της Κυριακής Περδικέα, ψυχοθεραπεύτρια – σύμβουλος ψυχικής υγείας
Αναμφίβολα, το να είσαι γονέας είναι ίσως η πιο απαιτητική και γεμάτη προκλήσεις κατάσταση στη ζωή ενός ανθρώπου. Είναι όμως και η πιο ενδιαφέρουσα, δημιουργική και πρωτόγνωρη εμπειρία!
Τι γίνεται όμως όταν αυτή η εμπειρία ενώ ξεκινάει με τις καλύτερες προθέσεις και προσδοκίες, γίνεται ένα πεδίο συγκρούσεων, απογοήτευσης και ματαίωσης;
Πολλοί γονείς αναζητούν συνήθως από το διαδίκτυο δοκιμασμένους τρόπους επικοινωνίας με τα παιδιά τους, συνταγές που «πιάνουν» πάντα και «κόλπα» που μπορούν να κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη. Άλλοι πάλι, ακολουθούν τον ήδη γνώριμο από τους δικούς τους γονείς τρόπο και τον εφαρμόζουν στα δικά τους παιδιά με το σκεπτικό «αφού πέτυχε μια φορά γιατί να μην πετύχει πάλι;»
Έρευνες έχουν δείξει πως καμία από τις δύο πρακτικές δεν ωφελεί την σχέση των γονέων με τα παιδιά και δεν προωθεί την αποτελεσματική επικοινωνία. Το μυστικό για μια υγιή σχέση με τα παιδιά δεν βρίσκεται ούτε σε δοκιμασμένα κόλπα ούτε σε έτοιμες συνταγές.
Αυτό που διαφοροποιεί τον αποτελεσματικό γονέα από τον μη αποτελεσματικό είναι η αποδοχή και η κατανόηση. Αποδέχομαι το παιδί μου γι’ αυτό που είναι και όχι έτσι όπως εγώ θα ήθελα να είναι, αποδέχομαι το συναίσθημά του όποιο κι αν είναι ακόμα κι αν μου φαίνεται περίεργο ή ανόητο και προσπαθώ να το κατανοήσω όχι από την δική μου οπτική αλλά από τη δική του, μπαίνοντας δηλ. στην δική του πλευρά, βλέποντας με τα δικά του μάτια.
Αυτό το άρθρο έχει ως στόχο να σας δείξει πώς να αποφεύγετε αναποτελεσματικές πρακτικές προσέγγισης με τα παιδιά οι οποίες σας απομακρύνουν συναισθηματικά από τα παιδιά σας, προκαλούν εντάσεις και πληγώνουν την αυτοεκτίμησή τους , τους δημιουργούν ενοχές και δυσχεραίνουν την ικανότητά τους να επικοινωνούν τα προβλήματα και τα συναισθήματά τους με υγιή τρόπο.
1.Δεν ακούτε. Δηλαδή, τυπικά ακούτε, ουσιαστικά όμως όχι. Έχετε ήδη στο μυαλό σας την απάντηση και δεν ακούτε με προσοχή αυτό που σας λέει το παιδί. Προσπαθήστε να μάθετε να ακούτε το παιδί σας με όλη σας την προσοχή και όλες σας τις αισθήσεις. Αυτό σημαίνει πως όταν το παιδί σας μιλάει εσείς αφήνετε ότι κάνετε και το ακούτε. Αν είναι πραγματικά αδύνατο να το ακούσετε εκείνη τη στιγμή, πείτε του ακριβώς πότε θα είστε διαθέσιμοι να το ακούσετε. Όταν συμβεί αυτό, παρατηρήστε πως νιώθει, αφουγκραστείτε αυτό που δεν σας λέει καθώς αυτό είναι το πιο σημαντικό και μην βιαστείτε να απαντήσετε!
2.Δίνετε συμβουλές. Αν αναρωτιέστε τι κακό έχει το να δίνεις συμβουλές, θα σας πω το εξής. Αν δώσετε στο παιδί ας μια συμβουλή και δεν την ακολουθήσει, θα φοβάται να σας το πει, αν την ακολουθήσει και πετύχει, θα αισθάνεται πως έχει ανάγκη τις συμβουλές σας για να πετυχαίνει και μόνο του δεν μπορεί να τα καταφέρει, αν ακολουθήσει τη συμβουλή και δεν πετύχει, τότε θα φαίνεστε ανόητοι και δεν θα σας ξανακούσει. Αφήστε λοιπόν στην άκρη τις συμβουλές και καθοδηγήστε το παιδί ώστε να βρει την λύση στο πρόβλημά του, μόνο του.
3.Επικρίνετε και βάζετε ταμπέλες. Όταν έρχεστε αντιμέτωποι με μια απαιτητική κατάσταση και ταυτόχρονα πρέπει να διαχειριστείτε και τα δικά σας συναισθήματα αλλά και την κούρασή σας, είναι πολύ εύκολο να ξεστομίσετε λόγια που πληγώνουν την αυτοεκτίμηση των παιδιών σας και δημιουργούν ένταση στη σχέση σας.
Για παράδειγμα: «είναι ώρα για ύπνο! Ακόμα δεν έπλυνες τα δόντια σου; Τι θα γίνει μ’ εσένα επιτέλους; Όλα εγώ πρέπει να σου τα θυμίζω; Γιατί δεν μπορείς να κάνεις τίποτα μόνη σου; Είμαι κουρασμένη, μόνο τον εαυτό σου σκέφτεσαι!».
Τώρα προσπαθήστε να μπείτε στη θέση του 5χρόνου εαυτού σας και φανταστείτε τη μητέρα σας να σας μιλάει με αυτόν τον τρόπο. Πως νιώθετε; Πιστεύετε ότι σας βοηθάει να είστε πιο υπεύθυνοι στο μέλλον ή μήπως σας κάνει να αισθάνεστε ανίκανοι;
Είναι πιο αποτελεσματικό να αποφύγετε να δημιουργήσετε στο παιδί τόσο αρνητικά συναισθήματα που μόνο να το αποθαρρύνουν μπορούν και να περιγράψετε το πρόβλημα, να εξηγήσετε πως η συμπεριφορά του σας κάνει να αισθάνεστε, να δώσετε επιλογές ή να ενημερώσετε για τις συνέπειες. Για παράδειγμα: «Σε 20’ πρέπει να φύγουμε για το σχολείο. Αν δεν έχεις ετοιμάσει όλα όσα χρειάζεσαι, είναι δική σου ευθύνη να εξηγήσεις στη δασκάλα τον λόγο» ή «βλέπω ότι ακόμα τα παιχνίδια δεν έχουν μαζευτεί από το πάτωμα και αυτό με εκνευρίζει πολύ. Έχεις δύο επιλογές. Ή τα τακτοποιείς μέχρι το βραδινό ή όσα είναι πεταμένα θα μεταφερθούν απόψε στην αποθήκη. Εσύ αποφασίζεις».
4.Υποτιμάτε το συναίσθημα. Για παράδειγμα: «επειδή σήμερα έβρεχε δεν μας έβγαλαν καθόλου διάλειμμα / καλά πως κάνεις έτσι, δεν έγινε και τίποτα. Θα παίξεις αύριο». Όταν ένα παιδί νιώσει πως αναγνωρίζουν το συναίσθημά του, το κατανοούν και του αφήσουν χώρο και χρόνο να το εκφράσει, τότε θα αρχίσει να αισθάνεται καλύτερα και θα είναι περισσότερο ικανό να διαχειριστεί το πρόβλημά του και τα συναισθήματά του. Ουσιαστικά, το βοηθάμε να δει πιο καθαρά τι του συμβαίνει ώστε να βρει τη δύναμη να το αντιμετωπίσει. Όσο ανόητο ή απλό κι αν μας φαίνεται αυτό που βιώνει, στον δικό του κόσμο και στα δικά του μάτια φαίνεται τεράστιο. Αντί λοιπόν να ακυρώσουμε το συναίσθημά του , μπορούμε πολύ απλά να το καθρεφτίσουμε: «ακούγεσαι πολύ απογοητευμένος» και το αφήνουμε να μιλήσει χωρίς να παρεμβαίνουμε.
Η ανατροφή των παιδιών δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Απαιτεί υπομονή, επιμονή και πολλή προσπάθεια. Και πολλά λάθη και ακόμα περισσότερη προσπάθεια. Μην φοβάστε τα λάθη. Όσο προσπαθείτε ο δρόμος θα είναι δύσκολος και στρωμένος από λάθη. Αυτό όμως είναι μάλλον ένα καλό σημάδι που δείχνει πως κινείστε στο σωστό δρόμο!
Αποδεχθείτε τα παιδιά σας ακριβώς όπως είναι, βάλτε σωστά όρια, δείξτε κατανόηση και σεβασμό στα συναισθήματά τους και δείτε τα παιδιά σας να γίνονται υγιείς ενήλικες που έχουν μάθει να αγαπούν και να αγαπιούνται. Σίγουρα αξίζει τον κόπο!
