Τιμωρίες είναι οι αρνητικές συνέπειες που θεωρητικά μειώνουν την πιθανότητα να επαναληφθεί μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά.
«Σπάνε» οι τιμωρίες τη σύνδεση μεταξύ γονέα και παιδιού; Δεκαετίες έρευνας στον τομέα της συμπεριφορικής ανατροφής σχετικά με τις αρνητικές συνέπειες, δείχνουν πως όταν τα παιδιά συμπεριφέρονται άσχημα και δεν ανταποκρίνονται στην οδηγία να σταματήσουν και οι γονείς εφαρμόζουν μια σύντομη, αρνητική συνέπεια, τα παιδιά τείνουν να ανταποκρίνονται θετικά. Αυτό συμβαίνει επειδή εκείνη τη στιγμή:
Οι γονείς διδάσκουν συναισθηματική αυτορρύθμιση.
Δεν χάνουν τον έλεγχο, ξέρουν τι πρέπει να κάνουν, οπότε μπορούν να παραμείνουν ήρεμοι και σαν αποτέλεσμα, τα παιδιά ανταποκρίνονται πιο εύκολα καθώς όταν οι γονείς είναι ψύχραιμοι, τα παιδιά που τους παρατηρούν μπορούν να ρυθμίσουν τον εαυτό τους πιο γρήγορα.
Οι γονείς διδάσκουν τα παιδιά τους κανόνες.
Τα παιδιά τείνουν να τα πηγαίνουν καλά όταν ξέρουν ποιοι είναι οι κανόνες και πολλά παιδιά θέλουν να τους ακολουθούν (τουλάχιστον τις περισσότερες φορές).
Είναι φυσικό τα παιδιά να δοκιμάζουν τα όρια.
Αυτό είναι ένα υγιές μέρος της ανάπτυξης της ανεξαρτησίας τους. Όταν οι γονείς απαντούν σε αυτές τις δοκιμασίες βάζοντας σαφή όρια, τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια και σταθερότητα.
Νιώθουν ασφάλεια επειδή μπορούν να προβλέψουν τι θα συμβεί ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς τους. Το να αισθάνονται σιγουριά τα βοηθά να νιώθουν συνδεδεμένα με τους γονείς τους. Επομένως, οι συνέπειες και η σύνδεση μπορούν να συνυπάρξουν.
Πρώτα προειδοποίηση και ύστερα «τιμωρίες» μόνο αν χρειάζεται
Δεν υπάρχει επιστημονικό άρθρο που να ενθαρρύνει τους γονείς να πηγαίνουν κατευθείαν σε τιμωρίες χωρίς να δώσουν πρώτα στο παιδί την ευκαιρία να διορθώσει τη συμπεριφορά του, εκτός αν υπάρχει άμεσος κίνδυνος (π.χ. μπορεί να τραυματιστεί σοβαρά ή να βλάψει κάποιον άλλον).
Η ευρέως συνιστώμενη σειρά είναι:
-Δίνουμε μια οδηγία.
-Κάνουμε παύση και δίνουμε χρόνο στο παιδί να την ακολουθήσει.
-Προειδοποιούμε για μια λογική αρνητική συνέπεια αν δεν την ακολουθήσει.
-Κάνουμε άλλη μια παύση ώστε να δώσουμε στο παιδί ακόμα μία ευκαιρία.
-Εφαρμόζουμε τη λογική αρνητική συνέπεια (αν χρειαστεί).
Όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει μερικά δευτερόλεπτα. Πολλές φορές, οι γονείς φτάνουν στο στάδιο της «απειλής», αλλά δεν χρειάζεται ποτέ να εφαρμόσουν τη συνέπεια.
Επιπλέον, η έρευνα σχετικά με τη χρήση αρνητικών συνεπειών συχνά τις εξετάζει σε συνδυασμό με άλλες θετικές στρατηγικές ανατροφής, που στόχο έχουν τη βελτίωση της λειτουργίας και της επικοινωνίας μεταξύ γονέα και παιδιού.
Πότε αγκαλιάζουμε και πότε τιμωρούμε;
Υπάρχουν καταστάσεις κατά τις οποίες τα παιδιά είναι πολύ αναστατωμένα και η σωστή γονεϊκή αντίδραση είναι να αφιερώσουμε μερικά λεπτά για να συζητήσουμε τι συμβαίνει, ίσως να προσπαθήσουμε να λύσουμε το πρόβλημα ή απλώς να τα ηρεμήσουμε.
Όμως, όταν το παιδί αρπάζει το παιχνίδι της μεγάλης του αδερφής και δεν το επιστρέφει, αυτό δεν είναι μία από αυτές τις στιγμές. Εκείνη τη στιγμή, απλώς πρέπει να διορθώσουμε γρήγορα τη συμπεριφορά.
Γενικά, όταν τα παιδιά λαμβάνουν πολλή προσοχή κάθε φορά που είναι αναστατωμένα, μαθαίνουν ότι όσο πιο πολύ αναστατώνονται, τόσο περισσότερη προσοχή κερδίζουν. Αυτό δεν τα διδάσκει να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους ή να ηρεμούν μόνα τους. Τα διδάσκει ότι κάθε φορά που εκνευρίζονται πολύ, παίρνουν αυτό που όλα τα παιδιά θέλουν: προσοχή. Τα διδάσκει ότι δεν είναι ικανά να ξαναβρούν τον έλεγχο και να φερθούν σωστά από μόνα τους.
Όταν τα παιδιά μαθαίνουν να αυτορρυθμίζονται σε δύσκολες στιγμές, αποκτούν αυτοπεποίθηση και ανεξαρτησία. Πιστεύουν στην ικανότητά τους να διαχειριστούν τις δυσκολίες. Αντίθετα, όταν χρειάζονται πάντα τους γονείς τους για να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους, παραμένουν εξαρτημένα και ανασφαλή ως προς την ικανότητά τους να τα βγάλουν πέρα.
Οι «τιμωρίες» δεν υποκαθιστούν τη διδασκαλία
Ένα άλλο βασικό σημείο που αναγνωρίζουν οι επιστήμονες είναι ότι οι αρνητικές συνέπειες από μόνες τους δεν είναι αρκετές. Οι γονείς πρέπει να διδάσκουν στα παιδιά τι να κάνουν αντί της προβληματικής συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί αρπάζει ένα παιχνίδι, συνήθως το κάνει επειδή θέλει να παίξει με αυτό που έχει το άλλο παιδί και δεν ξέρει πώς να το ζητήσει.
Μπορούμε να του εξηγήσουμε: «Αν θέλεις να παίξεις με αυτό, πρέπει να το ζητήσεις και να περιμένεις μέχρι να στο δώσει το άλλο παιδί. Ίσως να μη στο δώσει αμέσως. Μπορείς να παίξεις με κάτι άλλο όσο περιμένεις.» Έτσι, το παιδί μαθαίνει τι να κάνει σε παρόμοια κατάσταση την επόμενη φορά.
Αν οι γονείς απλώς παίρνουν το παιχνίδι κάθε φορά που το παιδί τους το αρπάζει, το παιδί μπορεί να σταματήσει να το αρπάζει, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι μαθαίνει τις δεξιότητες του να περιμένει τη σειρά του ή να μοιράζεται.
Άρα, μπορώ τελικά να χρησιμοποιώ συνέπειες;
Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν πως όταν οι λογικές τιμωρίες δίνονται με ηρεμία και ουδετερότητα είναι αποτελεσματικές και ωφέλιμες για τα παιδιά. Συνέπειες που είναι σύντομες, ξεκάθαρες και σχετικές με τη συμπεριφορά, βοηθούν τα παιδιά να μάθουν τι να κάνουν και τι να αποφεύγουν.
Όταν οι γονείς συνδυάζουν τις συνέπειες με διδασκαλία, τα παιδιά μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται τον κόσμο γύρω τους, να ικανοποιούν τις ανάγκες τους και να συνυπάρχουν αρμονικά με τους άλλους.
*μη ξεχάσεις να κάνεις ένα Like στη σελίδα μας στο facebook juniorsclub.gr —>ΕΔΩ
