Γράφει η σύμβουλος Ψυχικής υγείας – Εγκληματολόγος, Ματίνα ΛαδικούΟ καρκίνος αγγίζει τις ζωές χιλιάδων οικογενειών καθημερινά, αλλά εξακολουθεί να είναι κάτι για το οποίο δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε, ιδιαιτέρως όταν πρόκειται να μιλήσουμε γι’ αυτό στα παιδιά. Όταν μαθαίνετε ότι εσείς ή κάποιο αγαπημένο κοντινό σας άτομο έχει καρκίνο, αρχικά αποτελεί σοκ. Είναι πιθανό να έχετε ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων, αγωνιών και ανησυχιών. Εάν έχετε παιδιά, είναι κατανοητό να ανησυχείτε πώς θα τους πείτε για τον καρκίνο και πώς θα επηρεάσει τη ζωή τους. Αν και είναι μια δύσκολη και ψυχοφθόρα διαδικασία να μιλήσετε γι’ αυτό, είναι σημαντικό να το κάνετε. Είναι καλύτερο να μιλάτε ανοιχτά στα παιδιά σας και να τα εμπλέκετε όσο το δυνατόν περισσότερο σε οικογενειακά ζητήματα, ακόμα κι αν αυτά θα τους δημιουργήσουν δυσφορικά συναισθήματα. Με τις κατάλληλες πληροφορίες για την ηλικία τους, θα μπορέσουν να προσαρμοστούν καλύτερα στην ασθένεια και στις νέες συνθήκες ζωής.
Για ποιους λόγους να μιλήσω στο παιδί μου για τον καρκίνο;
Η πρώτη σας σκέψη και αντίδραση ίσως είναι να κρατήσετε κρυφή τη διάγνωση από το παιδί σας ή να καθυστερήσετε να το πείτε μέχρι να μάθετε περισσότερα για τη θεραπεία σας. Το φυσικό σας ένστικτο ως γονέας είναι να προστατεύσετε τα παιδιά, ειδικά σε περιόδους έντονης θλίψης και αβεβαιότητας.
Ωστόσο, αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό είναι πώς ως γονείς θα πρέπει να υποστηρίζουμε τα παιδιά μας να αντιμετωπίζουν τέτοιες εμπειρίες. Το να τους μιλήσετε για τη διάγνωσή σας είναι ένα μεγάλο βήμα και είναι φυσικό να αισθάνονται λυπημένα ή αναστατωμένα. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε τα παιδιά από το να αισθάνονται τα συναισθήματά τους, αλλά αν μοιραζόμαστε τα δικά μας συναισθήματα και τα ενημερώνουμε για το τι συμβαίνει, προωθεί ένα περιβάλλον ανοιχτού χαρακτήρα και ανταλλαγής που θα τα ενθαρρύνει να μιλούν περισσότερο όταν είναι αναστατωμένα.
Αν αποφασίσω να μην το πω;
Εάν επιλέξετε να μην μιλήσετε για τον καρκίνο στα παιδιά, μπορεί να αισθάνεστε ότι τα προστατεύετε, αλλά διατρέχετε επίσης τον κίνδυνο να το μάθουν από κάποιον άλλο. Αλλά ακόμα κι αν δεν το μάθουν από κάποιον άλλο, τα παιδιά θα καταλάβουν ότι κάτι συμβαίνει και τους το κρύβετε. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να νιώσουν απομονωμένα ή θυμωμένα, να νιώσουν ότι δεν τα
εμπιστεύεστε ή στη συνέχεια να αρνηθούν να δεχτούν τους λόγους που δεν τους το είπατε.
Τα οφέλη του να μιλήσετε στα παιδιά
Θα είναι ανακούφιση για εσάς να μιλάτε ανοιχτά για την ασθένειά σας, καθώς δεν θα χρειάζεται να βρίσκετε δικαιολογίες και να λέτε ψέματα για να καλύψετε επισκέψεις στο νοσοκομείο, για ποιον λόγο φαίνεστε διαφορετικοί ή γιατί είστε ξαφνικά κουρασμένοι. Ως οικογένεια, όλοι μαζί θα μάθετε να αλλάζετε.
Ενθαρρύνοντας το παιδί σας να μιλήσει για τον καρκίνο ανοιχτά, θα είναι σε θέση να το αντιμετωπίσει καλύτερα. Θα είναι μια καλή ευκαιρία να μάθει να αναγνωρίζει και να εκφράζει τα συναισθήματά του, αλλά και πώς να αντιμετωπίζει δύσκολα συναισθήματα. Με την συζήτηση, ο δεσμός μεταξύ γονέων και παιδιών μπορεί να γίνει ακόμα πιο ισχυρός και να φέρει τα μέλη της οικογένειας πιο κοντά.
Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή να το πω στο παιδί μου;
Η επιλογή κατάλληλης στιγμής να μιλήσετε στο παιδί σας για την διάγνωση του καρκίνου δεν είναι εύκολη υπόθεση και η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει σωστή ή λάθος στιγμή. Ίσως χρειαστεί να συνειδητοποιήσετε μόνοι σας τη νέα κατάσταση προτού να εξηγήσετε στα παιδιά σας και ίσως σας βοηθήσει να μοιράζεστε λίγες πληροφορίες κάθε φορά.
Για παράδειγμα: «Ο μπαμπάς είναι στο νοσοκομείο για να κάνει κάποιες εξετάσεις. Δεν είμαστε σίγουροι ακόμα τι φταίει, αλλά όταν το μάθουμε, θα σας το πούμε.»
Μια καλή στιγμή για να μιλήσουμε για τον καρκίνο είναι πριν συμβεί μια προφανής αλλαγή. Για παράδειγμα, εάν τα μαλλιά σας πρόκειται να πέσουν εξαιτίας της θεραπείας, μπορεί να θέλετε να το εξηγήσετε εκ των προτέρων, ώστε να μην τους προκαλέσει σοκ. Τα παιδιά μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές, εάν έχουν ενημερωθεί εκ των προτέρων και έχουν την υποστήριξή σας.
Είμαι μονογονεϊκή ή διαζευγμένη οικογένεια, τι να κάνω;
Εάν είστε μόνος γονέας με καρκίνο, η κατάσταση μπορεί να είναι πιο δύσκολη. Σε αυτή την περίπτωση, ίσως χρειαστεί να βασιστείτε περισσότερο στην οικογένεια, τους φίλους και τους
συγγενείς. Βεβαιωθείτε πως το παιδί σας γνωρίζει και εμπιστεύεται το άτομο που θα επιλέξετε να το φροντίσει. Εάν είστε χωρισμένος γονέας, το παιδί σας μπορεί να είναι ήδη συνηθισμένο σε αλλαγές στις καθημερινές του συνήθειες, αλλά ακόμα κι έτσι, είναι καλύτερο να κρατάτε τα πράγματα όσο πιο σταθερά γίνεται γι’ αυτό.
Βεβαιωθείτε ότι υπάρχουν οικεία πράγματα στο σπίτι που θα μείνει (αν αλλάξει σπίτι), όπως αγαπημένα του παιχνίδια, φωτογραφίες, ρούχα, κάποια αγαπημένη του κουβερτούλα κ.α Να είστε προετοιμασμένοι για ερωτήσεις Εάν και/ή όταν αποφασίσετε να ενημερώσετε το παιδί σας για τη διάγνωση του καρκίνου σας, να είστε προετοιμασμένοι για οποιεσδήποτε ερωτήσεις μπορεί να έχουν.
Αν έχετε πολλά παιδιά, μιλήστε πρώτα στο μεγαλύτερο και πιθανώς στα μικρά μαζί. Τα παιδιά μπορεί να διαφέρουν πολύ ως προς το τι καταλαβαίνουν σε κάθε ηλικία. Τα μικρά παιδιά χρειάζονται απλές, σαφείς εξηγήσεις. Προσπαθήστε να συνδέσετε αυτά που λέτε με πράγματα που έχουν παρατηρήσει ήδη. Κάντε πρόβα τι πρόκειται να πείτε και προετοιμαστείτε για την απάντησή τους.
Τα παιδιά μπορεί να είναι πολύ άμεσα, γι’ αυτό αφιερώστε χρόνο για να σκεφτείτε πώς να προσεγγίσετε καλύτερα το θέμα και φροντίστε να έχετε άφθονο χρόνο ώστε να αφιερώσετε με τα παιδιά σας στη συνέχεια. Αυτό τους δίνει χρόνο να κάνουν περισσότερες ερωτήσεις εάν το επιθυμούν ή απλώς να καθησυχαστούν από την κανονικότητα του χρόνου παιχνιδιού μαζί σας
Τι να πω στα παιδιά μου;
Εξηγήστε τι είναι η ασθένεια χρησιμοποιώντας τη λέξη “καρκίνος” και πώς θα επηρεαστεί η υγεία σας. Δώστε μερικές λεπτομέρειες σχετικά με τη θεραπεία με απλή, ξεκάθαρη γλώσσα. Πείτε τους ότι δεν είστε σίγουροι πώς θα πάνε τα πράγματα. Ενημερώστε τα παιδιά σας για τυχόν αλλαγές στην καθημερινότητά τους.
Ακούστε τα παιδιά
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σας μιλά όποτε θέλει και δώστε του κάθε ευκαιρία να εκφράσει αυτά που νιώθει και σκέφτεται. Επίσης, ακούστε προσεκτικά τι έχουν να πουν. Θα ρωτήσουν ό,τι
πραγματικά θέλουν να μάθουν.
Κάποια απλά παραδείγματα για την περιγραφή του καρκίνου είναι:
«Υπάρχει κάτι στο σώμα μου που ονομάζεται καρκίνος. Με αρρωσταίνει. Οι γιατροί μου δίνουν φάρμακα για να προσπαθήσω να το κάνω να φύγει».
«Το σώμα μας αποτελείται από πολλά κύτταρα. Οταν κάποιος έχει καρκίνο, κάποια κύτταρα αλλάζουν και αναπτύσσονται πιο γρήγορα από τα φυσιολογικά κύτταρα. Απαιτείται θεραπεία για την καταπολέμησή τους».
«Ο καρκίνος είναι μια ασθένεια του σώματος που μπορεί να βρίσκεται σε διαφορετικά σημεία για τον κάθε άνθρωπο.»
Από ποιον μπορώ να ζητήσω βοήθεια;
Υπάρχουν πολλοί επαγγελματίες υγείας έτοιμοι να βοηθήσουν εσάς και την οικογένειά σας κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αλλά και μετά. Ζητήστε συμβουλές για το πώς να μιλήσετε στα παιδιά σας, ειδικά εάν έχετε απορίες ή συγκεκριμένες ανησυχίες. Μπορείτε να μιλήσετε με τον γιατρό σας, σε ειδικούς ψυχικής υγείας, κοινωνικούς λειτουργούς, ειδικούς νοσηλευτές καρκίνου, υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης, τον οικογενειακό σας γιατρό ή εθελοντικές ομάδες υποστήριξης.
Συνοπτικά:
Μην λέτε ψέματα στο παιδί σας
Μην δίνετε υποσχέσεις που ίσως να μην μπορείτε να τηρήσετε
Μην αφαιρείτε κάθε ελπίδα, αφήστε το παιδί σας να νιώθει ότι θα έρθουν καλύτερες μέρες
Αποφύγετε να δώσετε πάρα πολλές λεπτομέρειες σχετικά με τον καρκίνο, τα οικονομικά ή τα αποτελέσματα των εξετάσεων
Μην πιέζετε τα παιδιά σας να μιλήσουν αν δεν το θέλουν
Αντιμετωπίστε τα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους χωριστά από τα μικρότερα παιδιά της οικογένειας όταν τους μιλάτε για τον καρκίνο
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σας μιλά όποτε θέλει και ακούστε προσεκτικά τι έχει να σας πει
