Το δυστύχημα στα Τέμπη, με τόσες αδικοχαμένες ψυχές να χάνονται στους συρμούς, είναι ακόμη νωπό. Συντάραξε κάθε σπίτι, κάθε οικογένεια κι έκανε τους πολίτες να νιώθουν ανασφάλεια με μέσα μεταφοράς όπως τα τρένα. Από την άλλη ανέδειξε σοβαρά προβλήματα αλλά και ανθρώπους – ήρωες, διασώστες της πρώτης γραμμής όπου αμέσως βρέθηκαν εκεί, με αυτοθυσία για να προσφέρουν άμεση βοήθεια στους τραυματίες. Αυτό το γεγονός, ήταν η αφορμή να αναφερθούμε με σεβασμό στο έργο των ανθρώπων της πρώτης γραμμής, αλλά να θυμηθούμε παράλληλα τις υπερδυνάμεις που κρύβουμε μέσα μας!!!
Η Ματίνα Λαδικού είναι συνεργάτις του juniorsclub.gr και του Οργανισμού Safety Project. Με την ιδιότητα της, ως Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας πολλές φορές έχει απαντήσει σε ερωτήματα νέων και γονέων, ενώ μέσω των προσωπικών συνεδριών της (δια ζώσης ή μέσω διαδικτύου), παρέχει τις υπηρεσίες της και τις συμβουλές της σε εφήβους, νέους αλλά και ενήλικες. Με την ιδιότητα της Εγκληματολόγου, η Ματίνα Λαδικού έχει βοηθήσει στα εκπαιδευτικά, ενημερωτικά και ερευνητικά προγράμματα του οργανισμού Safety Project.
Η πρόσφατη της παρουσία στην τιμητική εκδήλωση “Στην πρώτη γραμμή: Άμεση Επέμβαση – Πρώτες βοήθειες” που διοργάνωσε ο Οργανισμός Safety Project, υπό την Αιγίδα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και του Αντιπεριφερειάρχη Χαράλαμπου Μπονάνου, με την υποστήριξη του Πανεπιστημίου Πατρών, η Ματίνα Λαδικού ετοίμασε μια σημαντική παρουσίαση, αναφερόμενη στη ψυχολογία των θυμάτων που καλούνται να διαχειριστούν μια φυσική καταστροφή ή ένα πολύνεκρο δυστύχημα αλλά και τη ψυχική κατάσταση των “ηρώων – διασωστών” ανθρώπων της πρώτης γραμμής.
j.c.: Ποια είναι η ψυχολογία των θυμάτων όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με μια φυσική καταστροφή ή εμπλέκονται σε ένα δυστύχημα;
Μ.Λ.: Όταν αναφερόμαστε για τη ψυχολογία των θυμάτων φυσικών καταστροφών ή δυστυχημάτων, στην πραγματικότητα εστιάζουμε σε δύο διαφορετικά πράγματα: τον άμεσο αντίκτυπο του ίδιου του συμβάντος και τις μακροπρόθεσμες ψυχολογικές -και όχι μόνο- επιπτώσεις που μπορεί να διαρκέσουν μήνες ή και χρόνια μετά.
Η ψυχολογία των θυμάτων τη στιγμή που εξελίσσεται το συμβάν, μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με το άτομο και τις συγκεκριμένες συνθήκες του εκάστοτε συμβάντος. Σε γενικές γραμμές, τα θύματα μπορεί να βιώσουν μια σειρά συναισθημάτων, όπως φόβο, πανικό, σύγχυση και αίσθηση αδυναμίας. Μπορεί επίσης, να αισθάνονται μια αίσθηση επείγοντος ή πίεσης να ανταποκριθούν γρήγορα και να λάβουν κρίσιμες αποφάσεις σε μια κατάσταση υψηλού κινδύνου.
Η εμπειρία της συμμετοχής σε μια τέτοια κατάσταση μπορεί επίσης, να προκαλέσει κάποιες φυσιολογικές αντιδράσεις, όπως αυξημένο καρδιακό ρυθμό, εφίδρωση και δύσπνοια ή γρήγορη και κοφτή αναπνοή. Αυτές οι αντιδράσεις αποτελούν μέρος της φυσικής αντίδρασης του σώματος “μάχη ή φυγή” ως απάντηση στο στρες και ενεργοποιούνται για να βοηθήσουν το άτομο να μπορέσει να αντιδράσει γρήγορα και αποτελεσματικά στον κίνδυνο.
Ο άνθρωπος έχει υπερδυνάμεις!
j.c.: Καθημερινά συναντάμε ήρωες όπως τα “παιδιά – ήρωες” στο μεγάλο δυστύχημα με τα τρένα στο Τέμπη. Ποια χαρακτηριστικά φέρουν αυτοί οι ήρωες;
Μ.Λ.: Παρά τον πανικό και το στρες κάποιοι άνθρωποι, βρίσκουν τη ψυχική δύναμη να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους εκείνη τη στιγμή και αναδεικνύονται ήρωες μέσα από τη δράση τους αυτή. Ο ψυχολογικός μηχανισμός των ανθρώπων αυτών, ενώ μπορεί να είναι και οι ίδιοι θύματα, είναι μια σύνθετη διαδικασία που περιλαμβάνει διάφορους γνωστικούς και συναισθηματικούς παράγοντες.
Κατά τη διάρκεια λοιπόν μιας καταστροφής, τα άτομα αυτά βιώνουν μια αυξημένη αίσθηση επείγοντος και μια έντονη επιθυμία να βοηθήσουν άλλους που έχουν ανάγκη. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην αίσθηση ευθύνης απέναντι στους συνανθρώπους τους, στην ενσυναίσθηση για όσους υποφέρουν ή στην επιθυμία να αναλάβουν δράση μπροστά στις αντιξοότητες. Ταυτόχρονα, τα άτομα αυτά βιώνουν το δικό τους τραύμα και τη δική τους αγωνία ως αποτέλεσμα της κατάστασης. Παρέχοντας βοήθεια έχουν την αίσθηση σκοπού και νοήματος, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση της δικής τους δυσφορίας.
Η έρευνα επίσης, δείχνει ότι η αλτρουιστική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια μιας καταστροφής συχνά υποκινείται από την επιθυμία του ατόμου να αποκατασταθεί μέσα του η αίσθηση του ελέγχου και της προβλεψιμότητας σε μια χαοτική και απρόβλεπτη κατάσταση. Αναλαμβάνοντας δράση, έχει μια αίσθηση ενδυνάμωσης και δραστηριοποίησης, η οποία συμβάλει στην αντιμετώπιση της αδυναμίας και απόγνωσης που νιώθει.
Επιπλέον, μπορεί να υποκινείται από κοινωνικά και πολιτισμικά πρότυπα, τα οποία μπορεί να ενισχύονται από την οικογένεια, την κοινωνικοποίηση, την εκπαίδευση και άλλους πολιτισμικούς παράγοντες που ενθαρρύνουν την φιλοκοινωνική συμπεριφορά. Είναι δηλαδή χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ατόμων αυτών, τα οποία αναδεικνύονται με αφορμή την κατάσταση που βιώνουν.
Στην πρώτη γραμμή ήταν και η εκδήλωση μας! Άνθρωποι της πρώτης γραμμής αντιμετωπίζουν δύσκολα περιστατικά και έρχονται αντιμέτωποι με ασύλληπτες εικόνες.
j.c.:Ποιες είναι οι ψυχικές επιπτώσεις στους επαγγελματίες της πρώτης γραμμής;
Μ.Λ.: Ο ψυχολογικός αντίκτυπος στους επαγγελματίες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή είναι επίσης σημαντικός. Τα άτομα αυτά εκτίθενται συχνά σε τραυματικές και συναισθηματικά δύσκολες καταστάσεις που επιβαρύνουν την ψυχική τους υγεία.
Μπορεί να βιώνουν συναισθήματα αδυναμίας, ενοχής και θυμού όταν αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορούν να σώσουν τους πάντες ή όταν βλέπουν από πρώτο χέρι την απώλεια ζωών και τις σκληρές εικόνες της καταστροφής.\
Οι εργαζόμενοι πρώτης γραμμής, όπως οι επαγγελματίες υγείας, οι αστυνομικοί, οι πυροσβέστες, αλλά και οι εθελοντές διασώστες εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα άγχους, τραύματος και θλίψης, καθώς εργάζονται κυρίως για την παροχή βοήθειας και υποστήριξης στα θύματα. Μπορεί να κληθούν να λάβουν δύσκολες αποφάσεις, να αντιμετωπίσουν έντονα συναισθήματα και να εργαστούν πολλές ώρες υπό δύσκολες συνθήκες.
Αυτές οι επιπτώσεις, -αν δεν φροντιστούν έγκαιρα και αποτελεσματικά-, μπορεί να πάρουν μεγαλύτερες διαστάσεις και να οδηγήσουν σε μια σειρά ψυχολογικών αντιδράσεων, όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες, η κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές και η επαγγελματική εξουθένωση.
Είναι σημαντικό και οι εργαζόμενοι πρώτης γραμμής να λαμβάνουν υποστήριξη και πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, προκειμένου να διαχειρίζονται αυτές τις ψυχικές αντιδράσεις και να διατηρούν την γενικότερη ευημερία τους.
Μη ξεχάσεις να κάνεις ένα Like στη σελίδα μας στο facebook: juniorsclub.gr —> ΕΔΩ
Bullying με πρωταγωνιστές παιδιά και εφήβους: Θύτης, Θύμα ή Παρατηρητής ;
Ματίνα Λαδικού: Το διαδίκτυο και οι σχέσεις γονέων και παιδιών
