Η διεθνής ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Médecins Sans Frontières/MSF) ξεκινάει σήμερα 11 Ιουνίου 2015, Παγκόσμια εκστρατεία, προτρέποντας τον πρωθυπουργό της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι (Narendra Modi) να μην υποκύψει στις έντονες πιέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ιαπωνίας, της Ελβετίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να τροποποιήσει τους νόμους και τις πολιτικές της Ινδίας με τέτοιο τρόπο ώστε να περιορίζει σημαντικά την ικανότητα της χώρας να παράγει φάρμακα σε προσιτές τιμές, στα οποία βασίζονται εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ξεκινούν την εκστρατεία όσο λαμβάνει χώρα ο όγδοος γύρος των διαπραγματεύσεων της Ενιαίας Περιφερειακής Οικονομικής Συνεργασίας RCEP (Regional Comprehensive Economic Partnership) στο Κιότο της Ιαπωνίας, κατά τη διάρκεια του οποίου συζητούνται επικίνδυνες προτάσεις που την πρόσβαση στα φάρμακα.
Περισσότερο από το 80% των φαρμάκων που χρησιμοποιούν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στις δράσεις τους για να περιθάλψουν πάνω από 200.000 ανθρώπους που ζουν με τον ιό HIV, είναι γενόσημα φάρμακα που παράγονται στην Ινδία. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προμηθεύονται βασικά φάρμακα από την Ινδία για τη θεραπεία κι άλλων ασθενειών, όπως είναι η φυματίωση και η ελονοσία. Η Ινδία παράγει, επίσης, προσιτές εκδόσεις φαρμάκων για μη μεταδοτικές ασθένειες, φάρμακα τα οποία θεωρούνται πλέον ιδιαιτέρως ακριβά, ακόμη και για τα συστήματα υγείας των ανεπτυγμένων οικονομικά χωρών.
«Ως γιατροί βασιζόμαστε συστηματικά σε οικονομικά προσιτά φάρμακα και εμβόλια που παράγονται στην Ινδία για να υλοποιήσουμε τις δράσεις μας σε όλο τον κόσμο. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να μείνουμε άπραγοι, όταν κινδυνεύει να κλείσει η κάνουλα των σωτήριων αυτών φαρμάκων για τα δικά μας προγράμματα αλλά και η χρήση τους πέρα από αυτά», δηλώνει η Δρ Τζοάν Λιου (Joanne Liu), Διεθνής Πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.«Θέλουμε να στείλουμε στην Ινδία ένα ισχυρό μήνυμα υποστήριξης. Ο κόσμος παρακολουθεί με αγωνία για να βεβαιωθεί ότι η Ινδία θα παραμείνει το “φαρμακείο του αναπτυσσόμενου κόσμου”».
Ο νόμος στην Ινδία θέτει τον πήχη υψηλότερα από ό,τι σε άλλες χώρες, αναφορικά με το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κατοχυρωθεί με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, προς όφελος της δημόσιας υγείας. Αυτό επέτρεψε την ανάπτυξη ενός εύρωστου ανταγωνισμού για γενόσημα, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα, για παράδειγμα, την πτώση της τιμής της βασικής συνδυαστικής θεραπείας για τον HIV κατά 99%, δηλαδή από $10.000 σε περίπου $100 στη διάρκεια μιας δεκαετίας.
Μέσω των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της RCEP, η Ιαπωνία επιδιώκει να θέσει σε εφαρμογή πολλές επιζήμιες διατάξεις, οι οποίες θα υπερβαίνουν τις υποχρεώσεις της Ινδίας σύμφωνα με τις διατάξεις του διεθνούς εμπορίου. Οι προτεινόμενες αυτές διατάξεις θα επιτρέπουν σε εταιρείες να επεκτείνουν συνεχώς τα μονοπώλια τους, μέσω τροποποιήσεων στα υπάρχοντα φάρμακα, μια κοινή πρακτική στον κλάδο των φαρμακευτικών, γνωστή και ως “evergreening”. Περαιτέρω μέτρα θα επιτρέψουν σε εταιρείες να πάρουν ένα de-facto μονοπώλιο δια της πλαγίας οδού, ακόμα και για φάρμακα που δεν δικαιούνται δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ινδίας, περιορίζοντας την ικανότητα του οργανισμού φαρμάκων να εγκρίνει γενόσημα φάρμακα, εκτός και αν ακριβές και αντιδεοντολογικές κλινικές δοκιμές αντιγραφούν, γνωστή πολιτική και ως «αποκλειστικότητα δεδομένων».
Διμερείς εμπορικές συμφωνίες που βρίσκονταν υπό διαπραγμάτευση με την ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (European Free Trade Association, EFTA), οι οποίες επίσης εμπεριείχαν δυσμενείς διατάξεις για την πρόσβαση στα φάρμακα, είχαν παγώσει εδώ και χρόνια μετά από έντονη πίεση των Ινδών διαπραγματευτών και της κοινωνίας των πολιτών. Ωστόσο, φημολογείται έντονα ότι συνομιλίες θα ξαναρχίσουν σύντομα.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, που υποστηρίζεται έντονα από το φαρμακευτικό της λόμπι, όχι μόνο πιέζει την Ινδία να χαλαρώσει τους όρους για την κατοχύρωση διπλώματος ευρεσιτεχνίας, αλλά την πιέζει επίμονα να εφαρμόσει ένα κανονιστικό σύστημα φαρμάκων που συνδέει ουσιαστικά την εγγραφή των φαρμάκων με το καθεστώς των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας τους (patent linkage). Το Υπουργείο Υγείας της Ινδίας φέρεται να εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο τέτοιων τροποποιήσεων.
«Εργαζόμαστε ακούραστα εδώ και μιάμιση δεκαετία προκειμένου να σιγουρευτούμε ότι η Ινδία θα συνεχίσει να αποτελεί σανίδα σωτηρίας για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που βασίζονται σε προσιτά φάρμακα για να μείνουν ζωντανοί και υγιείς», δήλωσε η Λίνα Μενγκάνεϊ (Leena Menghaney), Διευθύντρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Εκστρατεία Πρόσβασης στα Βασικά Φάρμακα στη Νότια Ασία. «Ανατριχιάζουμε και μόνο στη σκέψη ότι θα μπορούσαμε να χάσουμε τα πάντα και ότι η πολυεθνική φαρμακευτική βιομηχανία θα πετύχει τον αφανισμό του ανταγωνισμού από τα γενόσημα της Ινδίας, με αποτέλεσμα να βασιλεύσει το κέρδος πάνω από τις ζωές των ανθρώπων».
Το 2006, η ελβετική φαρμακευτική εταιρεία Novartis οδήγησε την ινδική κυβέρνηση στο δικαστήριο, σε μια προσπάθεια να αλλάξει το νόμο διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας της χώρας, αφού της είχαν αρνηθεί την κατοχύρωση πατέντας για ένα φάρμακο κατά του καρκίνου. Η εταιρεία έχασε την προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδίας επτά χρόνια αργότερα, με μια απόφαση-ορόσημο τον Απρίλιο 2013. Παρόλα αυτά, οι ΗΠΑ, η ΕΕ, η Ελβετία και τώρα η Ιαπωνία, ανανεώνουν την προσπάθεια τους να άρουν τους νομικούς περιορισμούς και να τροποποιήσουν εκείνες τις πολιτικές της Ινδίας που εξυπηρετούν στο μέγιστο τη δημόσια υγεία, βάσει των κανόνων του διεθνούς εμπορίου για την αύξηση της πρόσβασης σε προσιτά γενόσημα φάρμακα.
«Μην εμπορεύεστε τις ανθρώπινες ζωές έναντι των συμφερόντων των φαρμακευτικών εταιρειών, πρωθυπουργέ Μόντι» σημειώνει υποστηρικτικά η εκπρόσωπος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Μενγκάνεϊ.]]>
