας καπνίζει, χρειάζεται ψυχραιμία και ήρεμος διάλογος»,«Αυτός άλλωστε, πρέπει να αρχίζει από τη νηπιακή ηλικία και να συνεχίζεται χωρίς διακοπή».
1. Δώστε το καλό παράδειγμα
Όπως στα περισσότερα πράγματα, έτσι και στο κάπνισμα, το παράδειγμα το δικό μας αλλά και η γενικότερη στάση μας απέναντι σε αυτό έχει πολλά να προσφέρει στην αντίληψη του παιδιού, του αυριανού εφήβου και μελλοντικού ενήλικα- σχετικά με το τσιγάρο.
Όταν κάποιος γονέας καπνίζει φαντάζει δυσκολότερο να «πείσει» το παιδί του για τις αρνητικές συνέπειες του τσιγάρου.
Ωστόσο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη δική του εμπειρία ως αρνητική υπερτονίζοντας το κόστος αυτής της συνήθειας.
2. Μη διστάσετε να του δείξετε εικόνες από το τι μπορεί να προκαλέσει το κάπνισμα
Είναι μια μέθοδος πολύ διαδεδομένη στον εξωτερικό κυρίως. Όσο τρομακτικό κι αν τους φανεί το θέαμα μιας ακτινογραφίας με μαύρους πνεύμονες, τόσο θετικά θα λειτουργήσει.
Γι΄αυτό μη διστάσετε να τους δείξετε φυλλάδια ενημερωτικά σχετικά με τις καρδιοπάθειες, ή μη θεωρήσετε ταμπού να του δείξετε ρεαλιστικές εικόνες από ανθρώπους που πάσχουν από κάποιο καρκίνο του πνεύμονα.
3. Μιλήστε του και για τα άμεσα αποτελέσματα του καπνίσματος
Τα παιδιά σπάνια ανησυχούν για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες, μια που όπως είναι φυσιολογικό πιστεύουν ότι έχουν απεριόριστο χρόνο για τα πάντα.
Για να τα αφυπνήσουμε μπορούμε να ρίξουμε το «βάρος» στα πιο άμεσα αποτελέσματα του καπνίσματος όπως: δύσοσμη αναπνοή, κίτρινα δόντια, μυρωδιά τσιγάρου στα μαλλιά και τα ρούχα, εύκολη κόπωση και βήχας.
4. Μυήστε το στον αθλητισμό
Άλλος ένας αποτελεσματικός τρόπος για να αποφύγουν τα παιδιά το κάπνισμα είναι με το να συμμετέχουν σε διάφορες δραστηριότητες, αθλητικές ή άλλες, καθώς έτσι θα έχουν λιγότερο χρόνο για να καπνίσουν.
Επιπλέον, οι περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες προωθούν ή συμβαδίζουν με έναν αντικαπνιστικό τρόπο ζωής.
5. Μην παρουσιάζετε έμμεσα το κάπνισμα ως φυσιολογική ρουτίνα
Μην αφήνετε λερωμένα τασάκια σε όλο το σπίτι και μη στέλνετε το παιδί να φέρει τα τσιγάρα σας ή να πιάνει τασάκια, αναπτήρες και γενικά να εξοικειώνεται με τα σύνεργα του καπνίσματος σαν να είναι κάτι εξίσου αποδεκτό με το σαπούνι ή το μαχαιροπίρουνο.
Τα παιδιά που ζουν με καπνιστές έχουν δυο ως τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να καπνίσουν όταν γίνουν έφηβοι.
6. Μιλήστε του με ειλικρίνεια
Μιλήστε του για την εμπειρία σας με το τσιγάρο, περιλαμβανομένων και των λαθών σας.
Αυτό θα το ενθαρρύνει να είναι πιο ανοικτό και ειλικρινές.
Αν είστε καπνιστές δεν πρέπει να λειτουργείτε ενοχικά επειδή κάποια στιγμή παγιδευτήκατε στο κάπνισμα οι ίδιοι.
Κανένας δεν άναψε το πρώτο του τσιγάρο ξέροντας ότι θα ακολουθήσουν άλλα 200.000 τα επόμενα 30 χρόνια.
7. Αποφύγετε την τιμωρία και την σκληρή κριτική
Το ζήτημα του καπνίσματος έχει πολλές παραμέτρους που δε μπορούμε πάντα να ελέγξουμε, μια που τα παιδιά και οι έφηβοι συχνά επηρεάζονται από κοντινούς φίλους, αγνοώντας τους κινδύνους και δίνοντας έμφαση στην εικόνα που θα σχηματίσουν οι άλλοι.
Σε περίπτωση λοιπόν που πιάσετε «στα πράσα» το παιδί να καπνίζει αποφύγετε τις ακραίες συμπεριφορές.
Ο πανικός, η κατακραυγή, η ένταση, οι φωνές και οι ατελείωτοι καβγάδες όχι μόνο δεν βοηθούν αλλά αποτρέπουν το παιδί να μπει σε ανοιχτή συνδιαλλαγή με τους γονείς του. Έτσι εύκολα καταφεύγει στις συμβουλές συνομήλικων και φίλων, οι οποίοι φαίνεται να τους καταλαβαίνουν καλύτερα.
Γι’ αυτό, εάν είστε καπνιστής ή καπνίστρια και δεν μπορείτε να διακόψετε το κάπνισμα, προσπαθήστε:
Να καπνίζετε έξω από το σπίτι και να αλλάζετε ρούχα όταν μπαίνετε στο σπίτι σας όπου υπάρχουν παιδιά.
Να μην καπνίζετε μπροστά στα παιδιά.
Να μην καπνίζετε στο αυτοκίνητο αν βρίσκονται μαζί σας παιδιά.
Θυμηθείτε: αν καπνίζετε κοντά σε παιδιά, τα παιδιά καπνίζουν κι αυτά!
Τα ελληνόπουλα ξεκινούν να καπνίζουν συστηματικά στα 13,5 τους μόλις χρόνια – τα αγόρια στα 13,2 και τα κορίτσια στα 13,9.
Αυτό έδειξε φετεινή μελέτη του Παιδοψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής και της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών, που πραγματοποιήθηκε σε 3.827 μαθητές, 12-18 ετών, 58 σχολείων όλης της χώρας.
Το 13% των εφήβων δηλώνουν τακτικοί καπνιστές.
Οι μισοί από αυτούς καπνίζουν ένα έως επτά πακέτα την εβδομάδα. Το 13,5% δε των αγοριών υπερβαίνει τα 150 τσιγάρα.
Όσο πλησιάζει το λύκειο στο τέλος του τόσο επιτείνεται η κατάσταση.
Το ψυχολογικό προφίλ των μαθητών που καπνίζουν διαφέρει από αυτό των μή καπνιστών.
Είναι παιδιά που εμφανίζουν συχνότερα τάσεις αυτοκαταστροφής , είναι κακοδιάθετα, οξύθυμα και έχουν αρνητική στάση απέναντι στο σχολείο και την κοινωνία.
Ας σταθούμε με αγάπη στο πλευρό τους και ας τους βοηθήσουμε.
