Η συναισθηματική αυτορρύθμιση είναι μια πολύπλοκη ικανότητα, που αφορά στη διαχείριση των συναισθημάτων μας. Πρόκειται για μία ικανότητα που αναπτύσσεται ήδη από τη βρεφική ηλικία και είναι πολύ σημαντική, καθώς θα ωφελήσει τα παιδιά σε όλη την ενήλικη ζωή τους.
Η αυτορρύθμιση είναι η ικανότητα να ελέγχουμε και να διαμορφώνουμε τα συναισθήματα, τις επιθυμίες, τις παρορμήσεις, τις ενέργειές μας. Εξαρτάται από την ανάπτυξη του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου και αποτελεί βάση για όλες τις κοινωνικές δεξιότητες, την ευελιξία και την αυτοπειθαρχία. Η ικανότητα να αναγνωρίζουμε και να ονομάζουμε τα συναισθήματα είναι σημαντική για την ανάπτυξη της αυτορρύθμισης και αναπτύσσεται με την πάροδο του χρόνου.
* Κάνε LIKE στη σελίδα μας στο Facebook (Juniorsclub.gr) —–> ΕΔΩ
Κανένα παιδί δεν έχει γεννηθεί με την ικανότητα να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του ή να ηρεμεί τον εαυτό του όταν είναι θυμωμένο, εκνευρισμένο, φοβισμένο ή αγχωμένο. Τα βρέφη και τα νήπια αναπτύσσουν σιγά σιγά μια «αίσθηση» των συναισθημάτων τους, χρειάζεται, όμως, να μάθουν να συνδέουν τα συναισθήματα με λέξεις για να τα περιγράψουν. Όσο τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, αποκτούν περισσότερες κοινωνικό-συναισθηματικές δεξιότητες αλλά μπορεί ακόμα να δυσκολεύονται να ηρεμήσουν όταν αγχώνονται, να ανταποκριθούν αντί να αντιδράσουν σε προκλήσεις, να δημιουργήσουν και να διαχειριστούν σημαντικές σχέσεις.
Τα παιδιά μαθοίνουν τον αυτοέλεγχο, την αυτορρύθμιση και τις κοινωνικο-συναισθηματικές δεξιότητες από τους ενήλικες που περιβάλονται στη ζωή τους. Εάν αυτοί οι ενήλικες δεν έχουν αυτές τις δεξιότητες, τότε είναι δύσκολο και για τα παιδιά να τις αποκτήσουν.
Η ικανότητα να αναγνωρίζουμε και να ονομάζουμε τα συναισθήματα είναι σημαντική για την ανάπτυξη της αυτορρύθμισης και αναπτύσσεται με την πάροδο του χρόνου.
Η ανάπτυξη της αυτορρύθμισης
Η ανάπτυξη της αυτορρύθμισης και η ύπαρξη ασφαλούς δεσμού ανάμεσα στο βρέφος και τους γονείς είναι αλληλεξαρτώμενες. Οι γονείς θα πρέπει πάντα να ανταποκρίνονται στις ανάγκες ενός παιδιού κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής του.
Στόχος μας θα πρέπει να είναι τα παιδιά κατά την προσχολική ηλικία να χρησιμοποιούν λεξιλόγιο σχετικό με τα συναισθήματα και να συνδέουν την αίσθηση που δίνει ένα συναίσθημα στο σώμα τους, ώστε να μάθουν σιγά σιγά τα σημάδια που τους δίνει το σώμα τους. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί τεσσάρων ετών, πει στη μητέρα του ότι όταν θυμώνει νιώθει το πρόσωπο του να καίει και το στομάχι του να ανακατεύεται, η μητέρα χρησιμοποιεί αυτές τις πληροφορίες για να το βοηθήσει να παρατηρεί αυτά τα σημάδια, να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, να ζητά βοήθεια και συνεπώς, να ηρεμεί τον εαυτό του.
Από τις νευροεπιστήμες, γνωρίζουμε ότι ένα παιδί δεν μπορεί να επιλύσει προβλήματα ή να μάθει νέες πληροφορίες όταν είναι θυμωμένο, φοβισμένο ή αγχωμένο. Το ίδιο ισχύει και για τους γονείς που προσπαθούν να βοηθήσουν το παιδί. Η τιμωρία, οι συνέπειες ή οι ανταμοιβές δεν βοηθούν. Ένας ενήλικος που είναι συνδεδεμένος με το παιδί, χρησιμοποιεί τη δική του ικανότητα να ηρεμεί για να υποστηρίξει το παιδί που τώρα μαθαίνει. Καθώς ο ενήλικος ηρεμεί, το παιδί συχνά ακολουθεί.
Πώς θα ενθαρρύνουμε την αυτορρύθμιση στα μικρά παιδιά
- Επικεντρωθείτε στην αναπνοή. Ενθαρρύνετε το παιδί να εισπνεύσει “σαν να μυρίζει ένα λουλούδι” και να εκπνεύσει “σαν να φυσά τα κεριά των γενεθλίων του”.
- Διδάξτε στο παιδί την τεχνική της χελώνας. Εξηγήστε του ότι όταν η χελώνα χρειάζεται ασφάλεια και ηρεμία, μπαίνει στο καβούκι της. Δείξτε στο παιδί πώς να σηκώνει τα χέρια του και να αγκαλιάζει το κεφάλι του ή να μαζεύει τα πόδια του για να μοιάζει με χελώνα στο καβούκι της. Εναλλακτικά, ένα παιδί μπορεί να επιλέξει να χρησιμοποιεί μια κουβέρτα που θα τοποθετήσει στο κεφάλι του για να έχει περισσότερη ιδιωτικότητα και ησυχία.
- Δώστε στο παιδί μαλακά παιχνίδια, μπαλάκια αντιστρες για να πιέζει, νερό για να πιτσιλίσει, εύπλαστα υλικά για να αγγίξει ή να πιέσει.
- Χαλαρώστε μαζί με το παιδί, αντί να περιμένετε να ηρεμήσει μόνο του, δίνοντάς του έτσι την ασφάλεια που χρειάζεται. Μετά ελάτε στο ύψος του παιδιού και δουλέψτε μαζί τρόπους που μπορείτε να εντοπίσετε και να διαχειριστείτε τα συναισθήματά του.
- Προσφέρετε την αγκαλιά σας ή ένα απαλό κατευναστικό άγγιγμα, αντί να μιλάτε μόνο. Οι πράξεις είναι συνήθως πιο αποτελεσματικές όταν είμαστε με μικρά παιδιά. Αν το παιδί δεν είναι έτοιμο ή δεν θέλει να το αγγίξετε, καλύτερα να μην το πιέσετε, για να μην έχετε αντίθετα αποτελέσματα.
- Δημιουργήστε ένα μέρος στο σπίτι όπου μπορεί το παιδί να πηγαίνει για να χαλαρώσει όταν το θέλει, όπως ένα χώρο με μαξιλάρια και αντικείμενα που του προσφέρουν αισθητηριακές εμπειρίες και κάποιου είδους ιδιωτικότητα, π.χ. είναι καλυμμένος ή είναι στο μέγεθός του. Τα παιδιά θα χρησιμοποιήσουν το χώρο αυτό, αν πριν έχουν βοηθήσει στη δημιουργία του.
Η εκμάθηση των τεχνικών αυτορρύθμισης μπορεί να διαρκέσει αρκετό διάστημα και δεν μπορεί να συνδυαστεί με συνέπειες, τιμωρίες ή ανταμοιβές. Όπως σε όλα, έτσι κι εδώ, η ικανότητα ενός παιδιού να αναπτύξει συναισθηματική αυτορρύθμιση, εξαρτάται από την ατομική του ανάπτυξη.
Νέα έρευνα συνδέει το βάρος γέννησης με την ψυχική υγεία του μωρού
