Ο σχολαστικός καθαρισμός και απολύμανση των χεριών είναι ένας από τους πυλώνες της προστασίας από το νέο κορωνοϊό. Καθώς θα επιστρέφουμε σταδιακά στην καθημερινότητά μας, θα χρησιμοποιούμε ολοένα συχνότερα σαπούνι και απολυμαντικά. Αυτό όμως μπορεί να μας αφήσει εκτεθειμένους σε έναν απρόσμενο εχθρό: την ξηροδερμία.
Είναι καλά τεκμηριωμένο πως η καλή υγιεινή των χεριών μπορεί να περιορίσει τη διασπορά παθογόνων μικροοργανισμών μεταξύ των ανθρώπων. Ο νέος κορωνοϊός είναι ένα από αυτά τα παθογόνα, πόσω μάλλον που δεν υπάρχει ακόμα εναντίον του κάποια σωτήρια θεραπεία.
Σύμφωνα με τις οδηγίες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό πρέπει οπωσδήποτε να γίνεται:
- Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την προετοιμασία του φαγητού
- Πριν από την κατανάλωση τροφής
- Πριν και μετά τη φροντίδα ασθενή που εμφανίζει έμετο ή διάρροια ή συμπτώματα από το αναπνευστικό
- Μετά από επαφή με άτομο που εμφανίζει συμπτώματα από το αναπνευστικό
- Πριν και μετά τη φροντίδα ενός τραύματος
- Μετά από τη χρήση της τουαλέτας
- Μετά την αλλαγή πάνας ή τον καθαρισμό ενός παιδιού που έχει χρησιμοποιήσει την τουαλέτα
- Μετά από φτάρνισμα ή βήχα
- Μετά την επαφή με ζώο, ζωοτροφές ή ζωικά απόβλητα
- Μετά το χειρισμό τροφών για ζώα συντροφιάς και μετά τη φροντίδα ζώων συντροφιάς
- Μετά την επαφή με απορρίμματα
- Μετά από επαφή με οποιαδήποτε επιφάνεια που πιθανώς είναι μολυσμένη
Αντίστοιχα, όταν δεν μπορεί κάποιος να πλύνει τα χέρια του, πρέπει να τα απολυμαίνει με αντισηπτικό διάλυμα που θα περιέχει τουλάχιστον 60% αλκοόλη. Και αυτό, διότι «η χρήση του αντισηπτικού μπορεί να μειώσει γρήγορα τον αριθμό των μικροβίων στα χέρια μας», προσθέτει ο ΕΟΔΥ. Ωστόσο το αντισηπτικό διάλυμα δεν είναι τόσο αποτελεσματικό όταν τα χέρια είναι εμφανώς λερωμένα. Ούτε αποδίδει εξίσου εναντίον όλων των παθογόνων.
Που οφείλεται η ξηροδερμία
Εν τούτοις, και με τους δύο τρόπους καθαρισμού των χεριών έχει πολύ μεγάλη σημασία να τα προστατεύσετε από την ξηρότητα. Το συχνό σαπούνισμα και τα απολυμαντικά μπορεί να προκαλέσουν ξηροδερμία ή ακόμα και πιο δυσάρεστες καταστάσεις, όπως έντονες μορφές δερματίτιδας.
«Το σαπούνι και το νερό απομακρύνουν αποτελεσματικά από τα χέρια τους παθογόνους μικροοργανισμούς και τις ακαθαρσίες. Ταυτοχρόνως όμως αφαιρούν το φυσιολογικό, προστατευτικό σμήγμα, δηλαδή το λίπος», εξηγεί ο Δρ. Μάρκος Μιχελάκης, δερματολόγος-αφροδισιολόγος στον ΕΔΟΕΑΠ. «Όταν αυτό το φαινόμενο επαναλαμβάνεται πολλές φορές μέσα στην ημέρα, μακροπρόθεσμα έχει ως συνέπεια να ξεραίνεται το δέρμα, ιδίως εάν χρησιμοποιεί κανείς “σκληρά” σαπούνια ή πολύ ζεστό νερό. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι για να απαλλαγούν τα χέρια από τους ιούς και τα βακτήρια πρέπει να τα σαπουνίζουμε σχολαστικά επί 20 δευτερόλεπτα κάθε φορά και όχι πρόχειρα και βιαστικά».
Αντίστοιχα, τα αλκοολούχα αντισηπτικά των χεριών οδηγούν στην ξηροδερμία κυρίως όταν:
- Είναι κακής ποιότητας
- Χρησιμοποιούνται από άτομα με ευαισθησία στο δέρμα ή/και
- Χρησιμοποιούνται πάρα πολύ συχνά μέσα στην ημέρα
«Τα καλής ποιότητας αλκοολούχα αντισηπτικά περιέχουν μαλακτικούς παράγοντες που τα καθιστούν πιο “φιλικά” προς το δέρμα», διευκρινίζει ο κ. Μιχελάκης. «Τέτοιους παράγοντες δεν περιέχουν τα κακής ποιότητας απολυμαντικά ή το καθαρό οινόπνευμα. Αν, εξ άλλου, ένα άτομο έχει προδιάθεση και ευαισθησία στο δέρμα, μπορεί να εκδηλώσει ξηροδερμία ακόμα και με τα πιο ποιοτικά αντισηπτικά».
Ο ρόλος της πετσέτας
Η πολύ συχνή χρήση αντισηπτικών μπορεί να προκαλέσει από ήπια έως εντονότατη ξηροδερμία ή έκζεμα που μπορεί να συνοδεύεται από λύση της συνέχειας του δέρματος. «Μπορεί να προκληθούν “σκασίματα” ή ακόμα και μικρές πληγές, με συνέπεια αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών», προσθέτει ο κ. Μιχελάκης.
Ανεξάρτητα από την αιτία της, η ξηροδερμία μπορεί να επιδεινωθεί όταν σκουπίζει κανείς συνεχώς τα χέρια του:
- Με κακής ποιότητας χάρτινες πετσέτες
- Με πετσέτες από σκληρά υφάσματα
Η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας (American Academy of Dermatology, AAD) εξέδωσε πρόσφατα οδηγίες για την προστασία από την ξηροδερμία που προκαλεί το συχνό πλύσιμο και η απολύμανση των χεριών. Να τι συνιστά:
Για το σαπούνισμα
- Να σαπουνίζετε τα χέρια σας με χλιαρό νερό, χρησιμοποιώντας «απαλά» σαπούνια χωρίς αρώματα.
- Να στεγνώνετε τα χέρια σας με καθαρή, καλής ποιότητας πετσέτα, ειδάλλως να τα αφήνετε να στεγνώνουν μόνα τους.
- Μην στεγνώνετε τελείως τα χέρια σας. Πρέπει να παραμένουν λίγο νωπά.
- Όσο τα χέρια σας είναι νωπά, να τα αλείφετε με μια καλή ενυδατική κρέμα ή αλοιφή. Βεβαιωθείτε ότι θα ενυδατώνετε καλά τις άκρες των δακτύλων και τα νύχια σας. Η ενυδάτωση είναι απαραίτητη όχι μόνο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ξηροδερμίας, αλλά και για την προστασία του δέρματος από τα βακτήρια. Και αυτό διότι το καλά ενυδατωμένο δέρμα είναι πιο ανθεκτικό στα βακτήρια. Να ενυδατώνετε τα χέρια σας με μικρή ποσότητα υδατικής κρέμας/αλοιφής μετά από κάθε πλύσιμο, αν αυτό είναι δυνατό. «Οπωσδήποτε όμως χρειάζεστε καλή ενυδάτωση κάθε πρωί και κάθε βράδυ», τονίζει ο κ. Μιχελάκης.
- Η κρέμα/αλοιφή που θα χρησιμοποιήσετε καλό είναι να περιέχει ορυκτέλαιο ή βαζελίνη. Πρέπει επίσης να έχει μορφή σωληναρίου και να αναγράφει «χωρίς αρώματα» και «χωρίς χρωστικές». Αυτού του είδους τα ενυδατικά προϊόντα είναι λιγότερο ερεθιστικά για το ξηρό, με «σκασίματα» δέρμα.
- Μην σταματήσετε να πλένετε συχνά και σχολαστικά τα χέρια σας, επειδή έχετε ξηροδερμία.
Για τα απολυμαντικά
- Να απολυμαίνετε τα χέρια σας με προϊόντα που περιέχουν αλκοόλη σε ποσοστό από 60% και πάνω.
- Να τρίβετε τα χέρια σας με το απολυμαντικό μέχρι να εξατμιστεί τελείως.
- Αμέσως μετά από τη χρήση αντισηπτικού, να αλείφετε τα χέρια σας με ενυδατική κρέμα/αλοιφή.
- Μην σαπουνίζετε τα χέρια σας μετά τη χρήση απολυμαντικού.
- Μην χρησιμοποιείτε απολυμαντικό όταν τα χέρια σας είναι εμφανώς βρόμικα. Δεν θα σας απαλλάξει από τα παθογόνα.
«Αν τα χέρια σας είναι πολύ ξηρά, σας προκαλούν κνησμό, είναι κόκκινα ή/και με οίδημα και δεν βελτιώνονται με την ενυδάτωση, καλό είναι να συμβουλευθείτε έναν δερματολόγο, για να ελέγξει μη τυχόν και υπάρχει κάποιο υποκείμενο πρόβλημα που προκαλεί την ξηροδερμία σας», καταλήγει ο κ. Μιχελάκης.
