Πριν χρόνια, ένας από τους πιο αγαπημένους Έλληνες κωμικούς ηθοποιούς, ο Σωτήρης Μουστάκας, είχε πει πως το θέατρο έχει καταλήξει να είναι κοσμική εκδήλωση. «Φτάνουμε στο σημείο να έρχεται να δει το θέατρο η γούνα χωρίς άνθρωπο μέσα». Και δυστυχώς είναι οι ίδιες «θεατρόφιλες γούνες» που τα Σαββατοκύριακα πηγαίνουν τα παιδιά τους σε θεατρικές παραστάσεις, νομίζοντας πως το παιδικό θέατρο είναι συνώνυμο της παιδικής χαράς.
Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Αγαπώ το παιδικό θέατρο. Η γοητεία και επίδραση που ασκεί στα παιδιά είναι ευεργετικής σημασίας. Το παιδί ψυχαγωγείται, καλλιεργείται πνευματικά, λαμβάνει γλωσσικά ερεθίσματα, ανοίγει τους ορίζοντες της φαντασίας του. Μα πάνω απ΄ όλα το καλό παιδικό θέατρο πλάθει συνειδήσεις, διαμορφώνει χαρακτήρες, προάγει αξίες, όσο κι αν κάποιοι το θεωρούν και το αντιμετωπίζουν ως υποδεέστερο είδος λόγω του κοινού στο οποίο απευθύνεται.
Ευτυχώς, ωστόσο, για μας και τα παιδιά μας, υπάρχουν αξιόλογοι θεατράνθρωποι που σέβονται τον μικρό θεατή και δεν υποτιμούν τη νοημοσύνη του. Είναι όλοι αυτοί που ξέρουν πως τα παιδιά είναι οι πιο αυστηροί κριτές και πως αν ένα παιδί βαρεθεί και βγει από την αίθουσα ανικανοποίητο ή και απογοητευμένο, θα έχουν χάσει όχι απλά το στοίχημα του ταμείου, αλλά τον αυριανό θεατρόφιλο ενήλικα. Είναι αυτοί που ξέρουν πως η μαγική συνταγή για μια θεατρική παράσταση δεν είναι άλλη από την αγάπη για τα παιδιά, για το παρόν τους αλλά και για το μέλλον τους. Είναι αυτοί που βάζουν την ψυχή τους όταν σκηνοθετούν ή όταν παίζουν στο θεατρικό σανίδι, και που μάλλον βαθιά μέσα τους νιώθουν και οι ίδιοι ακόμα παιδιά.
Ποιο παιδί και ποιος μεγάλος δεν μαγεύεται από τις εξαιρετικές παραστάσεις της Κάρμεν Ρουγγέρη; Του Δημήτρη Αδάμη με τις Μαγικές Σβούρες του, της Μαριάννας Τόλη, του Ηλία Καρελλά, της Κέλλυς Σταμουλάκη, της θεατρικής ομάδας ΤΟΠΙ; Ποιος μπορεί να μην υποκλιθεί στην ευαισθησία με την οποία παίρνουν στα χέρια τους ένα κείμενο και το απογειώνουν, προάγοντας αξίες και καλλιεργώντας συνειδήσεις. Ποιος μπορεί να μην εκτιμήσει κάθε τους προσπάθεια να ανεβάσουν τον πήχη ψηλά, σεβόμενοι απόλυτα και το υστέρημα του Έλληνα από το οποίο θα δώσει 10-15 ευρώ ή και περισσότερα, για μια παράσταση, που τελικά δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις παραστάσεις που προορίζονται για μεγάλους.
Και κάπου εδώ έρχεται η κυρία Ταδοπούλου, με ή άνευ γούνας, και το κινητό ανά χείρας για την εκ των ων ουκ άνευ κοινοποίηση παρουσίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (αυτό βασικά το κάνω κι εγώ για λόγους παρότρυνσης φίλων και γνωστών). Η κυρία Ταδοπούλου βολτάρει χαλαρή και άνετη στις θεατρικές αίθουσες, μιας και από ευγένεια δεν της είπε κανείς πως το παιδικό θέατρο δεν είναι παιδική χαρά. Θα τη δεις να σέρνει το τρίχρονο, δίχρονο ή και μικρότερο παιδί της για να παρακολουθήσει παραστάσεις που απευθύνονται σε μεγαλύτερα ηλικιακά παιδιά. Η συνέχεια είναι μαθηματικά προδιαγεγραμμένη και απολύτως δικαιολογημένη. Οι μικροί μας φίλοι βαριούνται, θέλουν να παίξουν, να τρέξουν, να μιλήσουν φωναχτά. Οι μαμάδες άλλοτε θεωρούν λογικό να τους αφήνουν ελεύθερους να τρέχουν στο διάδρομο, κι άλλοτε επιμένουν να μη δίνουν σημασία στην όποια γκρίνια και αναστάτωσή τους, με τη γνωστή δικαιολογία μικρό-παιδί-είναι-τι-να-το-κάνω. «Έλα Γιαννάκη, κάτσε φρόνιμα και θα σου πάρω kinder σοκολάτα. Να, κοίτα το πουλί που έπεσε στα πόδια του πρίγκιπα. Δεν είναι χαριτωμένο;» θυμάμαι να λέει μια κυρία στο δίχρονο γιο της, πριν δυο χρόνια κατά τη διάρκεια της παράστασης «Ο Ευτυχισμένος Πρίγκιπας» στο Εθνικό Θέατρο. Και πολύ θα ήθελε, νομίζω, ο πρίγκιπας που έχει παγώσει στο κρύο να της πει πως το νεκρό χελιδόνι είναι στα πόδια του πεσμένο γιατί αυτό είχε φιλότιμο. Τι να πεις και τι να εξηγήσεις στο δίχρονο που θα προτιμούσε να είναι με τους φίλους του σε ένα παιδότοπο; Τι να πει κανείς σ’ αυτή τη μαμά που, δεν ξέρω αν η ίδια είχε διαβάσει το γνωστό κι αγαπημένο παραμύθι του Όσκαρ Ουάιλντ, το βέβαιο είναι πως είχε υπερεκτιμήσει τα πνευματικά χαρίσματα του Γιαννάκη.
Και κάπως έτσι με θόρυβο και σαματά, καταστρέφεται κάθε προσπάθεια διασκέδασης του παιδιού. Τη στιγμή μάλιστα, και το τονίζω αυτό, υπάρχουν αξιόλογες παραστάσεις για παιδιά κάθε ηλικίας, ακόμα και βρεφικής, παραστάσεις κουκλοθεατρικές, διαδραστικές, μουσικοκινητικά προγράμματα και θεατροπαιχνιδίσματα, που λένε και στην αγαπημένη μου «Παραμυθοχώρα». Συνάμα, όπως αντιλαμβάνεστε, καταστρέφεται και κάθε ευκαιρία ψυχαγωγίας των λοιπών θεατών, μικρών και μεγάλων, που αντί να προσέχουν τους ηθοποιούς στη σκηνή, κάνουν χαμηλόφωνα επικλήσεις, και στις 9 μούσες παρακαλώ, προκειμένου ο κάθε Γιαννάκης να πάει γρήγορα σπίτι του.
Και είναι και η κύρια Δείνα, που λέτε, η οποία θεωρεί λογικό και πάνω από όλα κόσμιο, να αγοράσει όλο το περίπτερο και το κυλικείο μαζί για να ταΐσει τα βλαστάρια της την ώρα της παράστασης, που μάλλον λιμοκτονούν, γιατί άλλη εξήγηση δεν βρίσκω. Και δώστου χριτς χρατς να μασουλάνε πατατάκια και ποπ κόρν. Κάποιος να τους πει, please, πως στο θέατρο δεν ισχύει «το καλύτερα να μασάς παρά να μιλάς». Νόμος! Έχω βρεθεί δε σε παράσταση που η μπροστινή μου έχει βγάλει ταπεράκι με κεφτεδάκια να ταΐσει το 8χρονο, που κρίμα είναι να πάει η ανάπτυξή του πίσω για δύο ώρες. Όχι βρε κορίτσια. Είναι τουλάχιστον αγένεια ο άλλος να δίνει την ψυχή του πάνω στο σανίδι κι εσύ μασουλάς. Το θέατρο δεν είναι ταινία. Είναι ζωντανό δρώμενο. Δεν είσαι σπίτι σου, και, hello, δίπλα σου πίσω σου μπροστά σου είμαι κι εγώ που πληρώνω για να ακούω και να βλέπω. Το θέατρο απαιτεί προσοχή, συγκέντρωση, ηρεμία. Όχι μόνο για τους θεατές, αλλά και για τους ηθοποιούς που ιδρώνουν για να κερδίσουν το κοινό και να μεταφέρουν την πλατεία του θεάτρου σε μια άλλη πραγματικότητα.
Τα πράγματα είναι απλά. Οι κανόνες είναι λίγοι και σαφείς. Καλή θέληση να υπάρχει και όλοι θα βγούμε κερδισμένοι.
1. Το παιδικό θέατρο δεν είναι λύση ανάγκης. Και κυρίως δεν είναι παιδική χαρά.
2. Επιλέγουμε προσεκτικά ποια παράσταση θα παρακολουθήσουν τα παιδιά μας, ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντά τους. Αν μη τι άλλο θα πρέπει να ανταποκρίνεται στο γνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο ανάπτυξής τους. Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να προηγείται μια ενημέρωση-συζήτηση για την υπόθεση και θεματολογία αυτής.
3. Φροντίζουμε να είμαστε συνεπείς, ώστε να μην αναστατώσουμε το σύμπαν κατά την αναζήτηση των θέσεών μας.
4. Δεν τρώμε την ώρα της παράστασης. Νερό επιτρέπεται. Να πίνουμε. Όχι να καταβρέχουμε τους διπλανούς μας, τις θέσεις μας ή το πάτωμα.
5. Δεν μιλάμε την ώρα της παράστασης, είτε στο κινητό, είτε με τη διπλανή μας. Γινόμαστε καλό παράδειγμα για τα παιδιά μας και δεν διασπάμε την προσοχή των λοιπών θεατών, που βρίσκονται στην αίθουσα για να παρακολουθήσουν την παράσταση και όχι να κρυφακούνε άθελά τους συνομιλίες.
6. Σεβόμαστε τους ηθοποιούς, οι οποίοι πάνω στη σκηνή – Guess! – δεν παίζουν τόμπολα, δεν παίζουν τάβλι.
7. Παίρνουμε τα παιδιά και φεύγουμε αν για τον οποιοδήποτε λόγο δυσανασχετούν. Δεν τα αφήνουμε να κλαίνε ή να τρέχουν πάνω κάτω, ενοχλώντας τους πάντες, επειδή έχουν κουραστεί ή βαρεθεί. Κυρίως, δεν τα αναγκάζουμε να βρίσκονται σε ένα χώρο που δεν επιθυμούν.
Πραγματικά είναι από τις ελάχιστες φορές που εύχομαι ολόψυχα να με διαβάσετε μέχρι τέλους. Και είμαι βέβαιη, πως αν το κάνατε, την Κυριακή που θα έρθει, θα περάσετε κι εσείς καλά κι εμείς.
Καλό θεατρικό χειμώνα να έχουμε!
