Γιώργος Κακαβάς φυσιοθεραπευτής –χειροθεραπευτής του Fysiotek Sports and Spine Lab (www.fysiotek.gr)
Σοβαρές επιπτώσεις μπορεί να έχει ο πόνος στο γόνατο που παραμένει αδιάγνωστος, ακόμα και εάν αυτός εμφανίζεται μόνο κατά τη διάρκεια ελάχιστων δραστηριοτήτων. Η περιστασιακή ενόχληση, που συχνά καθυστερεί την αναζήτηση ιατρικής συμβουλής, μπορεί να υποκρύπτει διάφορες παθήσεις, η μη έγκαιρη διάγνωση των οποίων ενέχει τον κίνδυνο περαιτέρω ερεθισμού ή βλάβης που μπορεί να καταστήσει τον πόνο ανυπόφορο ακόμα και κατά την ανάπαυση.
Συχνά οι άνθρωποι αναρωτιούνται γιατί πονούν μόνο όταν ανεβαίνουν ή κατεβαίνουν σκαλιά και όχι όταν περπατάνε. Η αλήθεια είναι ότι ο πόνος στο γόνατο μπορεί να προκληθεί από πολλές αιτίες, που κυμαίνονται από αθλητικές κακώσεις ως αρθρίτιδα. Ο συγκεκριμένος όμως πόνος είναι χαρακτηριστικός μιας πάθησης που ονομάζεται χονδρομαλάκυνση επιγονατίδας, γνωστή ως χονδροπάθεια ή ως “το γόνατο του δρομέα”
Η στάση οκλαδόν, το γονάτισμα, ή το βαθύ κάθισμα με τα γόνατα σε κλίση μεγαλύτερη από 90 μοίρες μπορεί επίσης να προκαλέσουν πόνο όταν κάποιος υποφέρει από χονδροπάθεια, καθώς όλες αυτές οι κινήσεις προϋποθέτουν βαθιά κάμψη του γόνατος.
Φυσιολογικά, η επιγονατίδα, που είναι ένα οστό που καλύπτει την άρθρωση του γονάτου, ολισθαίνει ανώδυνα πάνω-κάτω κατά τις κάμψεις των γονάτων, χάρις στον αρθρικό χόνδρο που καλύπτει την οπίσθια πλευρά της. Ο ρόλος της είναι η παρεμπόδιση της τριβής της επιγονατίδας και του μηριαίου οστού, οπότε εάν αυτή φθαρεί ή καταστραφεί το γόνατο χάνει την προστασία του, η επιγονατίδα δεν ολισθαίνει ομαλά και ο ασθενής πονάει. Γίνεται λοιπόν κατανοητό γιατί οι πάσχοντες από χονδρομαλάκυνση υποφέρουν όταν τα γόνατα λυγίζουν περισσότερο από ό,τι με το φυσιολογικό περπάτημα ή κατά την έκταση του γονάτου αμέσως μετά την κάμψη του.
Η διάγνωση της πάθησης συχνά προκαλεί έκπληξη στους ασθενείς εξαιτίας της απουσίας τραυματισμού του γονάτου. Όμως, η εμφάνιση της χονδροπάθειας δεν οφείλεται αποκλειστικά σε τραυματισμό, αλλά οι αιτίες πρόκλησής της είναι ποικίλες. Οι συχνότερες από αυτές είναι:
- Η έντονη καταπόνηση των γονάτων, εξαιτίας της εντατικής ενασχόλησης με δραστηριότητες που απαιτούν εκτεταμένη χρήση τους. Γι’ αυτό και οι αθλητές ανήκουν στην κατηγορία υψηλού κινδύνου για εμφάνιση της πάθησης.
- Η μη ευθύγραμμη επιγονατίδα. Εάν η επιγονατίδα δεν βρίσκεται στη σωστή θέση, ο χόνδρος δεν είναι σε θέση να την προστατεύσει από την τριβή. Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με κακή ευθυγράμμιση, ενώ σε άλλες περιπτώσεις η κατάσταση μπορεί να προκληθεί από τραυματισμό ή από ανισορροπία γυμνασμένων/αγύμναστων μυών (μύες μηρού / μύες γάμπας ή εξωτερικοί / εξωτερικοί μηριαίοι μύες). Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι έφηβοι εμφανίζουν την ανισορροπία αυτή καθώς το σώμα τους αναπτύσσεται. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι παροδικό και διορθώνεται συνήθως με την πάροδο του χρόνου χωρίς καμία παρέμβαση.
Βέβαια, κι ένας τραυματισμός αποτελεί λόγο πρόκλησης χονδροπάθειας, γιατί μπορεί να οδηγήσει είτε σε κακή ευθυγράμμιση της επιγονατίδας, είτε σε βλάβη του χόνδρου, είτε και στα δύο.
Οι άνθρωποι που υποφέρουν από γοναλγία ή έχουν συμπτώματα χονδρομαλάκυνσης χρήζουν έγκαιρης θεραπείας, προκειμένου να αποτραπεί περαιτέρω βλάβη στο χόνδρο και να ανακουφιστεί ο πόνος. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η μη επεμβατική αντιμετώπιση στέφεται με επιτυχία. Πέραν των φαρμάκων που μειώνουν τον πόνο και τη φλεγμονή, ασκήσεις για την ενίσχυση των αδύναμων μυϊκών ομάδων (όταν υπάρχει ανισορροπία) και ασκήσεις χαμηλής έντασης για τη συνολική μυϊκή ενίσχυση είναι καλές επιλογές. Η φυσιοθεραπεία αποτελεί τον ενδεδειγμένο τρόπο αντιμετώπισης της πάθησης, με ειδικές ασκήσεις και διατάσεις. Όμως, η πάθηση μπορεί να αντιμετωπιστεί πλέον ακόμα πιο αποτελεσματικά μέσω ενός πρότυπου συστήματος αξιολόγησης και θεραπείας, το fysiotek, που συνδυάζει την τεχνολογία αιχμής με τη θεραπεία του αιτίου και όχι του συμπτώματος, το οποίο είναι διαθέσιμο στη χώρα μας. Η χειρουργική αντιμετώπιση απαιτείται μόνο αν ο πόνος είναι ιδιαίτερα έντονος και οι μη επεμβατικές θεραπείες δεν έχουν βοηθήσει.
Ιδιαίτερα επιβαρυντική για τον χόνδρο του γονάτου είναι η παχυσαρκία, οπότε στις αρχικές συστάσεις των ειδικών περιλαμβάνεται η απώλεια βάρους, αλλά και η αποφυγή οποιασδήποτε δραστηριότητας προκαλεί πόνο.
Η αδυναμία αντιμετώπισης της χονδρομαλάκυνσης ενέχει τον κίνδυνο αρθρίτιδας, οπότε ο πόνος είναι ιδιαίτερα έντονος και δυνητικά αισθητός ακόμα και κατά την ανάπαυση. Να προστατεύονται τα γόνατα κατά τη διάρκεια ορισμένων δραστηριοτήτων, όπως η κηπουρική, και να επιλέγονται παπούτσια που απορροφούν τους κραδασμούς.
Γενικά, οποιοσδήποτε πόνος στο γόνατο πρέπει να προτρέψει τον πάσχοντα να επισκεφθεί κάποιον ειδικό, καθώς η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη περαιτέρω βλάβης ή ακόμα σημαντικότερα στην αποφυγή αρθρίτιδας. Με την κατάλληλη θεραπεία οι ασθενείς πράγματι ανακουφίζονται από τον πόνο και μπορούν τελικά να συνεχίζουν να εκτελούν πολλές από τις αγαπημένες τους δραστηριότητες.
Το calisthenics είναι μια μορφή άσκησης με το βάρος του σώματος, χωρίς να προκαλεί τραυματισμούς και προβλήματα στα γόνατα και στις αρθρώσεις.
