από τη νηπιαγωγό Κατερίνα Βασιλοπούλου
Τα παιδιά από τη βρεφική τους ηλικία έχουν επαφή με ερεθίσματα (π.χ. τραγούδια, ποιήματα, παραμύθια κ.α.), που συμβάλλουν στην γλωσσική τους ανάπτυξη και στη μελλοντική εκμάθηση ανάγνωσης και γραφής.
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν πρέπει να εμπλουτίζουμε τις γνώσεις τους και ο καλύτερος τρόπος για να το επιτύχουμε είναι να το κάνουμε μέσω του παιχνιδιού, ώστε τα παιδιά να μαθαίνουν και παράλληλα να διασκεδάζουν.
Μας βρίσκετε και στη σελίδα μας στο facebook —> Κάντε LIKE ΕΔΩ
Είναι σημαντικό, τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν την έννοια του φωνήματος, για να κατακτήσουν την έννοια του γράμματος (δηλ. αν αντιληφθούν ότι η λέξη κότα, καρέκλα, κουτί, έχουν κοινό πρώτο φώνημα το κ, τότε θα καταλάβουν ότι αυτές οι λέξεις όταν γράφονται θα αρχίσουν με το ίδιο γράμμα).
Αρχικά μια ωραία δραστηριότητα για φωνολογική εξάσκηση είναι ένα παιχνίδι ήχων που βοηθά τα παιδιά να ακούσουν φωνήματα της γλώσσας, π.χ. τα παιδιά αναγνωρίζουν ηχογραφημένους ήχους από το περιβάλλον (νερό, πουλιά, κόρνα κ.α.).
Παρακάτω, σας προτείνουμε κάποια παιχνίδια (τα οποία εφαρμόζονται σε νηπιαγωγεία και μπορείτε να τα παίξετε στο σπίτι με τα παιδιά σας), που βοηθούν τα παιδιά να αναπτυχθούν γλωσσικά και μελλοντικά να μάθουν πιο εύκολα ανάγνωση και γραφή.
-Παιχνίδια με συλλαβές:
1. Η μπάλα που καίει: Κάθεστε σε κύκλο με τα παιδιά σας, πετάτε την μπάλα στο ένα παιδί λέγοντας μια λέξη π.χ. γά-τα και το παιδί που πιάνει την μπάλα πρέπει να πει λέξη που να αρχίζει από την ίδια συλλαβή π.χ. γα- ρίφαλο. Ο επόμενος που θα πιάσει τη μπάλα, την ξαναπετάει λέγοντας νέα λέξη και αυτός που την πιάνει λέει λέξη που να αρχίζει από την ίδια συλλαβή. Πρέπει να ανανεώνετε συχνά η λέξη, ώστε να μην δυσκολεύονται τα παιδιά να βρουν λέξεις και αν θέλουμε, την ώρα που σκέφτεται κάποιος τη λέξη που θα πει, μετράμε ως το 10 και αν δεν έχει πει λέξη χάνει, βγαίνει απ’ τον κύκλο και ο τελευταίος είναι ο νικητής.
Παιχνίδια, maskot, clowns και θεματικά πάρτυ ΕΔΩ
2. Το τυχερό καπέλο: Κινούμαστε ανάλογα με την μουσική που έχουμε βάλει και ο ένας μετά τον άλλο, φοράμε το ‘τυχερό καπέλο’. Όταν η μουσική σταματά, αυτός που φοράει το καπέλο λέει το όνομα του, π.χ. κώ-στας και οι υπόλοιποι απομονώνουν την πρώτη συλλαβή κω (ή όπως ακούγεται κο) και λένε λέξη που να αρχίζει από κο ή τελειώνει σε κο ή περιέχει κο και όποιος δεν πει χάνει.
3. Ψαρεύω συλλαβές: Στο πάτωμα υπάρχουν αντικείμενα ή εικόνες αντικειμένων που αρχίζουν όλα από το ίδιο φώνημα, π.χ. κ με διάφορες συλλαβές (κο, κα, κου…), τα παιδιά συλλέγουν αντικείμενα μιας συλλαβής, π.χ. κα, καρώτο, καπέλο κ.α. και χάνει όποιος πιάσει αντικείμενο με άλλη συλλαβή π.χ. κούκλα.
4. Παντομίμα: παριστάνουμε λέξεις από την ίδια συλλαβή π.χ. μα-γειρεύω, μα-σάω κ.α.
5.Ένα αλλιώτικο κουκλοθέατρο: Ζωγραφίζουμε στη μέσα μεριά των δακτύλων μας, ανθρωπάκια που στη γραβάτα τους έχουν ένα φωνήεν, ενώ στον αντίχειρα μας το ανθρωπάκι έχει σύμφωνο π.χ. π . Όταν ο αντίχειρας ενώνεται με άλλο δάχτυλο και σχηματίζει μια συλλαβή π.χ. πα, το παιδί κάνει λίστα με αντικείμενα που αρχίζουν από πα(παντελόνι, παντόφλα κ.α.) και μετά δοκιμάζει και τους άλλους συνδυασμούς.
-Παιχνίδια με φωνήματα:
1.Σπάμε μπαλόνια: Έχουμε πολλά μπαλόνια δυο χρωμάτων(π.χ. κόκκινα και κίτρινα), για φωνήματα άηχα, όπως δ, γ και εξηγούμε στο παιδί ότι όταν ακούει λέξεις με δ,γ μέσα, τότε σπάει το ανάλογο χρώμα μπαλονιών (π.χ. δ σπάει κόκκινο, γ σπάει κίτρινο) και αν η λέξη δεν περιέχει γ ή δ, τότε δεν σπάει μπαλόνια γιατί αν μπερδευτεί και σπάσει χάνει.
2.Όταν θα πάω κυρά μου στο παζάρι: Τραγουδάμε το γνωστό τραγούδι και κάθε φορά που λέμε ‘θα σ’ αγοράσω’, η μαμά λέει ένα φώνημα π.χ. κ και το παιδί λέει ζωάκι από το ίδιο φώνημα π.χ. κουνελάκι κ.α. και συνεχίζει το τραγούδι…
3.Βλέπω κάτι που αρχίζει από: Η μαμά λέει αυτή τη φράση, προσθέτοντας κάθε φορά το γράμμα του αντικειμένου που καλείτε να βρει το παιδί, π.χ. βλέπω κάτι που αρχίζει από β (η μαμά εννοεί το βάζο), κοιτάζοντας προς το τραπέζι που είναι το βάζο και το παιδί πρέπει να πει αντικείμενα προς τη μεριά αυτή, που να αρχίζουν από το ίδιο γράμμα ώσπου να βρει το βάζο και όταν το βρει οι ρόλοι αντιστρέφονται.
4. Τι λείπει: λέμε αργά και καθαρά μια λέξη ‘ξεχνώντας’ ένα φώνημα, π.χ. πο-ήλατο και το παιδί μαντεύει τι λείπει και μετά οι ρόλοι αντιστρέφονται. 5. Αλφαβητάριο: Φτιάχνουμε αλφαβητάριο και δίπλα σε κάθε γράμμα το παιδί κολλάει ή ζωγραφίζει τις αντίστοιχες εικόνες π.χ. Α-Άσπρο άλογο, Β-Βρεγμένος βάτραχος κ.λ.π.
–Παιχνίδια με καταλήξεις:
1. Με λένε Πόπη: Ακούστε το συγκεκριμένο τραγούδι και έπειτα τραγουδήστε το με νέους στίχους που θα σκεφτεί το παιδί, π.χ. Με λένε βούλα σαν τη γιαγιά μου την Σταυρούλα ή με λένε Αγγελική και γεννήθηκα Κυριακή κ.α.
2. Πολύχρωμες ομοιοκαταληξίες: Το παιδί κόβει από περιοδικά αντικείμενα και τα βάζει σε ομάδες το ένα δίπλα στο άλλο σε κολλάζ ανάλογα με την κατάληξη τους, π.χ. δίπλα στην ομπρέλα κολλούν μια κοπέλα κ.α. Μετά μπορούν να σκεφτούν και να φτιάξουν μια ιστορία από το κολλάζ τους.
3. Μουσική τυφλόμυγα: Το παιδί με κλειστά μάτια πιάνει αντικείμενα, τα αναγνωρίζει και μετά λέει λέξη με την ίδια κατάληξη που έχει το αντικείμενο που έπιασε.
-Παιχνίδια με λέξεις:
1. Ποιος θα μας το πει: Η μαμά τραγουδά, τι θα βγει, τι θα βγει, ποιος μπορεί να μας το πει, αν στη λέξη θάλασσα, αλλάξουμε το θα με χα. Συνεχίζουμε το ίδιο με άλλες λέξεις π.χ. στη λέξη καπάκι αλλάξουμε το κα με πα και το παιδί λέει τη λέξη με τη νέα συλλαβή.
2. Εικονολέξεις: Σε λευκό χαρτί γράφουμε με κόκκινο μαρκαδόρο την αρχική συλλαβή λέξεων, τη μια κάτω από την άλλη και δίπλα ζωγραφίζουμε αντικείμενα που όταν τα παιδιά τα αντιστοιχίσουν με τις ανάλογες συλλαβές θα βγει νέα λέξη π.χ. ένα χέρι αντιστοιχίζεται με τη συλλαβή μα και βγαίνει η λέξη μαχαίρι ή η συλλαβή δα αντιστοιχίζεται με μια σκάλα και η νέα λέξη που βγαίνει είναι δασκάλα κ.α.
3. Λερναία Ύδρα: Με την αφαίρεση του αρχικού φωνήματος μιας λέξης βγαίνει μια νέα, π.χ. στρέφω-τρέφω, ξανθός-άνθος, στάζει-τάζει, ξένα-ένα, τώρα-ώρα, σκούπα-κούπα κ.λ.π. Τα παιδιά αφαιρούν το φώνημα και λένε τη νέα λέξη.
Επίσης, υπάρχουν πολλά βιβλία για τέτοιες ασκήσεις. Εμείς, σας προτείνουμε το βιβλίο του Ε. Τριβιζά ‘Ένα φτυάρι στον Άρη’ που ο συγγραφέας παίζει με την κατάληξη -άρι και λέξεις που τελειώνουν με αυτή και το βιβλίο της Μ. Βαλέτα Βασιλειάδου ‘Μια λάθος λέξη’, που διηγείται τις περιπέτειες της άτυχης Ζάχαρης που έχασε το αρχικό της Ζ και έγινε άχαρη και τον αγώνα της να κερδίσει το γράμμα και τη γλύκα της.
