από τη νηπιαγωγό, Κατερίνα Βασιλοπούλου
Λέγοντας όρια εννοούμε τους κανόνες που πρέπει να κατανοήσουν και να εφαρμόσουν τα παιδιά, καθώς μεγαλώνουν, ώστε να γίνουν υπεύθυνα, να μάθουν τι είναι σωστό και τι λάθος και να αποκτήσουν αυτογνωσία.
Τα όρια και η τήρησή τους βοηθούν τα παιδιά να αποκτήσουν πειθαρχία και διαμορφώνουν ισορροπημένες προσωπικότητες, καθοδηγούν, διδάσκουν τον σεβασμό και τις αξίες της ζωής, βοηθούν στην ομαλή ένταξη των παιδιών στο κοινωνικό τους περιβάλλον, τους παρέχουν ασφάλεια και προστασία από κινδύνους, αυτοέλεγχο, τους επιτρέπουν να μάθουν ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιες όχι και συμβάλλουν στην υγιή ανάπτυξη των παιδιών.
Κάποιοι γονείς, παρέχουν πλήρη ελευθερία στα παιδιά τους για να αποφύγουν την γκρίνια τους ή πραγματοποιούν κάθε τους επιθυμία, νομίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο δείχνουν την αγάπη τους, ενώ στην ουσία δείχνουν ανευθυνότητα, αφού η έλλειψη ορίων και πειθαρχίας, οδηγεί στη διαμόρφωση παιδιών με ανασφάλειες, που παρουσιάζουν προβλήματα συμπεριφοράς, μιας και δεν έχουν μάθει να ακολουθούν κανόνες και μελλοντικά ως ενήλικες αδυνατούν να ακολουθήσουν κοινωνικούς κανόνες και να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις.
Από την άλλη, τα όρια και η πειθαρχία δεν πρέπει να είναι υπερβολικά αυστηρά και να λειτουργούν ως επίδειξη κυριαρχίας από τους γονείς προς τα παιδιά, διότι έτσι τα παιδιά δεν λαμβάνουν τα σωστά μηνύματα και χάνουν την αυτονομία τους.
Τα όρια πρέπει να εφαρμόζονται από νωρίς, προσαρμοσμένα στην ηλικία των παιδιών, να είναι σαφή, να τηρούνται και να πραγματοποιούνται με υπομονή, αγάπη και όχι με φωνές, απειλές, λεκτική και σωματική βία.
Τα όρια δεν πρέπει να είναι επώδυνα, τραυματικά, ταπεινωτικά, απογοητευτικά για τα παιδιά και δεν πρέπει να συνδέονται με την τιμωρία, γιατί τότε τα παιδιά θα έχουν αρνητική στάση και δεν θα σεβαστούν τους κανόνες.
Στόχος στην επιβολή ορίων είναι να διδαχθούν τα παιδιά σωστές συμπεριφορές και συμβουλές για αποφυγή κινδύνων.
Είναι φυσιολογικό τα παιδιά να αντιδρούν όταν δεν γίνεται αυτό που θέλουν, όμως θα αρχίσουν να ακολουθούν τους κανόνες όταν αυτοί είναι ξεκάθαροι και εφόσον έχουν κατανοήσει ποιες είναι οι αποδεκτές συμπεριφορές και ποιες όχι. Με ήρεμο και σαφή τόνο στη φωνή προειδοποιούμε το παιδί για τις συνέπειες που θα έχει η παραβίαση κανόνων και του δίνουμε το δικαίωμα επιλογής.
Παραδείγματα:
Για παράδειγμα, αν μιλάτε στο τηλέφωνο και το παιδί σας φωνάζει και σας διακόπτει για να παίξετε μαζί του, δείξτε του το ρολόι και πείτε του ότι όταν φτάσει στο επόμενο σημαδάκι (5’) θα σταματήσετε το τηλεφώνημα και θα παίξετε μαζί, ενώ αν συνεχίσει τη γκρίνια δεν θα παίξετε. Αυτές οι μικρές καθυστερήσεις θα δώσουν στο παιδί να καταλάβει, ότι δεν μπορεί να έχει πάντα αυτό που θέλει και επιπλέον θα μάθει να περιμένει.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι στην παιδική χαρά που το παιδί παίζει με τους φίλους του και έχει έρθει η ώρα να φύγετε, αλλά αυτό αρνείται και ξεσπά σε κλάματα, τότε του εξηγείτε ότι μπορεί να αποφασίσει αν θα φύγετε, να πάτε να ξεκουραστείτε, ώστε να έρθετε και την επόμενη μέρα ή αν θα συνεχίσει να γκρινιάζει, τότε δεν θα ξαναέρθετε την επόμενη μέρα (καλό είναι να έχετε συμφωνήσει την ώρα που θα φύγετε, πριν πάτε στην παιδική χαρά, ώστε μετά να του θυμίσετε τη συμφωνία σας…).
Οι συνέπειες πρέπει να τηρούνται πάντα και δεν πρέπει να συνδέονται με την τιμωρία, η οποία λειτουργεί αρνητικά και εμποδίζει τα παιδιά να καταλάβουν ότι οι πράξεις τους έχουν και τις ανάλογες συνέπειες και έτσι μαθαίνουν να είναι υπεύθυνα.
Όταν το παιδί είναι εκνευρισμένο του δείχνουμε ότι κατανοούμε τα συναισθήματα του, εξηγούμε γιατί κάποιες συμπεριφορές είναι ανάρμοστες και του δείχνουμε άλλους τρόπους να εκφράσει ότι νιώθει. Πάντα επιβραβεύουμε την καλή συμπεριφορά και δεν ξεχνάμε ότι αποτελούμε πρότυπο για τα παιδιά μας και πρέπει να δίνουμε το καλό παράδειγμα.
