Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την αποκατάσταση μαστού έπειτα από μαστεκτομή

από τον Δρ. Δημήτρη Χ. Αντωνόπουλο, Πλαστικό Χειρουργό

Μετά από μια τόσο τραυματική εμπειρία που υφίσταται η χειρουργημένη γυναίκα, με την μαστεκτομή, ξεκινά ένας νέος δρόμος αισιοδοξίας, όπου ο ακρωτηριασμός αποτελεί την καινούργια σελίδα στην ζωή της και η αποκατάσταση το κίνητρο να προχωρήσει με ένα νέο μέλος- ενσωματωμένο με εκείνη.

j.c.:Έπειτα από πόσο χρονικό διάστημα μετά τη μαστεκτομή, επιτρέπεται να γίνει επέμβαση πλαστικής αποκατάστασης;

Δ.Α.: Πρώτα μας ενδιαφέρει η υγεία και η κατάσταση των ιστών του μαστού, της γυναίκας που έχει υποβληθεί σε μαστεκτομή. Εφόσον έχει ολοκληρώσει την χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία και είναι καλά, τότε μπορεί όποτε η ίδια επιθυμεί να ξεκινήσει τη διαδικασία της αποκατάσταση μαστού.

Πολλές φορές επικρατεί μια λανθασμένη εντύπωση, ότι οι γυναίκες με ολική μαστεκτομή, πρέπει να περιμένουν ένα διάστημα μήπως εμφανίσουν υποτροπές και αυτό έχει επίπτωση στην ψυχολογική τους κατάσταση.

Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι η αποκατάσταση δεν έχει επιβαρυντική δράση ή μικρότερη επιβίωση των γυναικών που την κάνουν. Αντίθετα βελτιώνουν την ποιότητας ζωής και της σωματικής εικόνας των γυναικών που κάνουν αποκατάσταση.

Η συμβολή της επανορθωτικής πλαστικής χειρουργικής στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού με τις νεότερες χειρουργικές τεχνικές.

-Ογκοπλαστική είναι ο συνδιασμός της χειρουργικής εκτομής του όγκου του μαστού (ογκεκτομή, τμηματική μαστεκτομή) και η σύγχρονη επανόρθωση των μαστών, στο ίδιο χειρουργείο, ούτως ώστε η ασθενής με καρκίνο του μαστού να έχει ένα ικανοποιητικό αισθητικό αποτέλεσμα συμμετρίας των μαστών.

Στην τεχνική αυτή χρησιμοποιείται μόνο ο ιστός του μαστού χωρίς πρόσθετο υλικό (σιλικόνη).

-Μαστεκτομή και άμεση αποκατάσταση. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που επιλέγει ο πλαστικός χειρουργός σε συνεργασία με τον/ην χειρουργό μαστού και την ασθενή. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της μαστεκτομής τοποθετείται άμεσα διατατήρας μαστού, ο οποίος διατηρεί το σχήμα του μαστού, και σε απότερο χρόνο αντικαθίσταται με μόνιμο ένθεμα σιλικόνης. Πιο εξειδικευμένες τεχνικές, όπως η χρήση του πλατέως ραχιαίου μυός ή κοιλιακού κρημνού επιλέγονται σε πιο ειδικές περιπτώσεις.

Οι διεθνώς νεότερες επιστημονικές απόψεις στην χειρουργική αντιμετώπιση του μαστού αποβλέπουν, εκτός απο τη θεραπεία, και στην άμεση αισθητική αποκατάσταση των μαστών που βοηθά την ψυχολογική και συναισθηματική κατάσταση, ειδικά των νέων γυναικών που νοσούν από καρκίνο του μαστού.

Για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα θεραπείας και αισθητικής αποκατάστασης, απαιτείται η συνεργασία ιατρικής ομάδας (χειρουργός μαστού, πλαστικός χειρουργός, ογκολόγος, ακτινοθεραπευτής, ακτινολόγος, αναισθησιολόγος), ψυχολόγου, ομάδων υποστήριξης και ενημέρωσης και απαραιτήτως, η προεγχειριτική ενημέρωση της ασθενούς για τη δυνατότητα που παρέχει η επιστήμη στην αντιμετώπιση, θεραπεία και αποκατάσταση των ασθενών με καρκίνο του μαστού στις μέρες μας.

j.c: Ποιες μεθόδους αποκατάστασης προτείνετε;

Δ.Α.: Αυτό εξαρτάται από το είδος της μαστεκτομής που έχει προηγηθεί, από την εμπειρία του Πλαστικού Χειρουργού και από την επιθυμία της γυναίκας στην οποία θα γίνει η αποκατάσταση.

Οι κυριότερες τεχνικές αποκατάστασης είναι οι εξής:

Αποκατάσταση με χρήση ενθεμάτων. Τα ενθέματα αυτά είναι συνήθως ενθέματα σιλικόνης. Όταν δεν υπάρχει αρκετό δέρμα προκειμένου να τοποθετηθούν τα ενθέματα αυτά, θα πρέπει να προηγηθεί μία επέμβαση με χρήση διατατήρων δέρματος, οι οποίοι θα δημιουργήσουν την περίσσεια δέρματος που απαιτείται. Οι διατατήρες δέρματος μοιάζουν με μικρά μπαλόνια, τα οποία τοποθετούνται κάτω από το δέρμα ή κάτω από τους θωρακικούς μύες κι έχουν την ιδιότητα να διατείνουν το δέρμα, δηλαδή να δημιουργούν περίσσεια δέρματος, όταν τα φουσκώνουμε σιγά-σιγά. Στην αρχή λοιπόν γίνεται μία επέμβαση όπου τοποθετείται κάτω από το δέρμα ή τους μύες ο διατατήρας και σε κάποιο σημείο, εκτός του μαστού, η βαλβίδα του διατατήρα κάτω από το δέρμα. Λίγες εβδομάδες μετά, στο ιατρείο, με μία σύριγγα ο γιατρός θα εγχύσει φυσιολογικό ορό στη βαλβίδα και μέσω αυτής στο διατατήρα.

Με αυτόν τον τρόπο και προσθέτοντας κάθε εβδομάδα περίπου φυσιολογικό ορό στο διατατήρα, αυτός θα διογκωθεί σιγά-σιγά και μαζί του θα διαταθεί και το δέρμα, δημιουργώντας έτσι την περίσσεια του δέρματος την οποία επιθυμούμε. Μερικούς μήνες μετά και όταν πλέον η διάταση του δέρματος έχει φτάσει στον επιθυμητό βαθμό, θα ακολουθήσει δεύτερο χειρουργείο, όπου θα αφαιρεθεί ο διατατήρας και στη θέση του θα τοποθετηθεί ένθεμα σιλικόνης. Προκειμένου να μη γίνουν δύο επεμβάσεις, πολλοί γιατροί προτιμούν τα ενθέματα τύπου becker τα οποία είναι ενθέματα και διατατήρες μαζί.

Επανόρθωση με κρημνό του πλατέως ραχιαίου συν ένθεμα. Ο πλατύς ραχιαίος είναι ένας μυς ο οποίος βρίσκεται στην πλάτη και καλύπτεται από λίπος και δέρμα. Η μέθοδος αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν δεν υπάρχει καλή ποιότητα του δέρματος στην περιοχή του μαστού, πράγμα που συμβαίνει συνήθως μετά από ακτινοθεραπεία. Τότε ο πλατύς ραχιαίος μαζί με το δέρμα του μπορούν να μεταφερθούν στην περιοχή των μαστών και να καλύψουν το έλλειμμα. Ταυτόχρονα, επειδή θα υπάρχει περίσσεια δέρματος, μπορεί να τοποθετηθεί και ένθεμα σιλικόνης, το οποίο θα δώσει τον όγκο εκείνο που από μόνος του ο μεταφερόμενος μυς δεν έχει. Το ένθεμα είναι αυτό που θα δώσει και το σχήμα στο μαστό, ενώ ο μυς παρέχει μία αρκετού πάχους κάλυψη στο ένθεμα. Ακολουθεί η δημιουργία θηλής με χρήση μοσχευμάτων ή τεχνικής tattoo. Κατά τη μεταφορά του δέρματος, από την πλάτη στην περιοχή των μαστών, οι ιστοί αυτοί δεν αποκόπτονται τελείως, αλλά διατηρούν τα αγγεία τους, τα οποία βρίσκονται στην περιοχή της μασχάλης και κατά αυτόν τον τρόπο διατηρούν τη βιωσιμότητα τους.

Επανόρθωση με κρημνό του ορθού κοιλιακού. Το μέρος της κοιλιάς που βρίσκεται κάτω από τον ομφαλό, σε μερικά άτομα έχει αρκετό όγκο μαζί με χαλάρωση, ικανό να καλύψει το έλλειμμα σε δέρμα, αλλά και σε όγκο γενικότερα του μαστού, που λείπει. Με μία επέμβαση ο Χειρουργός αφαιρεί το τμήμα του δέρματος, λίπους και μυών, το οποίο βρίσκεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς και χωρίς να αποκόψει τα αγγεία του, το μεταφέρει στην περιοχή των μαστών. Το είδος αυτής της αποκατάστασης είναι πολύ καλό και πρέπει να σημειωθεί ότι ταυτόχρονα επιτυγχάνεται και διόρθωση της χαλάρωσης της κοιλιάς. Η μεταφορά των ιδίων ιστών, αποκόπτοντας τα αγγεία της περιοχής και ενώνοντας τα με τα αγγεία της μασχάλης, γίνεται χρησιμοποιώντας μικροχειρουργικές τεχνικές.  

Οι τεχνικές με χρήση αυτόλογων ιστών συνήθως χρησιμοποιούνται όταν δεν υπάρχει καλή ελαστικότητα του δέρματος ή και νέκρωση αυτού. Στις περιπτώσεις αντίθετα που υπάρχει καλή ελαστικότητα, συνήθως χρησιμοποιούνται οι τεχνικές με χρήση ενθεμάτων. Το πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να αποκατασταθεί ένας μαστός είναι κάτι το οποίο το αποφασίζει ο χειρουργός που έχει κάνει την μαστεκτομή. Αυτός μόνο γνωρίζει, με βάση όλες τις ογκολογικές παραμέτρους, εάν και πότε μπορεί ένα άτομο με ασφάλεια να προβεί σε αυτή τη διαδικασία.

j.c: Μια γυναίκα που έχει υποστεί μαστεκτομή, πολλές φορές σκέφτεται τις επιπλοκές που μπορεί να εμφανιστούν με ένα ακόμη χειρουργείο κατά την αποκατάσταση μαστού…

Δ.Α.: Η εμπειρία και οι γνώσεις του πλαστικού χειρουργού ελαχιστοποιούν τις πιθανότητες επιπλοκών. Μη ξεχνάτε όμως, ότι αναφερόμαστε σε μια γυναίκα που έχει ήδη ταλαιπωρηθεί σωματικά και ψυχολογικά.

Σύμφωνα με την μέθοδο που θα ακολουθήσουμε μπορούμε να αναφερθούμε σε κάποιες επιπλοκές:

Στην αποκατάσταση με προθέσεις

Πρώιμες Επιπλοκές:

– Λοίμωξη, που μπορεί να απαιτήσει αφαίρεση της πρόθεσης (σπάνια εκτός από τις περιπτώσεις με ιστορικό προηγούμενης ακτινοθεραπείας)

– Νέκρωση δερματικών κρημνών – αποκάλυψη της πρόθεσης (πιο συχνά στις καπνίστριες, παχύσαρκες ασθενείς)

– Αιμορραγία ή αιμάτωμα που μπορεί να απαιτήσει επανεπέμβαση

Απώτερες Επιπλοκές:

– Σχηματισμός κάψας γύρω από την πρόθεση που μπορεί να σκληρύνει την πρόθεση και να απαιτείσει επανεπέμβαση

– Ρήξη της πρόθεσης που θα απαιτήσει αλλαγή της

– Ασυμμετρία σε σχέση με τον άλλο μαστό

Στην αποκατάσταση με ιστούς

Πρώιμες Επιπλοκές:

– Λοίμωξη, αν και σπανιότερα από ότι στη χρήση των προθέσεων

– Νέκερωση δερματικών κρημνών (μικρότερης σημασίας εδώ)

– Αιμορραγία ή αιμάτωμα που μπορεί να απαιτήσει επανεπέμβαση

– Μερική ή ολική νέκρωση του κρημνού που χρησιμοποιείται για την αποκατάσταση (ποσοστό 5-10% για μερική νέκρωση σε μισωτούς κρημνούς, 3-5% ολική δυστυχώς νέκρωση για ελεύθερους κρημνούς)

– Επιπλοκές από την δότρια περιοχή (συλλογή, αιμάτωμα, καθυστερημένη επούλωση, κήλη, νέκρωση δερματικών κρημνών)

Απώτερες Επιπλοκές:

-Ασυμμετρία σε σχέση με τον άλλο μαστό

j.c.: Τι προσφέρει η αποκατάσταση σε μια γυναίκα, ποια είναι τα πλεονεκτήματα;

Δ.Α.: Τα πλεονεκτήματα της απώτερης αποκατάστασης είναι:

Η παρουσία ιστών που έχουν επουλωθεί και βρίσκονται σε ηρεμία πριν την έναρξη της αποκατάστασης.

Η διαθεσιμότητα της τελικής ιστολογικής εξέτασης ώστε να είναι γνωστά τα στοιχεία του όγκου και τα όρια πριν την έναρξη της προσπάθειας

Καλύτερη αιμάτωση των κρημνών που θα χρησιμοποιηθούν στην αποκατάσταση,

Δυνατότητα να αποκατασταθούν βλάβες που έχουν προκληθεί από τις μετεγχειρητικές θεραπείες της ασθενούς και κύρια την ακτινοθεραπεία.

j.c.: Πώς γίνεται η αποκατάσταση της θηλής και της θηλαίας άλω;

Δ.Α.:Πολλές φορές την αποκατάσταση θηλής και θηλαίας άλω την κάνουμε στο πρώτο χειρουργείο αποκατάστασης μαστού ή σε χωριστό χειρουργείο μετά την ολοκλήρωση αποκατάστασης του μαζικού κώνου.

Αν και είναι καλύτερα να γίνεται χωριστά σε χωριστό χειρουργείο αφού ο χρόνος και η βαρύτητα έχουν επιδράσει στον ένα ή και στους δύο μαστούς, ώστε να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα να αποκατασταθεί η θηλή σε σημείο διαφορετικό από το σημείο που θα αποτελέσει τελικά την κορυφή του μαζικού κώνου.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι, ξεκινώντας από το απλό τατουάζ, που όμως δεν δημιουργεί κάτι ανάγλυφο που θα διαγραφόταν μέσα από κάποιο ρούχο, τις προσθετικές πλαστικές θηλές που κολλούν στο δέρμα εξωτερικά χωρίς επέμβαση και τέλος την αποκατάσταση της θηλής ε δερματικό κρημνό ή μόσχευμα και την αποκατάσταση της άλω με τατουάζ ή δερματικό μόσχευμα. Η αποκατάσταση αυτή, αν και δεν αποκαθιστά την αισθητικότητα της θηλής, μπορεί να είναι πολύ ικανοποιητική από πλευράς αισθητικής δίνοντας στη γυναίκα σημαντικό μέρος της χαμένης αυτοπεποίθησης σε σχέση με το σώμα της, ιδίως χωρίς ρούχα.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Χ. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ – Πλαστικός Χειρουργός

1ο Ιατρειο: Ηρώων Πολυτεχνείου 92, 26442, Πάτρα –Τηλ: 2610 431785-Κιν: 6944.539.909

Email: antoplas@otenet.gr

2o Ιατρείο: Βασ. Σοφίας 124Α & Λεωφ. Αλεξάνδρας, 11526, Αθήνα-Τηλ.: 210 7777119