από την Ιωάννα Τσάκωνα, Ψυχολόγος-Υγειονομικός Αξιωματικός ΕΛ.Α.Σ
Οι γνώσεις της επιστημονικής κοινότητας γύρω από τον ιό SARS-COV-2 και τη σχετιζόμενη με αυτόν νόσο Covid-19 είναι σχετικά περιορισμένες, μιας και αποτελούν αντικείμενο εκτενούς επιστημονικής μελέτης, μόλις τους τελευταίους 2-3 μήνες, παράλληλα με την παγκόσμια εξάπλωση της επιδημίας.
Τα δεδομένα και οι εκτιμήσεις αλλάζουν από μέρα σε μέρα, ίσως και από ώρα σε ώρα, καθώς νέα ευρήματα δημοσιεύονται συνεχώς από μια πληθώρα επιστημονικών ομάδων και οργανισμών, που έχουν κινητοποιηθεί σε ολόκληρο τον κόσμο για την αντιμετώπιση αυτής της παγκόσμιας υγειονομικής απειλής.
Είναι αναμενόμενο λοιπόν και ως ένα βαθμό ωφέλιμο, να βιώνουμε σε αυτήν την περίοδο της ζωής μας αυξημένο άγχος και αγωνία γύρω από τα ζητήματα υγείας… Αν όχι τώρα, πότε άραγε; Άλλωστε, δεν υπάρχει ζωή χωρίς άγχος ή φόβο. Πόσο μάλλον όταν καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, που συμβαίνουν παγκοσμίως.
Στόχος του παρόντος άρθρου, λοιπόν, όχι να εξαφανιστεί ο φόβος και το άγχος (it’s ok not to be ok…) αλλά να δώσει κάποιες ιδέες για το πώς να διαχειριζόμαστε τα ανωτέρω συναισθήματα καθώς και τις μη βοηθητικές σκέψεις, αποτελεσματικά. Εσείς, με τη σειρά σας, μπορείτε να διαλέξετε ποια από αυτές ταιριάζει περισσότερο στις ανάγκες σας και να τις εφαρμόσετε, όποτε νιώθετε, ότι μπορούν να σας βοηθήσουν.
Πριν από αυτό, όμως, θα ήθελα να σας προσκαλέσω όλους τους αναγνώστες, να σκεφθείτε το έξης: Πριν 40 χρόνια περίπου, όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα AIDS, χρειάστηκαν πάνω από δύο χρόνια, μόνο, για να ταυτισθεί ο ιός HIV ως ο παθογόνος παράγοντας ενώ τα πρώτα αποτελεσματικά φάρμακα αναπτύχθηκαν 15 χρόνια μετά.
Στην περίπτωση του κορονοϊού υπάρχει μια άνευ προηγουμένου κινητοποίηση της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, προκειμένου να γίνουν κατανοητοί οι βιολογικοί μηχανισμοί του και έτσι, να αναπτυχθούν όλο και πιο αποτελεσματικά μέσα πρόληψης και θεραπευτικής αντιμετώπισης. Οπότε, μετά από αυτή τη σύντομη νότα αισιοδοξίας, ας προχωρήσουμε με τις τεχνικές!
Την πρώτη αγαπημένη μου τεχνική θα την ονομάσω:
«Ενισχύω τα ψυχικά μου αποθέματα!».
Και πως θα το κάνω αυτό;
Ας σκεφθούμε, λοιπόν, ότι έχουμε μπροστά μας τρία μπουκαλάκια, μέσα στα οποία έχουμε τα ψυχικά μας αποθέματα. (Απώλειες ζωής – γέφυρες στήριξης, ΜΕΡΙΜΝΑ). Κάθε ένα μπουκαλάκι, ξεχωριστά, έχει διαφορετικό περιεχόμενο.
Σκοπός είναι, να προσπαθούμε να κρατάμε τα μπουκαλάκια αυτά γεμάτα, ώστε όταν έρθουμε αντιμέτωποι με μια δύσκολη κατάσταση, να έχουμε ήδη αποθηκευμένα ψυχικά αποθέματα, που θα μπορούμε να αντλήσουμε για να ανταπεξέλθουμε.
Το πρώτο μπουκαλάκι μπορούμε να το γεμίζουμε, κάνοντας πράγματα για τον εαυτό μας (πχ να κρατάμε ημερολόγιο, προσωπική ανάπτυξη, θετική αυτό- ομιλία).
Το δεύτερο μπουκαλάκι μπορούμε να το γεμίζουμε, αντλώντας δύναμη από σημαντικούς ανθρώπους, που αποτελούν το στήριγμά μας, μας βοηθούν, μας στηρίζουν, μας εμπνέουν, μας «ακούν» (μεταφορικά και κυριολεκτικά).
Το τρίτο μπουκαλάκι μπορούμε να το γεμίζουμε κάνοντας διάφορες δραστηριότητες που μας ευχαριστούν όπως άσκηση, μαγειρική, πλέξιμο, διάβασμα, μουσική, κ.α.
Εάν τα μπουκαλάκια μας είναι άδεια -άρα έχουμε ξεμείνει από ψυχικά αποθέματα- θα δυσκολευτούμε αρκετά να διαχειριστούμε τις εκάστοτε δύσκολες καταστάσεις. Είναι σημαντικό, λοιπόν, όλοι μας, κάθε μέρα να κάνουμε έστω ένα πράγμα, ώστε είτε να διατηρούμε είτε να αυξάνουμε τα ψυχικά μας αποθέματα!
Εσείς τι ακριβώς θα τοποθετούσατε, συγκεκριμένα, σε κάθε μπουκαλάκι;
Μια δεύτερη τεχνική είναι, να βρούμε τρόπους, για να αποφύγουμε την υπερανάλυση.
Είναι φυσικό οι συζητήσεις μας αυτήν την περίοδο να σχετίζονται περισσότερο με τον κορονοϊό. Η υπερβολική ενασχόληση, ωστόσο, μπορεί εύκολα να πυροδοτήσει αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις, δυσκολεύοντας τη διαχείριση και τον έλεγχό τους.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
✓ Να αποφύγουμε την υπερβολική έκθεση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μπορούμε να ενημερωνόμαστε μια δυο φορές την ημέρα και όχι παραπάνω.
✓ Να περιορίσουμε σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο (πχ μια ώρα την ημέρα) τις συζητήσεις σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα.
✓ Να βρούμε έγκυρες και αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης.
✓ Να δίνουμε «ραντεβού» με τις μη βοηθητικές σκέψεις μας! Αν δηλαδή οι σκέψεις εμφανίζονται συχνά μέσα στην ημέρα, τότε μπορούμε να διαλέξουμε μια συγκεκριμένη ώρα -με συγκεκριμένο χρονικό όριο- (κατά προτίμηση όχι πριν το βραδινό ύπνο) και να τις αφήσουμε να μας κατακλύσουν!
Μέσα σε αυτά τα τριάντα λεπτά μπορούμε να φέρουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα στην επιφάνεια και να τα επεξεργαστούμε.
Μόλις τελειώσουν τα 30 λεπτά, μπορούμε να πούμε: «Τελείωσε η ώρα μας, θα τα πούμε αύριο πάλι».
Σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της ημέρας ξεπηδάνε στο μυαλό μας, μπορούμε να πούμε: «Δεν ήρθε η ώρα μας ακόμα! Θα τα πούμε στο ραντεβού μας». Με αυτόν τον τρόπο, δεν καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας αλλά ούτε και δίνουμε υπερβολικό χώρο…
Είναι χρήσιμο, να έχουμε πάντα υπόψη, πως οι σκέψεις μας είναι, απλώς σκέψεις, δηλαδή εσωτερικά, νοητικά φαινόμενα.
Ως τέτοια, λοιπόν, μπορεί να αντιστοιχούν στην εξωτερική πραγματικότητα μπορεί, όμως, και να τη διαστρεβλώνουν και να τη μεγαλοποιούν…!
Προσοχή, λοιπόν! Προσοχή στις υπερβολές! Ας υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι ο ιός δεν κυκλοφορεί ελεύθερος στην ατμόσφαιρα ούτε και θα κολλήσει κανείς επειδή, απλώς, διασταυρώθηκε με έναν άλλον άνθρωπο στο δρόμο, εκτός και αν ο τελευταίος βήξει ή φτερνιστεί εκείνη ακριβώς τη στιγμή πάνω του.
Για να μεταδοθεί ο ιός χρειάζεται να εκτεθεί κάποιος σε μια αρκετή ποσότητα ιικών σωματιδίων.
Άλλη τεχνική είναι να δώσουμε έμφαση στο λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε.
Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε έχουν πολύ μεγαλύτερη δύναμη από όσο εντέλει μπορεί να νομίζουμε.
Και αυτό γιατί;
Γιατί μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεσή μας, την σκέψη μας, την συμπεριφορά μας αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσουμε την εκάστοτε κατάσταση. Καλό είναι να αποφεύγουμε τις λέξεις περιορισμός, απομόνωση, φυλακή καθώς ενισχύουν το αίσθημα αδυναμίας ελέγχου και το αίσθημα του εγκλωβισμού και να υιοθετήσουμε άλλες εκφράσεις όπως, μέτρα προστασίας, μέτρα προφύλαξης, διάλειμμα από τους γοργούς ρυθμούς της καθημερινότητας, όπου έτσι, δημιουργείται περισσότερο η αίσθηση ελέγχου και καλλιεργείται η έννοια της φροντίδας και του ενεργητικού ρόλου, που ο καθένας από εμάς έχει.
Κάτι άλλο που μπορούμε να κάνουμε, επίσης, είναι να αποφύγουμε τις συγκρίσεις της ψυχικής μας κατάστασης με αυτές άλλων ανθρώπων.
Δεν υπάρχουν «σωστά» ή «λάθος» συναισθήματα!
Το να συγκρίνουμε τον τρόπο που βιώνουμε εμείς την κατάσταση με αυτόν ενός άλλου ανθρώπου δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Όταν κάνουμε συγκρίσεις, έρχονται στο μυαλό μας τα εξής: «γιατί ο τάδε δεν αγχώνεται και εγώ αγχώνομαι υπερβολικά;», «μακάρι να ήμουν και εγώ σαν τον/ την… που τα διαχειρίζεται όλα τέλεια» κλπ.
Καλό είναι να έχουμε κατά νου πως, δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος βίωσης των συναισθημάτων γιατί πολύ απλά μια συνθήκη μπορεί να είναι εύκολη για κάποιον ενώ για κάποιον άλλον εξαιρετικά δύσκολη.
Τέλος, ας σταματήσουμε να ενοχοποιούμε τον εαυτό μας γι αυτά που κάνουμε ή για αυτά που δεν κάνουμε. Δικαιούμαστε κάποιες μέρες, ακόμα και εβδομάδες, να κάνουμε ένα διάλειμμα! Ωστόσο, αν ρωτούσαμε κάποιον αυτές τις μέρες:
«Πώς περνάς;», θα μας απαντούσε: «Δεν κάνω τίποτα το ιδιαίτερο…» και δε θα μας το έλεγε, σίγουρα, αυτό, με χαρά!
Εδώ, σας παραθέτω την εξαιρετική τεχνική της πίτας, της απενοχοποίησης, μέσα από την οποία θα διαπιστώσουμε τελικά, όλοι μας, πως κάνουμε περισσότερα πράγματα από όσα τελικά νομίζουμε…
Τελικά, όλα αυτά δεν είναι το «τίποτα»! Ας πάνε στο καλό οι ενοχές, λοιπόν! Εδώ, μπορείτε να προσθέσετε τις δικές σας καθημερινές δραστηριότητες!
Εύχομαι λοιπόν, να αγαπάμε το σώμα και τη ψυχή μας και να προασπίζουμε την υγεία μας, καθώς επίσης να χαλαρώνουμε τους ρυθμούς μας, χωρίς να νιώθουμε άσχημα γι αυτό (it’s ok not to be ok!)!
