Η ευτυχία δεν είναι κάτι θεωρητικό, ούτε το άθροισμα πολλών χαρούμενων στιγμών. Η ευτυχία είναι μία συνήθεια, στάση ζωής κι ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τα πράγματα.
Έχουμε ασχοληθεί πολλές φορές για το πώς θα μεγαλώσουμε παιδιά ευτυχισμένα και ελεύθερα. Παιδιά που θα μπορούν να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους, θα προσπαθούν, θα πετυχαίνουν, θα αισθάνονται, θα σκέφτονται, θα προσαρμόζονται, θα αποτυχαίνουν και θα ξαναπροσπαθούν. Το σύνολο όλων αυτών είναι μικρές συνήθειες που θα αποκτήσουνε μικρά και θα τα εφαρμόσουν μέχρι μεγάλα. Όπως έλεγε κι ο Ντοστογιέφσκι, το δεύτερο μισό της ζωής ενός ανθρώπου δεν αποτελείται από τίποτε άλλο παρά από τις συνήθειες που μάζεψε στο πρώτο μισό.
Στη Σουηδία, για να αποκτήσουν τα παιδιά όλα εκείνα τα εφόδια που χρειάζονται για να είναι ευτυχισμένα κι επιτυχημένα, εφάρμοσαν τις «16 Συνήθειες του Μυαλού». Ένα σύνολο δεξιοτήτων που σχετίζονται άμεσα με την ίδια τη ζωή και είναι απαραίτητες για μία ώριμη ενηλικίωση και την αποτελεσματική συμμετοχή των νέων στην κοινωνία. Η μέθοδος αυτή έχει, ήδη, αρχίσει να εφαρμόζεται σε κάποια σχολεία και στοχεύει στην υιοθέτηση θετικών συμπεριφορών που τελικά θα γίνουν συνήθεια.
Για να το πετύχουν αυτό, βάζουν τους μαθητές στη διαδικασία να πράττουν, να σκέφτονται και να αισθάνονται σύμφωνα με αυτές τις συνήθειες. Κάθε φορά επιλέγουν εκείνη που τους βοηθά να αντιμετωπίσουν μία κατάσταση, την εφαρμόζουν και αυτοαξιολογούνται. Η επανάληψη μιας τέτοιας συμπεριφοράς γίνεται, με τον καιρό, μία αυτόματη αντίδραση. Μία συνήθεια. Για να μπορέσουμε, όμως, να εμβαθύνουμε στην μέθοδο, πρέπει να γνωρίσουμε τις συνήθειες του μυαλού από τις οποίες ξεχωρίσαμε τις πιο σημαντικές.
Επιμονή: Η έννοια της επιμονής είναι η πρώτη και πολύ βασική συνθήκη για μια επιτυχημένη ενήλικη ζωή και μεταφράζεται ως η ικανότητα παραμονής σε μία κατάσταση δύσκολη ή προβληματική μέχρι να φτάσουμε στην λύση της. Τα παιδιά έχουν την τάση να τα παρατάνε γρήγορα. Η επιμονή, ωστόσο, τα βοηθά να συνεχίσουν την προσπάθεια, να αναλύσουν τα εκάστοτε προβλήματα και να λειτουργούν με στρατηγική σκέψη μέχρι να επιλυθούν.
Διαχείριση παρορμητικότητας: Η προσαρμοστικότητα είναι η ικανότητα να εναρμονίζεσαι με το περιβάλλον σου, να εξοικειώνεσαι, να ταιριάζεις. Η διαχείρισή της είναι μία συνήθεια που εντάσσει στην καθημερινότητα του παιδιού την ευελιξία να σκέφτεται πριν πράττει, να κατανοεί τα δεδομένα του, να ζυγίζει τις αλλαγές ή τους συμβιβασμούς που έχει να κάνει και τελικά να γίνεται μέρος μια νέας κατάστασης χωρίς να καταπιέζεται ή να δυσανασχετεί αλλά να παραμένει λειτουργικός και δημιουργικός.
Ακρόαση με κατανόηση και ενσυναίσθηση: Το να μάθουμε να ακούμε ουσιαστικά, είναι ένα ζητούμενο που θα λύσει πολλά από τα καθημερινά συναισθηματικά και πρακτικά προβλήματα του σύγχρονου δυτικού κόσμου. Η συγκεκριμένη συνήθεια βοηθά το παιδί να ακούει για να καταλάβει και να συναισθανθεί, δηλαδή να μπει στη θέση του άλλου. Το μέλημά του δεν είναι να απαντήσει, να πει την γνώμη του ή να βοηθήσει αλλά απλά και μόνο να ακούσει. Να καταλάβει. Να ξεπεράσει τον εγωκεντρισμό του και να εστιάσει, έστω και για λίγο, στον συνομιλητή του.
Ευέλικτη σκέψη: Η προσαρμοστικότητα της σκέψης είναι ένα προσόν που δεν το συναντάμε συχνά. Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε κάτι και να επιμένουμε σ’ αυτό σαν να’ ταν ευαγγέλιο. Το να μπορείς να ελίσσεσαι νοητικά, σημαίνει πως σκέφτεσαι την ίδια κατάσταση από διαφορετικές οπτικές γωνίες, να την κυκλώνεις, και να εντοπίζεις λύσεις και εναλλακτικές σε κάθε περίπτωση.
Σκέψη για τη σκέψη (μεταγνώση): Πρόκειται για μια εσωτερική διαδικασία, μια ενδοσκόπηση που ενδεχομένως να μην έχει άμεσα πρακτικό αποτέλεσμα αλλά συνοδεύεται από μια προσπάθεια αυτογνωσίας, επαναπροσδιορισμού ή επαναξιολόγησης του εαυτού μας.
Προσπάθεια για ακρίβεια: Η προσπάθεια για ακρίβεια προϋποθέτει γνώση, σωστή αξιολόγηση, συνέπεια και επιθυμία αλλαγής προς το καλύτερο. Είναι σημαντική συνήθεια για τα παιδιά, αφού τα βάζει στη διαδικασία να ανεβάζουν τον πήχη και να θέτουν υψηλότερους στόχους.
Διερώτηση: Πολλές φορές, η σωστή ερώτηση οδηγεί στην απάντηση που δίνει λύσεις. Είναι, όμως, πολύ δύσκολο, ακόμα και για τους ενήλικες, να θέτουμε τις σωστές ερωτήσεις αφού δεν μάθαμε ποτέ να διερωτόμαστε και να εξετάζουμε όλα τα ενδεχόμενα μιας κατάστασης.
Σκέψη και επικοινωνία με σαφήνεια και ακρίβεια: Πόσες φορές έχουμε αναρωτηθεί, εμείς οι μεγάλοι, πως είναι αδύνατο να επικοινωνήσουμε και να συνεννοηθούμε με τους γύρω μας. Παρόλο που συνήθως ρίχνουμε τις ευθύνες στον απέναντι, το πρόβλημα είναι και των δυο. Η σωστή και ακριβής επικοινωνία, η οποία προϋποθέτει και την ακρόαση με κατανόηση, είναι μια δεξιότητα που διδάσκεται και θέλει προσπάθεια για να εμπεδωθεί και να εφαρμοστεί. Ωστόσο, όταν γίνει συνήθεια από νωρίς, εξελίσσεται σε επικοινωνία με ακρίβεια στο λόγο, βαθιά κατανόηση και στέρεες βάσεις και επιχειρήματα.
Αίσθηση του χιούμορ: Κι όμως! Ακόμα και το χιούμορ είναι μία συνήθεια. Η αίσθηση του χιούμορ, εκτός από ένδειξη ευφυίας, έχει θετικές επιδράσεις στην ψυχολογία μας. Η δυνατότητα να κατανοούμε μία κατάσταση, να την αντιλαμβανόμαστε σε βάθος, να την προσαρμόζουμε και να την σατιρίζουμε δημιουργικά είναι μια δεξιότητα που απέχει από το επιφανειακό και χωρίς ίχνος ενσυναίσθησης χιούμορ που εστιάζει, κυρίως, στη διαφορετικότητα ή τις δυσκολίες των άλλων.
