του Μανώλη Σουρή, Ψυχολόγου – Κοινωνικού Συμβούλου -Υπ. Δρ. Παιδοψυχιατρικής – MPH Δημόσιας Υγείας (Κοινωνικής Ιατρικής)
Η Μετατραυματική συνδρομή στρες (Post-traumatic stress disorder – PTSD) είναι η κύρια δυνητική επίπτωση των καταστροφών και κρίσεων σε επίπεδο ψυχοπαθολογίας. Πρόκειται για μια κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια αναπηρία αν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν τη συνδρομή αυτή βασανίζονται από εφιάλτες, αναβιώσεις του ψυχοτραυματικού γεγονότος, αϋπνίες, άγχος, ευερεθιστότητα, υπερεγρήγορση, «ξαφνιάσματα», δυσκολία συγκέντρωσης και έλλειψη προσαρμοστικότητας.
Αρκετά συχνά μπορεί να εγκατασταθεί η συνδρομή αυτή απλά και μόνο παρακολουθώντας μια εκπομπή στην τηλεόραση που δείχνει σκηνές από το ψυχοτραυματικό γεγονός.
διαβάστε επίσης: Παιδικές φοβίες και φόβοι: Τρόποι να βοηθήσουμε το παιδί μας…
Η κοινωνική απόσταση μια άλλη σημαντική επίπτωση της κρίσης που βιώνουμε και νοείται ως η αποφυγή μεγάλων ή μικρότερων συγκεντρώσεων όπου ερχόμαστε σε στενή επαφή με άλλους ανθρώπους, καθώς θα πρέπει να στεκόμαστε τουλάχιστον δυο μέτρα μακριά από τους συνανθρώπους μας, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης .
Κι ενώ η κοινωνική απόσταση μπορεί να μας προστατεύσει σωματικά από τον κορονοϊό, μήπως όμως μας απομονώνει συναισθηματικά; Και πώς όλη αυτή η απομόνωση θα επηρεάσει την ψυχική μας υγεία ή τη συνολική διάθεση; Ειδικά όταν βρισκόμαστε σε περίοδο απειλής ή κινδύνου, είναι φυσικό να θέλουμε να αλληλεπιδράσουμε με άλλους. Οι αγκαλιές και άλλες μορφές εκδήλωσης στοργής στις οποίες χρειάζεται σωματική επαφή, είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την ψυχική μας υγεία, αφού μας καθησυχάζουν μειώνοντας τα επίπεδα της κορτιζόλης, «ορμόνης του στρες». Όταν απομονωνόμαστε ο ένας από τον άλλο, αισθανόμαστε περισσότερο άγχος και απειλή και επίσης η κοινωνική απόσταση σχετίζεται με την κακή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, που εγκυμονεί κινδύνους μόλυνσης. Τα ευρήματα προέκυψαν ύστερα από μελέτη σε άτομα που βρίσκονται σε καραντίνα και έδωσαν κάποιες αρχικές πληροφορίες για τις επιπτώσεις της κοινωνικής απόστασης στην ψυχική υγεία. Πρόσφατη ανασκόπηση δημοσιευμένων μελετών στο ιατρικό περιοδικό The Lancet, έδειξε τη σύγχυση, τον θυμό και τα συμπτώματα μετατραυματικού στρες ως πιθανές ψυχολογικές επιπτώσεις της καραντίνας. Εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει αν η καραντίνα είναι εθελοντική ή ακούσια. Όταν βρισκόμαστε σε ακούσια καραντίνα, αισθανόμαστε ότι έχουμε τον έλεγχο της κατάστασης σε μικρότερο βαθμό και αν οι κυβερνήσεις δεν εξηγήσουν επαρκώς ότι η υποχρεωτική αυτή διαδικασία είναι για το γενικό καλό, μπορεί η καραντίνα να χαρακτηριστεί ως τιμωρία. Οι άνθρωποι επιθυμούν να είναι υπεύθυνοι για τις δραστηριότητές τους.
Σημαντική επίπτωση θωρείται και η ανεργία που συνδεέται με αυξημένη γενική νοσηρότητα (από σωματικά και ψυχικά νοσήματα), αυξημένη θνησιμότητα, κατάθλιψη και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Γενικά, η μείωση του εισοδήματος συντελεί στην εμφάνιση ψυχικών διαταραχών που συνήθως εμφανίζονται 6 μήνες μετά την μείωση αυτή (σε συνάρτηση πάντα με το μέγεθος της μείωσης).Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι στις περιπτώσεις που υπήρχαν προγράμματα παρέμβασης που αποσκοπούσαν σε εργασιακή επανένταξη σε συνδυασμό με ψυχολογική υποστήριξη για ενθάρρυνση και αύξηση της ψυχολογικής αντοχής (resilience) των ανέργων, οι ψυχολογικές επιπτώσεις ήταν ελάχιστες.«Τα προγράμματα αποκατάστασης μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας στην πρόληψη αυτοκτονιών στις χώρες που βιώνουν κρίσεις».
διαβάστε επίσης: Πώς μιλάμε στο παιδί μας για τον Κορονοϊό; – Αντιμετωπιζουμε το άγχος και τις φοβίες!
Η μείωση του μέσου εισοδήματος συνδέεται με αύξηση σε:
Επισκέψεις στα Εξωτερικά Ιατρεία
Επισκέψεις στα τμήματα επειγόντων περιστατικών
Ποσοστό αυτοκτονιών
Ποσοστό ανθρωποκτονιών
Αριθμό διαζυγίων
Αριθμό θανάτων (ηλικίες 15-70 έτη)
Μορφές Ψυχοπαθολογίας που εμφανίζονται ή επιτείνονται σε περιόδους κρίσεων
Κατάθλιψη
Άγχος
Ψυχοσωματικά νοσήματα
Αυτοκτονία (αμφισβητήσεις κατά πόσον ισχύει για την Ελλάδα)
Ανθρωποκτονία
Υποτροπές ψυχωσικών καταστάσεων
Ανάδυση κοινωνιοπαθητικών τάσεων
Ευεπίφορες ομάδες του πληθυσμού
Διαπιστώσεις και προτάσεις
Οι Έλληνες πολίτες έχουν μέχρι στιγμής επιδείξει σημαντική αντοχή (και απαντοχή – που εμπεριέχει ως έκφραση και την έννοια της ελπίδας) απέναντι στην πρωτοφανή κρίση που αντιμετωπίζουμε λόγω του ιού. Σε σχέση με άλλες χώρες, οι επιπτώσεις της κρίσης είναι μεν πολύ σοβαρές, όχι όμως δραματικές όπως σε άλλες χωρες (αυξημένος αριθμός θανάτων-κρουσμάτων). Αυτό ίσως οφείλεται στην αλληλεγγύη που έχει επιδείξει ο Ελληνικός λαός (που θεωρείται διεθνώς ως ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης των ψυχολογιών επιπτώσεων των καταστροφών, γενικώς). Ο ρόλος της Οικογένειας (που εξακολουθεί ως θεσμός να λειτουργεί στη χώρα μας) ίσως εξηγεί τη διαφοροποίηση της αντίδρασης μας στην καταστροφή σε σχέση με άλλες χώρες. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ατονήσει η προσπάθεια, από την πλευρά του Ελληνικού κράτους για οικονομική και ψυχολογική στήριξη των ανθρώπων που πλήττονται και ιδιαίτερα των πλέον ευάλωτων.
